این روزها کشور با پدیده مهاجرت دست به گریبان است. فارغ از اینکه میزان مهاجرت چقدر نگران کننده می‌تواند باشید باید دانست که مهاجرت چرخه دارد. مهاجرت یک حرکت یک طرفه نیست و فرد مهاجر بر می‌گردد. مهاجرت بازگشتی از این جهت مهم است که استراتژی قوی برای معکوس کردن اثر جریان مهاجرت‌های خروجی به ویژه در زمینه مهاجرت استعدادها و نخبگان محسوب می‌شود. پديده مهاجرت بازگشتی فاکتورهای غیر قابل پیشبینی دارد. دوره اقامت در خارج از كشور از مهمترين عوامل اثرگذار بر ميل به بازگشت است. چرا كه هرچه از مدت اقامت مهاجران در خارج از كشور بگذرد و آنان بيشتر به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و غیره در مقصد مهاجرتی خود ادغام شوند، ميل به بازگشتشان كاهش خواهد يافت. مهاجران نگرش‌های خاصی را نسبت به سر زمین مادری خود دارند که گرایش آنها برای بازگشت را شکل می‌دهد. دلتنگی، تعلقات خانوادگی و تمایل به حضور بیشتر در کشور مادری نسبت به کشور مقصد از جمله عواملی هستند که افراد را برای بازگشت تهییج می‌کند. براساس تحليل يافته‌های يكي از پيمايش‌های گالوپ که از مصاحبه با حدود 64 هزار مهاجر نسل اول با 15 سال خارج بودن در حدود 160 كشور جهان طی سالهای 2010 تا 2018 انجام شده است، حاكی از آن است كه حدود 7 درصد به كشور مبدأ خود باز می‌گردند. البته موارد استثنا نیز وجود دارد آمارها نشان می‌دهد که ميل به بازگشت در ميان مهاجران عربستان سعودی حدود 30 درصد است. بنابراین به دلیل وجود این سطح از ابهام و غیرقابل پیشبینی بودن فرآیند بازگشت، سیاست‌های دولت‌ها در رابطه با بازگشت‌کنندگان همراه با سطحی از چالش و عدم قطعیت همراه است و این مسئله است که سياست‌گذاری برای مهاجران بازگشتی را دشوار می‌کند. همچنین بر آورد هزینه‌ها و منافع مهاجران بازگشتی برای منافع ملی و پیاده‌سازی یک سیاست که به طور خاص مهاجران بازگشتی را هدف قرار می‌دهد، نیز برای سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران امر دشواری است. در چنین شرایط پر ابهامی ابتدا می‌بایست پیشران‌های مهاجرت برگشتی را شناخت.
مصاحبه‌های رصدخانه مهاجرت ايران با متخصصان ايرانی بازگشتی در سال ۱۴۰۰ نشان میدهد که احساس مفید بودن در ایران در رتبه دوم دلیل بازگشتی قرار دارد و اینکه افراد ترجیح میدهند کار روزانه شان در راستای اهداف ارزشمند اجتماعی و فرهنگی، از جمله تلاش در راستای پیشرفت وطن، اشتغالزایی، نوآوری و انتقال دانش روز به ایران باشد.احساس مفيد بودن در كشور مادری برای نیمی از مهاجران ایرانی در سالهای مورد بررسی انگیزه برای بازگشت ايجاد كرده است. براساس آمار ذکر شده حس مفید بودن در ایران پیشرانه بزرگی است که باید برای ایرانیان خارج از کشور به خوبی نشان داده شود. برای اینکه مهاجرت از کشور به مهاجرت برگشتی تبدیل شود کانال‌های مهاجرتی باید براساس اقتصاد و ارزش آفرینی بازتنظیم شوند. براساس آمار یونسکو مهمترين كشورهای مبدأ متخصصان ايرانی بازگشتی به ترتیب عبارتند از: ايالت متحده آمريكا، كانادا، مالزی، بريتانيا، استراليا، آلمان، ايتاليا، هلند، چين و فرانسه است. ابتدا باید با خوشبینی به افراد بازگشتی نگاه کنیم و حساب آنان را از خارجی‌ها جدا کنیم. به جای انفعال و داشتن روحیه بدبینی نسبت به ایرانیان خارج از کشور بایستی به سمت طراحی و پیاده‌سازی برنامه‌ها رفت. مهاجرانی که برمی‌گردند می‌توانند سبب افزایش سرمایه‌های اقتصادی و سرمایه های انسانی از طریق کارآفرینی، ارتباطات بین المللی و ایده های جدید و کانالهای سرمایه گذاری جدیدی باشد. برای اینکه پتانسیل آنان را به کار گرفت ابتدا باید در قدم اول برنامه‌ها و سياست‌هایی برای مهاجرت بازگشتی از مهاجران خارج از كشور پیش طراحی کرد. قدم دوم طراحی مسیری برای مشارکت سریع با ایرانیان خارج از کشور مورد نیاز است. چهارم ایجاد عزم ملی برای معکوس کردن بازگشت نخبگان به چرخه خدمت به جامعه از طریق ایجاد گفتمان میان نهادهای ملی همچون بنیاد ملی نخبگان، نهادهای نظارتی و قوه قضاییه جلوه مهمی از این اجماع نظر است که خوشبختانه نمونه‌های موفقی از این اجماع دیده می‌شود. ایرانیان خارج از کشور اگر به درستی هدایت شوند و به مسیر اشتغال‌زایی وصل شوند می‌توانند بار بیکاری در کشور مادری را با سرمایه‌گذاری کم کنند و با سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های کوچک و متوسط می‌توانند اشتغال‌زايی کنند و سطح فقر را کاهش دهند و کارآفرینی را به موتور رشد اقتصادی تبدیل کنند. مسیر حس مفید بودن را به ایرانیان خارج از کشور نشان دهیم.