روزی نیست که خبر مهاجرت افراد را از اطرافیانمان نشنویم و این خبرها بیش از هرچیز برای سرزمینی که تشنه تخصص است، بسیار غم‌انگیز است. برای تشریح عمق دردناک این ماجرا نیازی نیست به آمار رجوع کنیم، چنانکه هم ضدونقیض است و هم محل مجادله. با این همه آنچه به چشم دیده می‌شود میل جوانان و نیروی کار از هر قشری برای مهاجرت است. میلی که ناشی از بی چشم‌اندازی است. در این وضعیت شکننده به نظر می‌رسد لازم است تا بیشتر از قبل به نیروی جوان با عمل درست امیدواری داد‌. ابراهیم رئیسی در ابتدای سرکار آمدن از استقبال بازگشت ایرانیان خارج از کشور گفت در حالی که ظاهرا اقدام تشویقی برای آن صورت نگرفت. حالا اما نه تنها شاهد موج بازگشت ایرانیان نیستیم که ولع مهاجرت همچنان ادامه دارد. بررسی دلایل این امر نیازمند نگاه جامعه‌شناختی دارد. اما واقعیت آن است که نگاه گفتمانی موجود حکایت از تعامل برای جذب و نگهداری سرمایه انسانی ندارد‌. شاید لازم است تا مسئولان نسبت به تغییر نگرش درخصوص مفهوم مردم بازنگری کرده و به آن متکثرتر و وسیع تر نگاه کنند. واقعیت آن است که ایران سرزمینی با فرهنگ و عقاید متکثر است که بهتر است برای همه یک‌جور امیدآفرین باشد. میل به تغییر در نسل پویای امروزی نیازمند فراهم آوردن بسترهاست. بسترهایی که از سرعت اینترنت تا فضای کسب و کار مناسب را در برمی‌گیرد. بنابراین آنچه امروز به آن نیاز است ایجاد احساس تعلق کشور به همه آحاد جامعه است. احساسی که نه با حرف بلکه با فراهم کردن ابزار آن میسر خواهد شد. تردیدی نیست که برای تبیین این مشکل به متخصصان علوم انسانی از هر طیف نیاز است. بنابراین تحلیل‌های دولتمردان نیز نباید محدود به یک طیف خاص باشد بلکه همه اقشار را مد نظر قرار دهد.