در حوزه مسائل و چالش‌های مدیریتی پس از زلزله در شهر تهران حدود ۸۰ مساله محوری و اصلی شناسایی شده و از طریق کارگروه­های ستاد مدیریت بحران شهر تهران در حال بررسی و پیگیری است که یکی از آن­ها مدیریت بحران در آواربرداری است.
به گزارش ایسنا، نشست تخصصی “الزامات مدیریت پسماند شهر تهران در شرایط بحرانی با محوریت زلزله” با همکاری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و مرکز تحقیقات، تکنولوژی و بهداشت‌محیط در دانشگاه علوم پزشکی ایران، با حضور محسن نادی، مشاور عالی سازمان مدیریت بحران شهر تهران، قنبر آدینه‌وند، معاون پسماندهای ساختمانی و عمرانی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران، علی اکبر رودباری، مجری پروژه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، مهدی فرزادکیا، رئیس مرکز تحقیقات تکنولوژی بهداشت محیط و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و فرهاد خسروانی مدیر گروه خدمات شهری مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران برگزار شد.
در آغاز نشست فرهاد خسروانی، مدیر گروه مطالعات خدمات شهری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، گفت: ایران، جزو ۱۰ کشور حادثه‌خیز جهان و چهارمین کشور در آسیا است. زلزله‌ها به عنوان یکی از پدیده‌های طبیعی ناگهانی و قدرتمند، می‌توانند به خسارات جبران‌ناپذیر در جامعه منجر شوند.
وی با تاکید براینکه در این بحران‌ها مدیریت صحیح پسماندها بسیار حائزاهمیت است، عنوان کرد: باید برنامه‌ها و استراتژی‌های مشخصی برای مقابله با این چالش تدوین کرد، چراکه شهر تهران به عنوان پایتخت و شهری پرجمعیت، با توجه به خطرات زلزله، نیازمندی‌های خاصی در زمینه مدیریت پسماند دارد.
خسروانی خاطرنشان کرد: تهران از سال ۱۲۰۹ (زلزله ۷ ریشتری شمیرانات) تاکنون زلزله شدیدی را تجربه نکرده است که طبق آمار، دوره بازگشت زلزله شدید در تهران ۱۵۰ سال است.
وی ضمن یادآوری چهار گسل مهم پایتخت اظهار کرد: گسل مشاء، نیاوران، پارچین و گسل ری از مهم‌ترین گسل‌ها هستند.
مدیرگروه مطالعات خدمات شهری با تخمین ترکیب و مقدار انواع پسماندهای قابل تولید در صورت وقوع زلزله احتمالی، عنوان کرد: به عنوان مثال درصورت فعال شدن گسل ری و وقوع زلزله ناشی از آن (به بزرگی ۷ ریشتر)، بیش از ۵۵ میلیون تن آوار و نخاله ساختمانی تولید خواهد شد؛ لذا بر ضرورت انجام اقدامات پیشگیرانه به­ منظور کاهش آسیب‌های ناشی از زلزله شهر تهران تأکید داریم.
خسروانی در ادامه به تشریح ابعاد و لزوم پیگیری دستاوردهای پروژه مدیریت پسماند شهری در شرایط بحرانی که توسط مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران انجام شده است، پرداخت.
شناسایی ۸۰ مساله محوری و اصلی در حوزه چالش‌های مدیریتی پس از زلزله
محسن نادی، مشاور عالی سازمان مدیریت بحران شهر تهران ضمن تأکید بر تغییر رویکرد مدیریت بحران تهران در راستای مدیریت ریسک، آسیب‌­پذیری و حرکت به سوی تاب­ آوری، گفت: در حوزه مسائل و چالش‌های مدیریتی پس از زلزله در شهر تهران حدود ۸۰ مساله محوری و اصلی شناسایی شده و از طریق کارگروه­های ستاد مدیریت بحران شهر تهران در حال بررسی و پیگیری است که یکی از آن­ها مدیریت بحران در آواربرداری است.
