طی روزهای گذشته خبری در شبکه‌های اجتماعی پیچید مبنی بر اینکه سرویس‌های اطلاعاتی روسیه گفته‌اند که مریم میرزاخانی ترور بیولوژیک شده چرا که قصد بازگشت به ایران را داشته و آمریکا این اقدام را انجام داده است. خبری که البته در سال های گذشته و همزمان با فوت مرحومه مریم میرزاخانی نیز مطرح شد اما این خبرها جز ناراحتی خانواده چیزی در پی نداشت.
موضوعی که برادر این مرحومه آن را تکذیب و تصریح کرد: طرح این مباحث نادرست ما را به عنوان خانواده ایشان به شدت ناراحت کرده و به دردسر انداخته است.
مرحوم مریم میرزاخانی، نابغه ریاضیات ایران و جهان پس از گذراندن یک دوره بیماری طولانی، سرانجام در 24 تیرماه سال 96 دار فانی را وداع گفت و با مرگ خود، موجی از غم و اندوه در میان مردم ایران و همه دوستداران خود در جهان ایجاد کرد.
در سال 97 هم البته این مسئله باز مطرح شد. محمد کریمی‌نیا مدیرکل بهداشت و درمان سازمان پدافند‌ غیرعامل‌ در سال 97 و درگفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ درباره حمله بیولوژیکی به مریم میرزاخانی‌ نابغه ریاضی ایرانی اظهار کرد: مرگ مریم میرزاخانی ضایعه بزرگی برای ملت ایران و جهان بود.
وی ادامه داد: این دانشمند بزرگ کشور فردی بود که سبک زندگی سالم داشت و در کشور پیشرفته ای زندگی می‌کرد و به همین دلیل باید از خدمات بهداشتی و درمانی خوبی برخوردار می‌شد و با وجود ابتلا به سرطان پستان باید باید طول عمر بیشتری داشت.
کریمی نیا به اخبار احتمال حمله بیولوژیکی به مریم میرزاخانی اشاره کرد و گفت: بعضی کارشناسان لایه‌های اطلاعاتی از کشور روسیه ذکر کردن که امکان حمله بیوتروریستی‌ مریم میرزاخانی، دانشمند ایرانی وجود دارد اما بررسی‌ و صحت و سقم‌ مسئله نیازمند آن است که بررسی‌‌های بسیاری انجام شود تا بتوان فرضیه‌های این چنینی را تأیید یا رد کرد اما این فرضیه‌ را به سادگی نمی‌توانیم کنار بگذاریم و باید به این موضوع توجه جدی داشته باشیم تا تکرار این پدیده را شاهد نباشیم.
به هر حال چه با بیوتروریسم و چه به شکل عادی پروفسور مریم میرزاخانی به سرطان پستان مبتلا شد و این بیماری در سنین جوانی سراغ او آمد و چراغ زندگی او را خاموش و دنیا را داغدار کرد.
درباره نابغه بزرگ ایرانی
شاید تا قبل از سال 2014 کمتر کسی باور داشت، یک ایرانی بتواند برنده مدالی شود که بزرگترین ریاضیدانان جهان آرزوی رسیدن به آن را دارند. اما مریم میرزاخانی کاری را انجام داد که حتی از رویا هم باورنکردنی‌تر بود. از اهدای اولین جایزه فیلدز در سال 1936، او اولین زن در جهان و اولین نفر در ایران بود که به این مدال دست پیدا کرد. این جایزه به قدری مهم است که اغلب به عنوان جایزه نوبل ریاضیات توصیف می‌شود. جایزه فیلدز به ریاضی‌دانان کمتر از 40 سالی اهدا می‌شود که کار ارزنده‌ای در ریاضیات انجام داده باشند. نه فقط برای ارج نهادن به دستاوردها، بلکه برای پیش‌بینی موفقیت‌های آن‌ها در آینده. اما دنیای ما خیلی زود مریم را از دست داد. با رفتن او بسیاری از زنان در جهان احساس می‌کردند که بزرگترین الگوی خود را از دست داده‌اند.
