مهدی روزبهانی، کارشناس ارشد بازار سرمایه با بیان اینکه افشای دو نامه ایران خودرو و افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بعد از ۲ ماه تیشه به ریشه سهامداران خرد بورس زد، گفت: تعداد محدودی حقوقی که از رانت اطلاعاتی برخوردار بودند شروع به عرضه آبشاری سهام در روزهای ۱۷ تا ۲۰ اردیبهشت کردند و به عبارتی از سهامداران خرد دزدی کردند. اما ماجرا از کجا شروع شد ؟ شاخص کل بورس تهران روز سه شنبه ۶ تیر ماه ۱۴۰۲ در حالی کار خود را با تابلوی سبز آغاز کرده بود که ناگهان دست به دست شدن نامه‌ای در فضای مجازی در نهایت بازار سرمایه را به کُما برد و شاخص کل بورس با افت بیش از ۲۴ هزار واحدی همراه شد و بازار بورس تهران روزی را که سبز شروع کرده بود خونین پشت سر گذاشت.
انتشار ابلاغیه دولت با تأخیر 51 روزه
ریزش بازار در شرایطی رقم خورد که تصویر نامه‌ای مبنی بر افزایش قیمت خوراک پتروشیمی‌ها به 7 هزار تومان منتشر شد. این نامه در واقع ابلاغیه مصوبه هیأت وزیران است که توسط محمد مخبر، معاون اول دولت، امضا شده است. بدین ترتیب بورس امروز با پیشرانی پتروشیمی‌ها قرمزپوش شد. در همین باره نیز علی مومنی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با فارس، گفت که : در ابلاغیه دولت، تاریخ جلسه هیأت وزیران 17 اردیبهشت -51 روز پیش- قید شده است. در آن زمان شاخص در محدوده 2.4 میلیونی قرار داشت و پس از آن شاخص کل بورس روند نزولی پیدا کرد.وی ادامه داد: این اتفاق موجب شده بگوییم برخی با اطلاع از این مصوبه اقدام به فروش سهام کرده‌اند. به عبارت دیگر، ظن افشای اطلاعات نهانی در بازار سهام قوت گرفته است. در چنین شرایطی نهاد ناظر باید احتمال فاش شدن اطلاعات نهانی را بررسی کند. این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: در 51 روز اخیر شاخص بورس بیش از 270 هزار واحد سقوط کرده است و مشخص نیست چرا این مصوبه با تأخیر یک ماه و نیمه منتشر شده است.
انتشار نامه مشکوک
این نامه درست در روزی مصوب شده که بورس کشور با نزول چشمگیری مواجه شد؛ کاملا مشخص است که برخی افراد و جریانات از رانت اطلاعاتی این نامه بهره‌مند بودند و به قیمت به زمین زدن سهام بسیاری از سرمایه‌گذاران، سودهای هنگفتی برداشت کرده‌اند. انتشار این نامه پشت پرده ریزش سنگین بورس از روز ۱۷ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ را رو کرد. در این نامه که به تاریخ ۱۷ اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۲ است نرخ جدید خوراک و سوخت صنایع آمده و طبق آن، نرخ خوراک پتروشیمی‌ها از ۵ هزار تومان به ۷ هزار تومان رسیده است.
بر اساس اخبار منتشر شده، دولت روز ۱۷ اردیبهشت ماه نرخ خوراک گاز صنایع را به ۷ هزار تومان افزایش داد و همزمان شاخص بورس هم ۱۵۰ هزار واحد و پس از آن ظرف دو ماه تا ۳۵۰ هزار تومان سقوط کرد و تأخیر ۵۰ روزه در رسیدن این مصوبه به دست سهامداران موجب شد سهامداران حقوقی با استفاده از رانت اطلاعاتی به سود‌های کلان دست یابند و سهامداران خُرد ۴۰ درصد ضرر کنند. هرچند که واپسین دقایق روز سه‌شنبه، سید احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی و سخنگوی اقتصادی دولت با رد این ادعا گفت: «این سوءبرداشت ناشی از عدم دقت حوزه اداری دبیرخانه هیأت دولت بود و اگر چه این موضوع در جلسه ۱۷ اردیبهشت هیأت وزیران مطرح شد، اما تصویب نشد و برای بررسی و اعلام نظر کارشناسی به یک کارگروه و کمیته ارجاع شد.»
ادعاهای وزیر
خاندوزی خاطرنشان کرده بود که: «کمیته و کارگروه مذکور اواخر خرداد ماه نتیجه بررسی‌ها را به هیأت دولت اعلام کرد و در واقع زمان نهایی تصویب و ابلاغ مصوبه مذکور اواخر خرداد ماه بوده است و در جلسه ۱۷ اردیبهشت هیأت دولت، هیچ تصمیم قطعی در این خصوص غیر از ارجاع امر به یک کارگروه و کمیته اتخاذ نشده بود.»
احسان خاندوزی در حاشیه جلسه امروز (7 تیر) هیأت دولت گفت: درباره موضوع اعلام نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و صنایع، دیشب توضیحاتی را ارائه کردم اما به صورت گسترده‌تر تکرار می‌کنم. مسأله قیمت‌گذاری نرخ خوراک در سال 1402، چند نوبت در هیأت دولت مطرح شده است. در یک نوبت پیشنهاد سقف 7 هزار تومان در زمانی که آقای میرکاظمی در سازمان برنامه حضور داشتند مطرح شد اما جمع‌بندی نشد.