وی با تاکید بر ضرورت وجود برنامه منسجم، هدفمند و فراگیر برای شرایط اضطراری، خاطرنشان کرد: شناسایی ظرفیت‌­ها و پتانسیل­‌های حوزه پسماند که قابلیت بهره‌­برداری در شرایط اضطراری را دارند، به ویژه بخش خصوصی و استان‌های معین در دستور کار قرار دارد.
نادی اظهار کرد: تدوین برنامه مدیریت پسماند در شرایط اضطراری (E.O.P) با اجزایی مانند تعیین اولویت‌­ها، ایمن ­سازی زیرساخت‌­ها، برآوردها، حمل و نقل، دفن یا امحاء، بازیافت، حمایت دولت و شهرداری و تجهیزات مدرن و ... مطابق با الگوهای بین‌المللی باید به سرعت انجام شود.
به گفته مشاور عالی سازمان مدیریت بحران شهر تهران، مشارکت مردم و جامعه محوری در فرآیند مدیریت بحران موجب تضمین دستیابی به اهداف و توفیق خدمت‌گزاری به مردم در شرایط بحرانی و اضطراری می‌شود.
وجود ۲۵۰ دستگاه تخصصی به منظور بازگشایی مسیرها
قنبر آدینه‌وند، معاون پسماندهای ساختمانی و عمرانی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با اشاره به جمعیت کنونی پایتخت و نبود آمار دقیق از این جمعیت گفت: در این شرایط برنامه‌ریزی‌ها در خصوص مقابله با بحران به چالش کشیده می‌شود.
وی با بیان اینکه اکنون پنج هزار و پانصد تن پسماند در تهران تولید می‌شود، عنوان کرد: در زمان بحران این عدد ۱۰ تا ۱۲ برابر افزایش می‌یابد، لذا به منظور مدیریت پسماند تهران هشت پروژه و ایستگاه جدید تعریف شده تا مدیریت پسماند به سمت ماشینی شدن برود که دو ایستگاه نیز به بهره‌برداری رسیده است.
معاون پسماندهای ساختمانی و عمرانی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با تاکید بر اینکه باید در حین بلایای طبیعی همچون زلزله، فضا برای دفع پسماند فراهم باشد، گفت: اولین اقدام در زمان بحران بازگشایی مسیرهای ارتباطی برای خدمات‌رسانی به شهروندان است. در این راستا در سازمان پسماند به منظور بازگشایی راه‌ها ۲۵۰ دستگاه تخصصی وجود دارد و مطالعات آن نیز به مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران ارسال شده است.
آدینه‌وند با اشاره به اینکه آواربرداری‌ها باید با هماهنگی مدیریت بحران و توسط مدیریت پسماند صورت گیرد، اظهار کرد: به منظور مقابله با بحران، آموزش امر ضروری است، در غیر این صورت مواجهه با بحران بسیار دشوار خواهد بود؛ از این رو انتظار می‌رود مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران به صورت جدی به موضوعات و چالش‌های این چنینی ورود کند.
وی بهره‌گیری از توان استان‌های معین را یکی از اهداف سازمان پسماند خواند و گفت: در بحث آواربرداری تهیه نقشه مناطق بحران‌زده بسیار حائز اهمیت است که در این خصوص نیز باید مطالعاتی صورت گیرد و مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران برآورد میزان خاک و نخاله پس از زلزله را در اختیار سازمان‌ها قرار دهد.
