گروه بین الملل - در پی انتشار برخی گزارش‌ها مبنی بر نزدیک شدن ایران و آمریکا به توافق موقت، نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد اعلام کرد: هیچ توافق موقتی به جایگزینی برجام در دستور کار نیست.
پیش از این برخی رسانه های غربی با استناد به منابعی که نام آنها را افشا نکرده بود، مدعی شده بود که ایران و آمریکا در آستانه توافق موقت برای رفع برخی تحریم‌ها در برابر محدودیت غنی‌سازی اورانیوم در ایران هستند.
در همین رابطه ودانت پاتل معاون سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در یک نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره گزارش ادعایی روزنامه هاآرتص مبنی بر اینکه ایران و آمریکا در حال انجام رایزنی‌های محرمانه برای حصول یک توافق اولیه هستند، تاکید کرد که به این گونه شایعات و یا درز گفت‌وگوهای دیپلماتیک که تمایل به دروغ‌پردازی و گمراه کردن دارند، پاسخ نمی‌دهد.
روزنامه صهیونیستی هاآرتص روز چهارشنبه در گزارشی مدعی شد: اسرائیل بر این باور است که گفت‌وگوهایی محرمانه میان تهران و واشنگتن در جریان است و احتمال حصول یک توافق محدود و اولیه میان دو کشور نیز وجود دارد که بر اساس آن، ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم را در ازای آزاد شدن حدود ۲۰ میلیارد دلار از پول مسدود شده خود در عراق، کره جنوبی و سهم آن از برداشت از صندوق بین المللی پول کاهش خواهد داد.
بنابر گزارش وب سایت وزارت امورخارجه آمریکا، ودانت پاتل گفت: من به‌طور قطع به شایعات یا درز گفت‌وگوهای دیپلماتیک که البته تمایل به دروغ‌پراکنی و گمراه‌ کردن دارند، پاسخ نمی‌دهم. شما از من، وزیر امورخارجه و رئیس جمهور بایدن شنیده‌اید که ایالات متحده متعهد است، هرگز اجازه دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را ندهد. ما همچنان بر این باوریم که دیپلماسی بهترین راه برای دستیابی به این هدف بر یک مبنای قابل تایید و بادوام است. همچنین رئیس‌جمهور و وزیر امورخارجه به صراحت گفته‌اند که ما هیچ گزینه‌ای را از روی میز حذف نکرده‌ایم.
علاوه بر این یک سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید روز پنج‌شنبه در واکنش به گزارش میدل‌ایست آی گفت: این گزارش اشتباه و گمراه‌کننده است. هر گونه گزارش درباره توافق موقت غلط است.
گفتنی استمیدل‌ایست آی به نقل از دو منبع مدعی شده بود که ایران و آمریکا «در حال نزدیک‌شدن به توافقی موقت برای کاهش تحریم‌های آمریکا در ازای کاهش فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران» هستند. این منابع همچنین مدعی شده بودند که «طرفین درخصوص توافق موقت به تفاهم رسیدند تا بتوانند آن را نزد سران کشور خود ببرند.»
در این گزارش آمده بود که ایران متعهد به توقف غنی‌سازی اورانیوم با غنای ۶۰ درصد و بالاتر و همچنین همکاری با دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل می‌شد و در ازای آن می‌توانست تا یک میلیون بشکه نفت را در روز صادر کند و توانایی دسترسی «به درآمد و اموال بلوکه‌شده خود در خارج» را پیدا می‌کرد.
یک بام و دو هوای آمریکا
این صحبت ها در حالی مطرح می شود که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی الشرق که مشروح آن در وبگاه وزارت امور خارجه آمریکا منتشر شده است، در پاسخ به این سوال که آیا واشنگتن در تلاش برای ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای(برجام) است، با تلاش برای مقصر جلوه دادن ایران در متوقف شدن مذاکرات وین مدعی شد: «ما از روز نخست به دنبال مشخص شدن این بودیم که آیا بازگشت به پایبندی دوجانبه به برجام امکان‌پذیر است یا نه و تلاش‌های قابل توجهی هم در این راستا کردیم، همان طور که شرکای اروپایی ما و روسیه و چین نیز این کار را کردند. اما ایران یا نتوانست و یا نخواست آنچه برای بازگشت به پایبندی به برجام ضروری بود را انجام دهد. بنابراین، روی برجام متمرکز نیستیم.»
اظهارات بلینکن در این باره در پی این مطرح می‌شود که مذاکرات احیای توافق هسته‌ای پس از چند ماه از آغاز آن در اوایل سال ۲۰۲۲، با وجود برخی گشایش‌های انجام شده، به دلیل برخی مسائل حل‌نشده متوقف شد. به گزارش ایسنا، دولت آمریکا با وجود این که می‌گوید دیپلماسی اولویت اول آن برای رسیدگی به مسئله هسته‌ای ایران است، در چند ماه اخیر با اتخاذ رویکردی مداخله‌جویانه و همچنین ادعای حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین، گفته است که احیای برجام فعلا در دستور کار آن قرار ندارد.