مریم میرزاخانی متولد تهران در 22 اردیبهشت سال 1356 است. پدر مریم احمد میرزاخانی، مهندس برق و رئیس هیئت مدیره مجتمع آموزشی نیکوکاری (رعد) و مادرش زهرا حقیقی خانه‌دار بود. مریم از همان کودکی عاشق رمان و غصه بود. لذت‌ بخش‌ترین سرگرمی او نوشتن داستان‌هایی بود که خودش قهرمانان آن را می‌ساخت و جالب است که هرگز قصدی برای ریاضیدان شدن نداشت! داستان زندگی زنان مشهوری مثل ماری کوری، هلن کلر و بعد از آن کتاب رمانی درباره ونسان ون گوگ، (رمان شور زندگی) او را به این فکر انداخت که شاید یک روز بتواند نویسنده شود.
او گفته بود: از بچگی آرزو داشتم نویسنده شوم. هیجان انگیزترین سرگرمی من خواندن رمان بود. در واقع هر چیزی را که پیدا می کردم می خواندم. تا سال آخر دبیرستان هرگز فکر نمی کردم ریاضیات را دنبال کنم.
با تمام شدن تحصیلات ابتدایی، مریم میرزاخانی در آزمون ورودی مدارس سمپاد شرکت کرد و پس از قبولی وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد. مریم همان اولین هفته تحصیل خود در مدرسه جدید، دوستی به نام رویا بهشتی پیدا کرد که اکنون استاد ریاضیات دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس است. آشنایی مریم و رویا یک دوستی دائمی را برایشان رغم زد.
هفته اول ورود به دبیرستان، با دوستم رویا بهشتی آشنا شدم. داشتن دوستی که علایق مشترکی بین‌تان باشد، به شما کمک می‌کند تا با انگیزه بمانید و این بسیار ارزشمند است. مدرسه ما نزدیک به خیابانی پر از کتابفروشی بود. یادم می‌آید که چقدر قدم زدن در این خیابان شلوغ و دیدن کتابفروشی‌های آن برای ما هیجان انگیز بود. ما نمی‌توانستیم مانند افرادی که معمولاً در کتابفروشی وقت می‌گذارند و با حوصله کتاب می‌خرند باشیم، بنابراین در نهایت مجبور می‌شدیم که به صورت شانسی کتاب انتخاب کنیم. حالا خیلی عجیب به نظر می رسد اما آن زمان کتاب‌ها بسیار ارزان بودند، به همین دلیل آن‌ها را می‌خریدیم.
عملکرد ضعیف مریم در ریاضیات
شاید باعث تعجب‌تان شود اما مریم عملکرد خوبی در درس ریاضی سال ششم خود نداشت، حتی معلم او تصور نمی‌کرد که مریم استعداد خاصی در ریاضیات داشته باشد. همین موضوع باعث شد که اعتماد به نفس او تضعیف شود. مریم میرزاخانی در مصاحبه‌ای با quantamagazine می‌گوید: «در آن سن خیلی مهم است که دیگران درون شما چه چیزی می‌بینند. بنابراین من علاقه‌ام را نسبت به ریاضیات از دست دادم. »
مریم میرزاخانی اما، سخت کوش‌تر از آن بود که بخواهد در برابر مشکلات، کوتاه بیاید و امید خودش از دست بدهد...
دوست مریم البته می گوید: در ابتدا، ریاضیات نقطه مشترکی در دوستی من و مریم نبود. در واقع ریاضی تنها درسی بود که در آن، مریم بین دانش آموزان برتر قرار نگرفت. خاطره ای که به وضوح یادم می‌آید زمانی است که در پایان سال تحصیلی معلم ریاضی‌ برگه امتحانات‌ را به ما برگرداند. مریم از بیست نمره شانزده گرفت و با اینکه امتحان سختی محسوب می‌شد، آنقدر از نمره‌اش ناامید شد که قبل از گذاشتن برگه در کیفش، آن را پاره کرد. او گفت حتی دیگر قرار نیست که سعی کند در ریاضی عملکرد بهتری داشته باشد!