تهیه کتابچه آموزشی مدیریت پسماند در زلزله
در این جلسه علی اکبر رودباری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود نیز حضور یافت و با تاکید بر اینکه به صورت علمی‌تر وارد موضوع برخورد با بحران شده‌ایم، گفت: ابتدا از امکانات و تجهیزات موجود در شهر تهران در زمینه مدیریت پسماند فهرست‌برداری انجام شده است، همچنین مشخصات زلزله احتمالی تهران نیز تعیین و میزان آوار نخاله‌هایی که تولید خواهد شد را تعریف کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه در مناطق ۲۲گانه شهر تهران محل دفع موقت پسماندها مشخص شده است، عنوان کرد: در این زمینه یک برنامه گام به گام نیز تهیه و برنامه بازیافت نخاله‌های ساختمانی مدیریت پسماندهای افراد ساکن در منازل و یک کتابچه آموزشی مدیریت پسماند در زلزله نیز تدوین شده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود از بهره‌گیری بیش از ۲۰ متخصص در رشته‌های بهداشت محیط، پسماند، مهندسی عمران، ترافیک، آموزش بهداشت، زلزله شناسی، کامپیوتر، مدیریت بحران، آمار زیستی و ... خبر داد و اظهار کرد: ۹۸ دستگاه انواع ماشین آلات مدیریت نخاله‌های ساختمانی وجود دارد و نقشه راه‌های اصلی شهر تهران تهیه و تحلیل شده‌اند.
وی افزود: در مناطق ۲۲گانه به ۲۴ محل دفع موقت پسماند نیاز است و در این خصوص، بهترین مکان برای محل‌های ذخیره‌سازی موقت پسماندهای بلایا در مناطق ۲۲گانه شهر تهران تعیین شده و فاصله از بیمارستان، مدارس و محل‌های مسکونی نیز مشخص شده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود همچنین به هزینه آماده‌سازی محل‌های ذخیره پسماند نیز اشاره کرد و گفت: بسیاری از پسماندها پس از زلزله امکان بازیافت دارند که فلوچارت آن نیز تهیه شده است؛ همچنین در شرایط بروز زمین‌لرزه سرانه تولید پسماندهای خانگی کمتر از ۲۰ درصد از سرانه متوسط خواهد بود، از این رو در پژوهش انجام شده با عنوان مدیریت پسماند شهری در شرایط بحرانی به ارائه راهکارهای مدیریت پسماندهای خانگی در دو حالت سکونت در کمپ و سکونت در منازل شخصی پرداخته شده است.
همکاری دانشگاه علوم پزشکی با مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران
مهدی فرزادکیا، رئیس مرکز تحقیقات تکنولوژی بهداشت محیط و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران، مدیریت شهر و فعالیت شهرداری را نوعی از مدیریت بحران خواند و گفت: تنوع کاری بسیار زیاد، حجم فعالیت‌ها و نحوه خدمات رسانی به شهروندان امری دشوار است از این رو بحث مطالعات و سیاست‌گذاری‌ها بسیار ضروری است.
وی با تاکید بر اینکه باید کار مطالعاتی در کنار فعالیت‌های اجرایی انجام شود، اظهار کرد: در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های این پتانسیل وجود دارد، در مرکز تحقیقات تکنولوژی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی هم این زمینه فراهم بوده و اقدامات موثری صورت گرفته است و برخی طرح‌ها مصوب شده‌اند.
رئیس مرکز تحقیقات تکنولوژی بهداشت خاطرنشان کرد: ما می‌توانیم در راستای موضوع الزامات مدیریت پسماند بلایا در شهر تهران خدمات مشاوره‌ای داشته باشیم و بخش خصوصی در کنار بخش دولتی امور را پیش ببرد.
فرزادکیا به کمبود بودجه در زمینه تحقیقاتی و بازسازی فضاها اشاره کرد و گفت: در این دانشگاه فضای آزمایشگاهی بسیار زیادی وجود دارد و می‌توان مطالعات را با کیفیت بهتر تهیه و ارزان‌سازی کرد.
در ادامه، حاضران به بیان نظرات و دیدگاه‌های خود پرداختند و مباحثی همچون لزوم تدوین برنامه منسجم و هدفمند برای شرایط اضطراری منطبق با ساختار مدیریت شهری، مدیریت پسماند در رابطه با رویداد بلایای طبیعی، الزامات شهر تهران در زمینه مدیریت پسماند، ضرورت تقویت همکاری دوجانبه بین دانشگاه و بخش اجرائی مطرح شد.