هرساله، هفدهم مرداد، مصادف با سالگرد شهادت محمود صارمی (خبرنگار خبرگزاری ایرنا) توسط گروه منتصب به طالبان افغانستان در کنسولگری ایران در مزارشریف، به عنوان «روز خبرنگار» گرامی داشته می‌شود، آئینی که یاد و خاطره همه خبرنگارانی را که به هر نحو ممکن قربانی خشونت شده‌اند، برای ما زنده خواهد نمود.
شاید، بازگشت به گذشته و بازگو نمودن این جنایت و دلایل بروز آن، بخشی از روایت این روزها باشد، با این حال، مهم تر از آن خشونتی است که علیه یک خبرنگار بی دفاع، صورت گرفته است، مسئله‌ای که باید مورد توجه رسانه‌ها، جامعه، دولت و مجامع بین المللی قرار گیرد، تا تحت هر شرایطی، خبرنگاران از مصونیت در برابر خشونت یا هرگونه اقدامی که سلامت روحی و جسمی آنها را تهدید کند، برخوردار شوند.
با این حال، به بهانه روز خبرنگار، می‌بایست سه گانه ای را مد نظر گرفت، که هر یک، به گونه‌ای با دیگری مرتبط و بر یکدیگر موثرند: سه گانه خبرنگار، جامعه و حاکمیت.
بدون شک، پیش نیاز توسعه و پیشرفت هر کشوری، یک جامعه آگاه و مطلع از حقوق و وظایف خود است؛ و خبرنگاران، که از بطن جامعه خود برخواسته و در لایه های مختلف آن حضور دارند، در حوزه خبر، اطلاع رسانی، مطالبه گری و روشنگری، از سهم و نقش بزرگی در این رابطه برخوردارند. آنها به شهروندان، این امکان را می دهند تا درباره سیاست‌ها و رفتار حکومت‌ها، آگاهانه و درست قضاوت و سپس تصمیم گیری کنند و یا بالعکس، زیرا یک جامعه آگاه به وظایف و مسئولیت های خود، می‌تواند تصمیمات به موقع و آگاهانه بگیرد. آنها عنصر مهمی در فضای رسانه ای و ارائه اطلاعات به جامعه و حکومت ها هستند، تا با آگاهی بیشتر و در مسیر بهتری قرارگیرند. خبرنگار با کار حرفه ای خود، حتی به ایجاد تغییرات اجتماعی و آگاهی بخشیدن به جامعه کمک می کند، لذا اهمیت حرفه خبرنگاری و تاثیرات آن بر افکار عمومی و حاکمیت کشورها، برکسی پوشیده نیست.
از سویی دیگر، وجود رسانه‌ها و خبرنگاران آزاد و دغدغه‌مند، عملکرد مسئولین و دستگاه‌های مختلف را مراقبت و در صورت نیاز، با چالش مواجه خواهند ساخت، تا خود را در مسیر اصلاح قرار دهند و از سوی دیگر، از مسئولین و سازمان‌های کارآمد و مفید در مسیر توسعه و پیشرفت کشور، حمایت و آنها را به جامعه و حاکمیت معرفی خواهند نمود، این چنین است که خبرنگاران از جایگاهی رفیع و ارزشمند در افکار عمومی دنیا برخوردارند، زیرا آنها همچون گوشی شنوا، چشمی بینا و زبانی راستین برای خود متصورند.
با این حال، حاکمیت کشورها، در مسیر یک «حکمرانی خوب»، نیازمند وجود «قدرت نرم» و اقتدار لازم در جامعه خود هستند و رسیدن به چنین هدفی، نیازمند وجود فضای روانی و فرهنگی مناسب با اطلاع رسانی شفاف و در عین حال، مورد قبول و اعتماد افکار عمومی است. چنین فضایی، نیازمند حلقه ارزشمندی است که جامعه نسبت به آن، احساس نزدیکی و از خود بودن داشته و به راحتی با آن ارتباط گیرد. چنین فضایی با حضور رسانه ها و بخصوص خبرنگارانی محقق می شود، که بتوانند نیازهای متقابل جامعه و حاکمیت را، به درستی و واقع بینانه درک، بررسی، مشخص و منعکس کنند.
خبرنگاران، یکی از مهمترین حلقه‌های اتصال جامعه و حاکمیت، در هر کشوری هستند. چنین حلقه‌ای، در یک نظام «مردم سالار» و قانونگرا، موجب ایجاد بستری از انتظارات، مسئولیت‌ها، حقوق و تکالیف هر یک از دیگری است، که می‌بایست مورد توجه جدی قرار گیرد؛ در این رابطه، برای یک حکمرانی خوب، وجود رسانه های آزاد و خبرنگاران حرفه ای و شجاع، نه یک تهدید، بلکه امری ضروری است، تا در شرایط مختلف جنگ، انتخابات، بروز اتفاق و رخدادهای مختلف داخلی یا بین‌المللی، در مدیریت شرایط و حمایت از منافع ملی موثر واقع شوند.
بدون خبرنگاران حرفه‌ای، حاکمیت نمی‌توان سیاست‌ها، موقعیت‌ها و تجربیات مختلف در حکمرانی را با تحلیل‌های واقع بینانه و حقایق موجود از نگاه جامعه‌، نظاره گر شود و مسیر درستی را در نهایت، جستجو نماید.
