سعد البراک، وزیر نفت کویت روز پنجشنبه ۲۷ ژوئیه برابر با ۵ مرداد در مصاحبه با «اسکای نیوز» خبر داده است که کشورش بدون انتظار برای تعیین مرز با ایران، حفاری و تولید در میدان گازی الدُرّه  یا آرش را آغاز خواهد کرد.
در همین حال دیروز نیز ‏سعد البراک، وزیر نفت کویت ادعا کرده است که «ادعاهای ایران در مورد میدان گازی الدره (‌آرش)، این واقعیت را که کویت و عربستان مالک این میدان هستند را تغییر نمی‌دهد».
پیش از این نیز سالم عبدالله الجابر الصباح، وزیر خارجه کویت مدعی مالکیت انحصاری کویت و عربستان بر میدان گازی آرش شده بود. یک ماه پیش از این تاریخ نیز و پس از آن که تهران اعلام کرد، آماده شروع حفاری در یک میدان گازی مورد مناقشه در خلیج فارس است، کویت ایران را به گفتگو در مورد مرز‌های دریایی خود دعوت کرد. البته سال ۲۰۲۲ نیز پس از توافق دو کشور همسایه ایران و کویت برای توسعه مشترک یک میدان گازی، کویت ناگهان تأکید کرد که به همراه عربستان حقوق انحصاری این حوزه دریایی را برای خود می‌داند و این در واقع یک تغییر محسوس در رفتار رخ داده ارزیابی شده بود.
این در حالی است که میدان گازی «آرش»، میدانی مشترک میان ایران، کویت دانسته می‌شده است که بخش‌هایی از آن در محدوده آب‌های تعیین حدودنشده میان ایران و کویت بوده است و این میدان مهم گازی نیز برای دهه‌هاست که موضوع مناقشه دو کشور است.
از سوی دیگر ایران حق بر میدان گازی آرش را برای خود می‌داند چرا که کاشف این میدان بزرگ گازی نیز بوده است.
اما محمدعلی خطیبی که روزگاری هم بر مسند نمایندگی ایران در اوپک تکیه زد و هم در قامت مدیر بین الملل وزارت نفت در یکی از تاریخی‌ترین دوره‌های معاصر نفت خدمت کرده است، درباره این میدان گازی و رفتار کویت معتقد است هر چند که اکنون رفتار کویت حق رفتار متقابل برای ایران را ایجاد کرده است، اما بهتر است که ایران در مقابل این رفتار صبر و مذاکره را پیشه کند.
نماینده سابق ایران در اوپک درباره سخنان تازه طرف‌های کویتی در رابطه با میدان گازی آرش به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «در این موارد به طور معمول باید وزارت خارجه مواضع رسمی را اعلام کند و تا جایی که اطلاع دارم وزارت خارجه مشغول مذاکره است و نتایج این مذاکرات را نیز باید خود وزارت خارجه اعلام کند. اما باید توجه داشت که به صورت عادی از میدان‌های گازی محل اختلاف بین چند کشور معمولا تا مرتفع شدن اختلافات برداشت صورت نمی‌گیرد تا این اختلافات حل شود و کشور‌های دخیل در اختلاف حداقل به تفاهم با هم دست پیدا کنند، اما عرف نیست که درباره میدان‌های اختلافی در این شرایط برداشتی انجام گیرد.» خطیبی در ادامه می‌گوید: «در این شرایط باید صبر کنیم تا ببینیم نظر صادر شده چیست، کما اینکه یکبار خودم در همین باره سوال پرسیدم و گفته شده بود که مشغول مذاکره هستند.»
حق متقابل برداشت برای ایران در میدان گازی آزش
این کارشناس حوزه انرژی در ادامه با اشاره به رفتار کویت در پرونده گازی آرش به اقتصاد ۲۴ تصریح می‌کند: «اینکه در شرایطی که باید بنا به عرف همه کشور‌هایی که درباره این میدان گازی خاص اختلاف دارند صبر می‌کردند تا مذاکرات به نتیجه برسد، کویت تصمیم به برداشت به صورت مستقل و توسعه میدان می‌گیرد به آن معنا نیز می‌تواند باشد که برای ایران نیز حق متقابل برای برداشت ایجاد می‌شود. یعنی اکنون طرف مقابل می‌تواند بیان کند وقتی یک طرف بدون توافق و تفاهم بهره برداری را آغاز کرده است این به آن معناست که ایران نیز می‌تواند دست به اقدام متقابل بزند. اما خود من فکر می‌کنم اگر این اتفاق رخ ندهد و صبر کنند که به یک نتیجه در تفاهم برسند قطعا بهتر است.»
وی در ادامه می‌افزاید: «در مساله منابع و میادین گازی و نفتی اختلافی، اگر چنانچه اختلافات حل نشود و یک طرف اقدام به آغاز عملیات بهره برداری کند، این حق برای طرف دیگر نیز وجود دارد که دست به اقدام متقابل بزند؛ بنابراین چنانچه ایران یکبار از حق خود گذشته و به مذاکره رو آورده است، این مدل برداشت و آغاز عملیات اجرایی توسط کویت صحیح نیست، اما اگر کویت دست به اقدام بزند، حق رفتار متقابل برای ایران نیز ایجاد خواهد شد.»
