مدیرعامل سازمان تعاون روستایی اخیرا گفته بود که محصولاتی که روی دست کشاورزان مانده را می‌خریم.
مدیرعامل سازمان میادین میوه‌وتره‌بار تهران هم اخیرا گفته که از یکشنبه در گام اول لیموترشِ خریداری‌شده از کشاورزان را ۶ هزار تومان زیر قیمت فعلی بازار می‌فروشیم.
ترکیب این دو خبر در کنار هم اما در ذهن بسیاری از شهروندان شاید طرح پرسشس را باعث می شود و آن این که با ارزان شدن این کالاها هم چون لیمو ترش و یا گوجه و برخی میوه های دیگر چرا قیمت محصولات کارخانه ای آن ها کاهش نمی یابد. این که چرا قیمت انواع کنسرو و یا آبلیمو و سایر محصولات با این روند کاهشی نمی شود؟
این پرسش البته به نوع دیگری نیز بارها توسط شهروندان مطرح می شود. برای مثال وقتی دولت نرخ تورم را کاهشی نسبت به ماه و یا سال قبل اعلام می کند و یا زمانی که دلار تا کانال 60 هزار تومان پیش رفت و در نهایت زیر کانال 50 هزار تومان بازگشت نیز ، قیمت ها هر چند با افزایش موقت قیمت ارز تا 60 هزار تومان، افزایشی شد اما مطلقا با کاهش نرخ ارز ، قیمت کالاها و خدمات کاهش نیافت.
برای یافتن پاسخی برای این سوالات با «آلبرت بغزیان» گفتگو کرده ایم و این کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه البته به اقتصاد 24 می گوید که مساله طرح نرخ تورم این است که کاهش آن نیز هم چنان مثبت است و تاکنون هرگز منفی نشده است.
آلبرت بغزیان، استاد دانشگاه درباره مساله عدم ثبات قیمت‌ها در بازار و همچنین افزایش قیمت‌ها و عدم کاهش آنان نیز می‌گوید که: «در مواقعی که نرخ ارز افزایش پیدا می کند به سرعت همه اقشار عکس العمل نشان داده و قیمت ها نیز تغییر می یابد و حالا این هم مربوط به کالاهایی است که به ارز مربوط است و هم کالاهای غیرمنقول، غیرقالب مبادله هم چون مسکن نیز رخ می دهد.
دلیل این اتفاق نیز این است که مالکان و صاحبان این مدل دارایی‌ها نیز عقیده دارند که نباید از این بازار افزایش قیمت ارز عقب بمانند. پیش از این اما تاثیر افزایش قیمت ارز این گونه نباید اما حالا این اتفاق رخ می دهد و یک دلیل نیز این است که تجربه نشان داده است که بعدها از یک کانال افزایش قیمت کالای مرتبط با ارز الباقی کالاها یا خدمات و دارایی‌ها نیز تاثیر گرفته اند ، پس صاحبان این دارایی‌ها این تصور را دارند که بهتر است این هماهنگی بین قیمت کالای خود و قیمت دلار یا ارز را رعایت کنند و در نتیجه برای مثال صاحب یک مسکن، گاه در قیمت گذاری خود قیمت را دلاری تصور می کند و مثلا این رقم را متری 1600 دلار تعیین می کند و حالا اگر قیمت دلار افزایش یافت که با این نرخ جدید تطبیق می یابد و حالا اگر روند برعکس شودو قیمت ارز کاهشی شود اما این افزایش قیمت برعکس نمی شود و اصطلاحا ما می گوییم قیمت ها متقارن نخواهد شد.»
گرانی کالاها حتی با کاهش نرخ ارز
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که چرا با کاهش قیمت ارز، قیمت ها کاهش نمی یابند نیز می گوید که: «در حالی که شاید سوال به حق این باشد که اگر قیمت ارز کاهش یافته است چرا قیمت برعکس نمی شود و قیمت ها پایین نمی آید چون اساسا صاحب یا مالک کالا یا سرمایه اطمینانی به ثبات قیمت در بازار ارز ندارد و برای رسیدن به اطمینان یک زمانی لازم است که باید ثبات قیمت دلار در آن بازه زمانی رخ بدهد تا اطمینان نیز در بازارها حاصل شود.
پس از رسیدن به این ثبات است که صاحب سرمایه می تواند کالا یا جنس خود را با قیمت پایین تر بفروشد تا ثبت صفارش تازه ای که رخ می دهد نیز با همان نسبت بدون تغییر نرخ دلار باشد و ضرر و زیانی را نیز متحمل نشود.
اما زمانی که فروشنده جنس را به قیمت پایین تر فروخته است و جنس جایگزین نشده است کمترین تغییر افزایشی نرخ ارز این صاحب سرمایه را متضرر می کند پس ترجیح می دهد که زمان طولانی تری را برای بازگشت سرمایه و هم چنین کاهشی کردن قیمت ها در نظر بگیرد.»