«در تاریکی، نمی‌توان راه درستی را انتخاب نمود، الا اینکه از وجود روشنی بخشی بهره برد، تا از موانع بخوبی و با هزینه کمتری گذشت»، این رسانه و خبرنگاران هستند که با بازگو کردن واقعیات و حقایق موجود، در انتخاب روندهای مفید برای جامعه و حاکمیت، موثر واقع می شوند.
خبرنگاران، پیش‌قراولانی هستند، که دید بهتری را نسبت به جامعه و جهان برای یک حکمرانی خوب، فراهم و خواسته ها و نیازهای حقیقی (و نه صوری) جامعه را به درستی بازگو می کنند. لذا توجه به نقش مثبت آنها، می‌بایست بخشی از سیاست‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی حاکمیت باشد.
وجود قوانین درست و لازم در حوزه رسانه و فعالیت خبرنگاران، نیاز دیگری است، که می تواند روندهای محدود کننده را به حداقل ممکن رسانده و در این بین، به حفظ امنیت روانی و شغلی خبرنگاران کمک نماید. زیرا تلاش خبرنگاران در جهت انجام وظایف خود، بدون ترس از خشونت، تهدید یا بازداشت و حتی زندان ، می تواند بهترین نتیجه را در مبارزه با فساد، رانت و قانون شکنی افراد و گروه‌های سودجو را برای جامعه و کشور، بهمراه داشته باشد.
با این وجود، در دنیای رسانه‌های دیجیتال و گسترش روزافزون آنها، بهره‌مندی از اینترنت با کیفیت، بخش مهمی از حرفه خبرنگاری است تا نه تنها در کسب اخبار و اطلاعات مختلف و مورد نیاز جامعه و کشور، با مشکلات کمتری مواجه شوند، بلکه در مخابره آنها، سرعت عمل بیشتری نیز داشته باشند. مسئله‌ای که تقویت آن، بخش مهمی از «قدرت نرم» هر کشوری خواهد بود، تا بتواند در فضای پرهیاهوی رسانه‌های مختلف منطقه‌ای و جهانی، عرض اندام و خودنمایی نماید.
آنچه مشخص است، خبرنگاران، قشر بی دفاعی هستند که از سوی بسیاری از گروه‌های تروریستی، تبهکار و سودجو، مورد آزار و اذیت، ارعاب و همچنین خشونت‌های مختلف قرار می‌گیرند؛ آنها فارغ از ارائه هر نوع خبر یا گزارش آگاهی بخشی به جامعه و حاکمیت، تحت فشار قرار می‌گیرند؛ نقص قوانین یا برداشت‌های خاص از آنها و یا منافع افراد و گروه‌های مختلف، حتی می‌تواند آنها را با محکومیت‌های قضایی و یا مشکلات جدی، مواجه سازد و این وظیفه حاکمیت است که با تدوین قوانین جامع، شفاف و حمایتی و فراهم نمودن شرایط لازم، خبرنگاران را در انجام وظایفشان نسبت به کشور و جامعه خود حمایت نماید.
لذا میزان اثرگذاری و اثرپذیری خبرنگاران، جامعه و حاکمیت بر یکدیگر، مسئله مهمی است که در جهت توسعه متوازن، حفظ منافع ملی و آینده‌ای بهتر نیازمند توجه است.
امروزه نیازمند آنیم که خبرنگاران در مسیر فعالیت حرفه‌ای خود، با مسئولیت پذیری بیشتری در عرصه خبر حضور داشته باشند و در روزگاری که اخبار جعلی و اطلاعات نادرست زیادی در فضای رسانه ای و دیجیتال، در حال انتشار است، توجه به تهیه و تنظیم گزارشات واقعی و دقیق، نیاز جامعه رسانه‌ای است تا اعتماد عمومی نسبت به آنها، افزایش یابد.
و همچنین نیازمند آنیم که به نظرات دلسوزانه خبرنگاران در امور جاری کشور، توجه بیشتری شود تا حاکمیت تصویر درست تری از فضای واقعی جامعه داشته باشد، زیرا حرفه خبرنگاری و خبرنگار، به عنوان پیشگامان عرصه خبر، اطلاع رسانی، مطالبه گری و روشنگری در جامعه، بخش مهمی از قدرت نرم کشور در برابر رسانه های خارجی است.
بدون خبرنگاران حرفه‌ای، حاکمیت نمی‌توان سیاست‌ها، موقعیت‌ها و تجربیات مختلف در حکمرانی را با تحلیل‌های واقع بینانه و حقایق موجود از نگاه جامعه، نظاره گر شود و مسیر درستی را درنهایت، جستجو نماید. «در تاریکی، نمی‌توان راه درستی را انتخاب نمود، الا اینکه از وجود روشنی بخشی بهره برد، تا از موانع بخوبی و با هزینه کمتری گذشت»، این رسانه و خبرنگاران هستند که با بازگو کردن واقعیات و حقایق موجود، در انتخاب روندهای مفید برای جامعه و حاکمیت، موثر واقع می‌شوند.