ایران توان فنی دارد
محمدعلی خطیبی درباره توان فنی ایران برای آغاز عملیات فنی در میدان گازی آرش می‌گوید: «در این باره البته مقامات شرکت ملی نفت ایران باید توضیحات لازم را ارائه کنند، اما تا جایی که بنده اطلاع دارم این توان فنی برای ایران وجود دارد. کما اینکه ما در میادین بسیار سخت‌تر نیز منتظر خارجی‌ها نشدیم و اینجا نیز می‌توانیم خودمان راسا اقدام کرده و بهره برداری را آغاز کنیم و اگر چنانچه واقعا طرف‌های مقابل بخواهند رو به برداشت بدون به نتیجه رسیدن مذاکرات بکنند و میز مذاکره را ترک کنند، ایران این توان را دارد که متقابلا از حق خود استفاده کرده و بهره برداری را آغاز کند.»
این مدیر اسبق نفتی همچنین خاطرنشان می‌کند: «همین فاز جدید میدان پارس جنوبی که اخیرا بهره برداری از آن آغاز شده است یکی از سخت‌ترین میادین گازی در جهان است، اما شرکت‌های نفتی و فنی مهندسی ما به میدان آمدند و توانستند بهره برداری را آغاز کنند، بنابراین تصور می‌کنم این توان برای ایران اکنون وجود دارد، اما ایران مساله همسایگی را رعایت می‌کند وگرنه اگر طرف مقابل نپذیرد ایران توان و حق برای برداشت را دارد.» خطیبی در پایان تاکیدمی‌کند: «بهتر است در مورد مذاکرات با طرف کویتی و عربستانی و بهره برداری از میدان گازی آرش، وزارت خارجه و شرکت ملی نفت اطلاعات نهایی را منتشر کنند.»
رابطه با کویت و عربستان مهم است
حسن مرادی، استاد دانشگاه تهران، نماینده سابق مجلس و کارشناس حوزه انرژی، اما دراین‌باره به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «باید سردمداران دولت‌های مدعی سه گانه دست به یک انتخاب همراه با تدبیر بزنند.»
این استاد دانشگاه در رابطه با ابعاد سیاسی موضوع اختلاف بر سر میدان گازی آرش به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «بعد از سال‌ها تخاصم میان ایران و عربستان سعودی و برخی کدورت‌ها میان ایران و کویت، روابط حسنه‌ای بین سه کشور حاکم شده است و متاسفانه اکنون موضوع اختلاف بر سر میدان گازی آرش مطرح شده است و این بحران و اختلاف بر سر میدان گازی به جز با درایت طرفین حل نخواهد شد.»
وی ادامه می‌دهد: «اکنون باید سردمداران دولت‌های سه گانه دست به تدبیر درباره این اختلاف بزنند و برای این مساله فرمول همه جانبه گرایانه‌ای را نیز ارائه کنند.»
این کارشناس حوزه انرژی همچنین درباره ارتباط ایران با میدان گازی آرش به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «ایران سابقه کشف این میدان را در کارنامه خود دارد. میدان گازی آرش نیز اکنون در نزدیکی حوزه نفتی سروش ایران واقع شده و این مساله به این معناست که در حوزه بی طرف واقع شده است. میادینی که در حوزه آب‌های بی‌طرف یا بین‌المللی قرار دارند، قوانینی که درباره آنان جاری است با سایر قوانین متفاوت است، بنابراین در این مورد اگر لازم شود باید حتی محاکم بین المللی نظر بدهند و نمی‌توان با حدس و گمان این مشکل را حل کرد؛ لذا اولین مسئله‌ای که کشور‌های متخاصم باید در این مورد انجام بدهند خویشتن داری است که این مساله را به حکم مرجع الطرفین یا مرجع داوری ثالث ارجاع دهند و در مورد این موضوع تصمیم بگیرند.»
توان فنی ایران درباره برداشت از میدان گازی آرش
مرادی درباره توان فنی و امکان بهره برداری ایران از میدان گازی آرش نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «ایران هیچ مشکل فنی برای برداشت از میدان گازی آرش ندارد و در میادین سخت‌تر نیز فعالیت کرده است، اما باید توجه کرد که ولو اینکه کویت دست به برداشت نیز بزند که البته به زودی ممکن نخواهد بود، این میدان گازی، میدان بسیار عظیمی است بنابراین نباید شتاب زدگی داشت، باید صحبت و صبر کرد که آیا امکان توافق وجود دارد یا خیر.»
البته این کارشناس حوزه انرژی و سیاست اعتقاد دارد که آنقدر مجموع روابط ایران و عربستان و کویت مهم و بزرگ است که مساله میدان گازی آرش نقطه و بخش کوچکی از آن است.
او ادامه می‌دهد: «ایران باید در این مورد خویشتنداری کند چرا که مراجع صالح جهانی در این رابطه وجود دارند و البته این مساله نیز برای اولین بار نیست که یک میدان مشترک محل اختلاف قرار می‌گیرد.» این کارشناس حوزه انرژی درباره ادعا‌های تازه مطرح شده توسط عراق نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «عراق برای این ادعا باید قلمرو دریایی و یا قلمرو زمینی مرتبط داشته باشد که بعید می‌رسد؛ اگر میدان گازی آرش در نقطه بی‌طرف ایران و عربستان و کویت قرار گرفته باشد بعید است عراق بتواند در این ناحیه حرفی برای گفتن داشته باشد.»