خوب این موضوع خیلی طول نکشید و مریم تسلیم نشد. بعد از تعطیلات تابستانی، مریم دوباره با اعتماد به نفس برگشت و شروع خیلی خوبی هم داشت. بعد از آن ریاضی به یک علاقه مشترک بین من و مریم تبدیل شد و ما شروع به گذراندن زمان زیادی برای کار در ریاضیات کردیم.
اما مریم میرزاخانی بعدها به افتخاری دست یافت که هیچ زن ایرانی تا آن روز به آن دست نیافته بود.
مریم میرزاخانی فوریه ۲۰۱۴ ایمیلی دریافت کرد مبنی بر اینکه او مدال فیلدز (بالاترین افتخار در ریاضیات) را ۱۳ آگوست در کنگره بین المللی ریاضی‌دانان سئول (کره جنوبی) دریافت خواهد کرد. میرزاخانی با فروتنی مثال زدنیش گمان برد که ایمیل او هک شده است! حتی زمانی که در کنگره حاضر شد و از او خواستند: سهم خود را در حل مسئله پیچیده ریاضی توضیح دهد، خندید و گفت: راستش را بخواهید، فکر نمی‌کنم سهم زیادی داشته باشم. این‌گونه بود زنی که نام او در لیست ۷ زن تاثیرگذار دنیا ثبت شده است.
میرزاخانی در رابطه با علاقه‌اش به مسائل پیچیده ریاضی این‌گونه گفت: زمانی که وارد هاروارد شدم، بیشتر بر روی «جبر» کار می‌کردم. همیشه از تحلیل پیچیده لذت می‌بردم، اما چیز زیادی در مورد آن نمی‌دانستم. بنابراین شروع به شرکت در سمینارهای غیررسمی کردم که توسط دکتر مک مولن برگزار می‌شد. من مجذوب این بودم که چگونه او می‌تواند مسائل را به شکل ساده بیان کند. بنابراین شروع به سوال کردن از او و فکر کردن به مسائل پیچیده ریاضی کردم.
بیشتر مسائلی که من روی آنها کار می‌کنم مربوط به ساختارهای هندسی روی سطوح و تغییر شکل آنهاست. به طور خاص، من علاقه‌مند به درک سطوح هذلولی هستم. گاهی اوقات خواص یک سطح هذلولی ثابت را می‌توان با مطالعه فضای مدول که تمام ساختارهای هذلولی را روی یک سطح توپولوژیکی معین پارامتر می‌کند، بهتر درک کرد.
این فضاهای مدول دارای هندسه‌های پیچیده هستند و به روش‌های تعریف شده در هندسه دیفرانسیل، هذلولی و جبری پدید می‌آیند. برای من جالب است که می‌توان به یک مشکل از دیدگاه‌های مختلف نگاه کرده و با استفاده از روش‌های مختلف به آن نزدیک شد.
مریم میرزاخانی در پاسخ به سوال خبرنگار در مورد بزرگترین و لذت بخش‌ترین دستاوردش گفت: لذت بخش‌ترین قسمت لحظه‌ای است که راه حل را پیدا کرده و می‌گویم «آها»، هیجان کشف و لذت بردن از درک چیزهای جدید، احساس قرار گرفتن در بالای کوه و دیدن یک منظره زیبا و واضح را به انسان می‌دهد. البته بیشتر مواقع، ریاضیات برای من مانند این است که در یک پیاده‌روی طولانی و بدون پایان قرار دارم.
میرزاخانی در پایان و در رابطه با توصیه به علاقمندان ریاضی، اذعان داشت: من فکر نمی‌کنم که همه باید ریاضیدان شوند، اما معتقدم که بسیاری از دانش آموزان به ریاضیات فرصت واقعی نمی‌دهند. من در مدرسه و دوران راهنمایی در ریاضی ضعیف بودم؛ چرا که علاقه‌ای به فکر کردن به آن نداشتم. بدون هیجان کشف، ریاضیات می‌تواند کاری بیهوده و سرد به نظر برسد. زیبایی ریاضیات سهم کسانی است که صبور باشند.