واشنگتن در این مدت سعی کرده است ایران را مقصر مطرح کردن مسائل فرابرجامی در مذاکرات وین جلوه دهد و آن را عامل مهمی در روند کند و ایجاد وقفه در مذاکرات جلوه دهد. در حالی که مقامات ایران با انتقاد از این رویکرد آمریکا و شرکای غربی توافق اعلام کرده‌اند، درصورتی که غرب اراده سیاسی لازم را نشان دهد، آماده نهایی کردن توافقی «خوب» در وین برای لغو تحریم‌ها هستند که در راستای منافع ملت ایران باشد.
بلینکن با وجود اینکه مقامات ایران تاکید کرده‌اند تولید و به‌کارگیری تسلیحات اتمی جایی در دکترین دفاعی ایران ندارد و برنامه هسته‌ای آن صرفا اهدافی صلح‌آمیز را دنبال می‌کند، ادامه داد: «ما هنوز بر این باوریم که دیپلماسی به طور کلی بهترین راه اطمینان‌یابی پایدار، قابل راستی‌آزمایی و موثر از این است که ایران هیچ گاه به یک سلاح اتمی دست پیدا نکند. بنابراین، ما پذیرای دیپلماسی هستیم و (دیپلماسی) به وضوح، بهترین مسیر است.»
از سوی دیگر وزیر خارجه آمریکا در حالی تاکید کرده که دیپلماسی میان تهران و واشنگتن بهترین مسیر است که سی‌وپنج قانونگذار مجلس نمایندگان آمریکا در نامه‌ای به رهبران کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان (تروئیکای اروپا)، سه عضو اروپایی توافق هسته‌ای (برجام) خواستند مکانیسم ماشه را ذیل برجام علیه ایران فعال کنند.
طبق بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، در صورت شکایت یکی از طرف‌ها به کمیسیون مشترک حل اختلاف و حل نشدن این شکایت ظرف ۳۵ روز، شاکی می‌تواند موضوع را به عنوان تخطی از توافق به شورای امنیت ارجاع کند و این شورا باید ظرف ۳۰ روز در مورد قطعنامه‌ای برای لغو تعلیق تحریم‌ها علیه ایران رای بدهد. همچنین بر اساس پیوست یکم برجام، مکانیسمی به منظور دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سایت‌های مشکوک ظرف ۲۴ روز از طریق کمیسیون مشترک تعیین شده که طبق آن، نتیجه همکاری نکردن ایران، به کار افتادن یک مکانیسم حل اختلاف و بازگشت بالقوه تحریم‌های سازمان ملل خواهد بود. این دو شرط مطرح شده در برجام، مکانیسم ماشه (Trigger Mechanism) یا بازگشت خودبه‌خودی تحریم‌ها (Snapback) خوانده می‌شوند
علاوه بر این سخنگوی ارشد اتحادیه اروپا، گزارش‌های ادعایی درباره نزدیک شدن ایران و آمریکا به توافق موقت را گمانه‌زنی خواند و افزود که تحول جدیدی در رابطه با برجام رخ نداده است. به گزارش ایرنا، پیتر استانو این مطلب را روز جمعه در نشست خبری از بروکسل مطرح و اضافه کرد: ما درباره گمانه‌زنی‌ها اظهارنظر نمی‌کنیم. وظیفه نماینده عالی (جوسپ بورل) هماهنگی برجام و فعالیت‌های مرتبط و گفت‌وگوها (در این زمینه) است، نه تحلیل آنچه در رسانه‌ها گفته و یا نوشته می‌شود.
وی ادامه داد: من فقط می‌توانم موضع اتحادیه را تکرار کنم که تحول جدیدی برای گزارش وجود ندارد. ما همچنان آماده هستیم تا نقش خود را به عنوان هماهنگ کننده تا جایی که می توانیم انجام دهیم. اما در نهایت هر نوع حرکتی به ویژه در این مرحله از مذاکرات، به توانایی مشارکت کنندگان (برجام) و ایالات متحده برای توافق درباره سندی بستگی دارد که ماه‌ها پیش به آنها پیشنهاد شد.
سخنگوی اتحادیه اروپا در پاسخ به این سوال که آیا تلاش‌هایی برای ازسرگیری مذاکرات وین جریان دارد؟ افزود: نقش نماینده عالی (جوسپ بورل) به عنوان هماهنگ کننده برجام این است که تمام تلاش خود را برای رسیدن به مرحله نهایی انجام دهد. وی بر همین اساس افزود که تحول جدیدی در این زمینه رخ نداده است که قابل گزارش باشد.