فقر آموزشی پدیده نامطلوبی است که می‌تواند در روند پیشرفت و تعالی کشور اثرات بسیار مخربی از خود به جای بگذارد، قصد ندارم از فقر امکانات و تجهیزات آموزشی سخن بگویم که خود مشکلی بزرگ است و قطعا در نارسایی آموزش سهم بسیار مهم و بسزایی دارد. می‌خواهم از فقر محتوای آموزشی و نهایتا خروجی و محصول آموزش کنونی سخن بگویم که هم آمارش نگران‌کننده است و هم مشاهده‌اش تلخ. هرچند که شاید این روزها آموزش و تحصیل از کم رنگ‌ترین دغدغه‌ها و اولویت‌های مردم باشند. بر اساس آمار اعلام شده، معدل دانش آموزان در چهار گروه آموزشی ریاضی فیزیک، تجربی، انسانی و علوم معارف اسلامی در بالاترین گروه از سیزده و نیم بیشتر نیست؛ سیزده و نیم از بیست! به راستی چه اتفاقی بر سر آموزش دانش آموزان رخ داده که چنین شرایطی ایجاد شده است؟ فارغ از حجم تقریبا بالای دانش آموزانی که متاسفانه در مقاطع قبل از دیپلم ترک تحصیل کرده‌اند که باید به طور جداگانه به آن پرداخت، چنین نمراتی و چنین فارغ التحصیلانی خبر از ایجاد فقر آموزشی گسترده می‌دهد! به این آمار سهم پایین دانش آموزان مدارس دولتی از رتبه‌های برتر کنکور امسال را نیز اضافه کنید. رتبه‌های برتری که اکثرا از مدارس غیرانتفاعی و یا استعدادهای درخشان بودند و بیشتر محصول و ثمره آموزش خصوصی بودند که شرط اصلی‌اش توانایی مالی خانواده‌های دانش آموزان است. در بسیاری از مدارس غیرانتفاعی این روزها شاهد اعداد نجومی هزینه ثبت نام هستیم، درصورتی که در این شرایط اقتصادی تامین مالی برای استفاده از این نوع آموزش برای بسیاری از خانواده‌ها غیر ممکن است و کنکوری که باید محلی برای اجرا و ایجاد عدالت و تساوی آموزشی باشد تبدیل به محلی برای تقابل دارا و ندار شده است که البته نتیجه‌اش قابل پیش بینی است. برای یافتن چرایی ایجاد این فقر آموزشی باید به موارد ذیل فکر کرد؛ 1- نحوه گزینش، آموزش و استخدام معلمان و دبیران؛ آیا سیستم گزینش و آموزش های فعلی پاسخگوی نیاز آموزشی امروز دانش آموزان است؟ پاسخ احتمالا منفی است، چرا که اگر اینگونه بود تمایل دانش آموزان برای استفاده از اساتید آزاد که استخدام آموزش و پرورش نیستند هر روز بیشتر از گذشته نمی‌شد. 2- نظارت به تولیدات رسانه؛ زمانی که بازیگر بسیار معروف در برنامه پر طرفدار خود ریاضیات را به تمسخر می گیرد و از تریبونی که در اختیارش گذاشته شده اعلام می کند چرا باید ریاضی بخوانیم، چه انتظاری باید از رشد آموزش در کشور داشته باشیم؟ 3- محتوای کتاب‌های درسی؛ در همین درس ریاضیات چند سالی است، مبحث بسیار مهم انتگرال حذف شده است، مبحثی که دانشجویان مهندسی در طی دوران دانشگاه با آن بسیار کار دارند. سوال این است که این حذف و اضافه‌ها دقیقا با چه کار کارشناسی صورت می‌گیرد و آیا اساسا مولفان کتاب‌های درسی از زبده‌ترین و متخصص‌ترین افراد انتخاب شده‌اند؟ آیا محتوای کتاب‌های درسی متناسب با نیازهای امروز جامعه و دنیا و همگام با پیشرفت‌های علمی دنیا تدوین شده‌اند؟ آیا در جهت جذاب سازی کتاب‌های درسی برای افزایش انگیزه مطالعه اقدامی صورت گرفته است؟ 4- با مشاهده چنین نمراتی سوال اساسی که مطرح می‌شود این است که اصولا در مدارس چه اتفاقات آموزشی مثبتی رخ می‌دهد؟ مدارسی که پنج روز در هفته و حداقل هر روز شش ساعت دانش آموزان را در اختیار دارند، نه در تعلیم و آموزش مهارت‌های زندگی کار خاصی انجام می‌دهند و نه اصولا زنگ‌های هنر و ورزش در آنها جدی گرفته می شود و زمانی هم که خانواده‌ها به این مسائل معترض می‌شوند در پاسخشان مسئولان مدارس می‌گویند به جایش به درس و علم دانش آموزان رسیدگی و تمرکز می‌کنیم! تمرکزی که حاصلش میانگین معدل 13 است! 5- حذف دوره راهنمایی که این روزها به نام متوسطه اول معروف است و همچنین ایجاد نظام آموزشی 3-3-6 که به آن پیش دبستانی را هم باید اضافه کرد اصولا چه تغییر مثبتی در آموزش دانش آموزان داشته است؟ و احتمالا تنها تغییر مثبت آن سود مالی بیشتر برای مدارس ابتدایی غیرانتفاعی است مدارسی که در نظام آموزشی قبلی پنج سال پذیرای دانش آموزان دوران ابتدایی بودند، اینک با احتساب دوره پیش دبستانی، هفت سال دانش آموزان دوره ابتدایی را در اختیار خواهند داشت بدون آنکه محتوای قابل ملاحظه‌ای در سال ششم دبستان به دانش آموزان آموزش داده شود. البته همانند تغییرات نظام‌های آموزشی قبلی هیچ توضیح مشخصی در مورد فایده و سود این تغییرات توسط آموزش و پرورش داده نشده است! این که چرا نظام ترمی واحدی آمد و چرا دوره پیش دانشگاهی ایجاد و چرا حذف شد و چراهای دیگری که هرگز به طور مشخص توضیح داده نشدند و متاسفانه در هر تغییر نظام آموزشی شاهد دانش آموزانی هستیم که دچار مشکلات فراوان آموزشی می‌شوند. و بسیار موارد دیگر که می‌توان به موارد فوق اضافه کرد، می‌توانند باعث ایجاد فقر آموزشی گردند، پدیده‌ای که به نظر می‌رسد اگر به موقع برایش طرح و برنامه نداشته باشیم در آینده می‌تواند تبدیل به بزرگ‌ترین چالش‌های کشور شود.