ترس بورس از نرخ خوراک پتروشیمی‌ها
مهدی روزبهانی، کارشناس ارشد بازار سرمایه در این مورد به اقتصاد ۲۴ گفت: بعد از افشای نامه ایران‌ خودرو درباره توقف تولید پس از دو ماه، افشای این نامه تازه (تصویب افزایش ۴۰ درصدی سقف نرخ خوراک پتروشیمی ها) با تاخیر زیاد و بدون اعلام عمومی، دقیقا مربوط به روز آغاز ریزش بازار بورس، نشان می‌دهد که بازار بورس ایران به یک ماشین انتقال پول از مردمی که رانت ندارند به اقلیتی که با رانت در همان زمان از این تصمیمات خبر دارند، تبدیل شده است. وی افزود: همچنان مهم‌ترین چالش بازار بورس ایران، دولتی بودن آن است و در ایران، تا جایی که می‌شود نه تنها نباید در زمین دولت بازی کرد، که باید از دولت فرار کرد به خصوص از بورسی که بیش از ۷۰ درصد مالکیت آن به نوعی دولتی یا حکومتی است!
سهامداران بورسی در بهت و حیرت
این کارشناس ارشد بازار سرمایه با اشاره به ریزش ناگهانی بورس در یک ماه اخیر به اقتصاد ۲۴ گفت: دقیقاً ماجرا از ۵۲ روز قبل شروع شد. ۵۲ روز پیش در یک لحظه بازار بورس رنگ خون گرفت و شاخص ریزشی شد و کسی هم نفهمید چرا ریخت و ماجرا از چه قرار بود.روزبهانی ادامه داد: اما روز ششم تیر ماه نامه ۵۲ روز پیش در کانال‌ها و گروه‌های بورسی چرخید و دست به دست شد و همگان را در بهت و حیرت فرو برد.
سازمان بورس علیه رانت جویان اعلام جرم کند
به گفته این کارشناس ارشد بازار سرمایه، عده‌ای انگشت شمار که در این جلسه حضور داشتند، از رانت اطلاعاتی برخوردار بودند و به راحتی آب خوردن ۲ ماه زودتر از سهامداران عادی از ماجرا خبردار شدند و به قول رئیس سازمان بورس سیو سود کردند.
روزبهانی با ابزار تاسف از اینکه به جای شفافیت در بازار بورس ایران، عدم شفافیت موج می‌زند، ادامه داد: باید علیه تمام کسانی که از قبل به ابلاغیه رسمی مخبر برای نرخ خوراک ۷ هزار تومانی پتروشیمی‌ها دسترسی داشته اند اعلام جرم کرد؛ از دفتر معاون اول گرفته تا مدیران وزارت نفت، ملی پتروشیمی، ناشران بورسی و...
رئیس سازمان بورس صادق باشد
این کارشناس بازار سرمایه گفت: همچنین سهامداران به عنوان ولی نعمتان بورس درخواست بررسی تمامی کد‌های مدیران و اشخاص وابسته در تاریخ مذکور را دارند.روزبهانی با ابراز تعجب از سخنان رئیس سازمان بورس ادامه داد: کارشناسان بورس تازه الان متوجه شدند که وقتی رئیس سازمان بورس اعلام کرد یک عده شناسایی شده‌اند که سود کرده‌اند منظور مجید عشقی چه بوده است. ایشان باید با شفافیت اعلام می‌کردند که تنها کسانی که رانت اطلاعاتی داشتند شناسایی سود کردند نه سهامداران عادی.
بورس ایران اسیر رانت بازی است
به گفته این کارشناس بازار سرمایه، تاریخ نامه معاون اول رئیس جمهوری ۱۷ اردیبهشت ماه بوده یعنی دقیقا همان روزی که ریزش سنگین بورس شروع شد، واضح است که یک عده از این قضیه خبردار بوده اند و و در همان روز به طور وحشتناکی شروع به عرضه آبشاری سهام کرده بودند. روزبهانی ادامه داد: بازار بورس ایران اسیر رانت بازی است. به عبارت بهتر، تا زمانی که رانت در این بورس حرف اول را می‌زند، کارشناس باشید یا تحلیلگر یا هر عنوان دیگری، شما بازنده بازی بورس هستید.
دزدی از سهامداران بورس در روز روشن
این کارشناس ارشد بازار سرمایه در مورد از دست رفتن اعتماد سهامداران نیز به اقتصاد ۲۴، گفت: اکثر کارشناسان باور داشتند که ریزش‌های کنونی و پی درپی شاخص کل بورس اصلاح مقطعی است غافل از اینکه دو نامه ایران خودرو مبنی بر توقف تولید و افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها هر دو در ۱۷ اردیبهشت نوشته شده و کسانی که رانت اطلاعاتی داشتند در حال خروج از بازارند. روزبهانی با طرح این سوال که این چه بازاری است که اخبار سوخته باید به سهامدار آن برسد؟ گفت: این بازار چگونه بورسی است که ذینفع و ولی نعمتش سهامدار است، ولی عده‌ای انگشت شمار که هیچ ربطی به بازار ندارند و از جنس بازار نیستند، جیب سهامداران را می‌زنند و به سرعت خارج می‌شوند. این نامه می‌بایست در همان روز ۱۷ اردیبهشت به صورت رسمی اطلاع رسانی می‌شد.