بغزیان در ادامه و با اشاره به تلاش بانک مرکزی برای تثبیت نرخ ارز و به تبع آن تثبیت قیمت ها نیز به اقتصاد24 گفت که: «کما این که شما می بینید در مدیرت جدید بانک مرکزی نیز می بینید با این که دلار کانال 50 هزار تومان را رد نکرده و یک نوسان محدودی روی یک یا دو هزار تومان داشته اما اجناس هنوز بر روی دلار کانال 60 هزارتومان معامله و خرید و فروش می شوند چرا که هنوز اطمینان نسبت به ثبات نرخ ارز وجود ندارد و البته صاحبان کالا و واردکنندگان هنوز مطمئن نیستند که بتوانند با همین نرخ ارز کالاهای خود برای ماه های آتی را تامین کنند.
به همین خاطر نیز شاید باشد که تغییرات نرخ ارز و کاهش قیمت دلار نیز نتوانسته قیمت ها را کاهش دهد و باید اعتمادسازی شود و به قول دکتر فرزین باید ثبات ارزی ایجاد شود. یعنی قابلیت پیش بینی درباره نرخ ارز به فعالان اقتصادی داده شود تا آنان نیز بتوانند برای فعالیت های بلند مدت خود بتوانند شرایط را بدون ترس از بی ثباتی در نظر بگیرند.»
نرخ تورم همچنان مثبت است و قیمت ها افزایشی
این کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه اما درباره مساله نرخ تورم در کشور و این که برخلاف گزارش های دولت درباره کاهش نرخ تورم اما قیمت ها دچار کاهش نشده اند نیز به اقتصاد24 می گوید:«در خصوص مساله اعلام نرخ های تورم نیز ، دولت اخیرا گفته است که منظور از کاهش تورم ، کاهش قیمت ها نبوده است و بلکه کاهش نرخ تورم است. بنابراین می توان این طور گفت مثلا قیمت کالایی اگر 100 تومن است و پارسال 35 درصد تورم داشته است ، قیمت تا 135 تومانم افزایش یافته است و اگر امسال اگر نرخ تورم به حساب دولت شده است 25 درصد یعنی باز باید به آن 135 تومان رقم 25 تومان دیگر اضافه شود.
یعنی نرخ تورم تنها نسبت به سال گذشته کاهش یافته است اما برای کاهش قیمت لازم است این نرخ تورم منفی شود.
در این شرایط فرضی که به آن 135 تومان بار دیگر 25 درصد تورم اضافه شده است در واقع قیمت کالا به 180 تومان رسیده است.
یعنی کاهش نرخ تورم را شاهد هستیم اما افزایش قیمت را نیز شاهد هستیم و هیچ تناقضی هم با یکدیگر ندارد.»
برای کاهش قیمت نرخ تورم باید منفی شود
وی در ادامه نیز با اشاره به مثبت بودن نرخ تورم نیز می گوید:«این به معنای ان است که نرخ تورم کم شده است نه این که نرخ تورم منفی شده باشد. زمانی ما کاهش قیمت خواهیم داشت که نرخ تورم منفی شود. یعنی زمانی ما کاهش قیمت را شاهد خواهیم بود که نرخ تورم منفی باشد. یعنی دولت خبر بدهد که نرخ تورم منفی 10 شده است اما زمانی که دولت اعلام می کند نرخ تورم 10 درصد مثبت است یعنی باز 10 درصد باید به نرخ قبلی اضافه شود.»
دولت برنامه ای برای کنترل قیمت ها ندارد
این کارشناس اقتصادی در پایان و با اشاره به ناکامی دولت در کنترل قیمت ها و تورم نیز به اقتصاد24 می گوید:«این البته می تواند پیروزی به یک نوعی تعبیر شود اما جامعه خواستار کاهش قیمت هاست نه کاهش نرخی که عملا باز به دنبال خود افزایش در پی خواهد داشت و هیچ مشخص نیست که آیا با تلنگر نرخ ارز یا ورود محتکرین و مختلسین به بازار بار دیگر این نرخ تورم افزایشی نشود.من ندیدم که دولت با این همه تاکید که بر مهار تورم دارد ، در حالی باید 4 یا 5 سال منتظر تبدیل شدن نرخ تورم به صفر باشیم که تازه همان نیز مشخص نیست که آیا وعده 4 سصال بعد عملی باشد یا خیر.
عملا هیچ گونه برنامه مدونی یا سیاست گذاری معقول و منطقی که بتواند اقتصاددانان را قانع کند که این یعنی مهار تورم و این یعنی صفر شدن تورم و این یعنی کاهش قیمت را بتوان قابل تحقق دانست.»