یکشنبه ۱۵ مرداد ماه، اجرای عملیات تخریب یک ساختمان غیرمجاز و نیمه‌کاره در محله خلازیر در جنوب تهران با حضور عوامل انتظامی و شهرداری تهران، به ریزش همزمان این ساختمان به همراه چند ساختمان مجاور و فوت پنج نفر از افراد حاضر در صحنه انجامید.به دنبال وقوع این حادثه مرگبار، گروهی از مهندسان و کارشناسان به بررسی دلایل و عوامل دخیل در بروز این اتفاق پرداختند و علاوه بر مستندسازی حادثه، نتایج را به صورت عمومی منتشر کردند تا موارد مهم و ارزشمند حادثه، مورد توجه تمامی کارشناسان، مدیران و مسئولان قرار گیرد.
تحقیقات فوق به کوشش دکتر علی بیت‌اللهی، مهندس مرتضی مهدوی، دکتر بابک قدس، دکتر نگار سودمند و با همکاری مهندس سعیدی و مهندس علیزمانی صورت پذیرفته است.در همین راستا دکتر علی بیت‌اللهی، عضو هیئت علمی و مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، در گفت‌وگو با خبرآنلاین، ماهیت این پژوهش را شرح می‌دهد: «این تحقیقات میدانی به صورت کاملاً مستقل و بدون وابستگی به هیچ نهادی انجام شده است. گروه ما پیرامون مخاطرات شهرسازی مانند فرونشست یا ریزش بناها و ساختمان‌ها به جهت ثبت و بایگانی، از این وقایع گزارش تهیه می‌کند. روال کاری ما اینطور نیست که از سازمان بخصوصی برای این کار دستور بگیریم؛ خوشبختانه در جایگاهی هستیم که با تشخیص اعضا می‌توانیم به نتیجه برسیم که کدام اتفاقات و حوادث ارزش تحقیق، بررسی و تهیه گزارش میدانی را دارند.»
بایگانی و ثبت وقایع؛ هدف اصلی این تحقیقات
بیت‌اللهی با بیان اینکه حوادث مشابه حادثه خلازیر دارای جنبه‌های آموزشی و الگوبرداری است، از هدف اصلی خود برای تهیه گزارش‌های میدانی می‌گوید: «این حادثه و بررسی علل و ابعاد آن، به مثابه یک درس مهم و در عین حال ساده است که ضروری است عوامل اجرایی این عملیات به عنوان یک درس عبرت به آن نگاه کنند و در اقدامات آتی، نکات ایمنی لازم را به کار بگیرند.»او ادامه می‌دهد: «معمولاً حوادث و سوانح بحران‌زا در کشور ما عمر کوتاهی دارند و میزان توجهات، هم از سوی مسئولان و هم مردم، پس از مدت کوتاهی کاهش می‌یابد و قضیه به طور کل به فراموشی سپرده می‌شود. ما از این جهت که این تجربیات به شهرداران دیگر شهرها و حتی کارشناسان و مهندسان کل کشور منتقل شود، آنها را مستند می‌کنیم که باقی بماند؛ چرا که این رخدادها جنبه درس‌آموزی بسیار زیادی دارد. ما نتایج این تحقیقات را در فضای مجازی به اشتراک گذاشته‌ایم تا مورداستفاده عموم قرار گیرد.»
عامل اصلی ریزش گسترده ساختمان‌های مجاور در این حادثه چه بود؟
طبق این گزارشات، عامل اصلی فروریزش، تخریب ساختمان اول به روش «کششی» بوده و از طریق کشش به‌وسیله سیم بوکسل بر روی ستون طبقه اول سازه صورت گرفته است که پس از تخریب این بخش، ضربه و جابه‌جایی در سازه‌های مجاور به وجود آمده و منجر به ریزش گسترده و مرگ برخی از افراد حاضر در صحنه شده است.طبق اعلام کارشناسان و مؤلفان این تحقیق، جان باختن پنج نفر، مهم‌ترین وجه بحرانی حادثه خلازیر است که علت آن، عدم تخلیه کامل محوطه از عوامل انسانی بود.بنا به گفته بیت‌اللهی، کلیدی‌ترین و در عین حال ساده‌ترین اقدام در تخریب ساختمان‌ها، تخلیه کامل محدوده موردنظر از عوامل انسانی است که متأسفانه در حادثه اخیر، دقت کافی در تخلیه محیط خارجی و فضای اطراف صورت نگرفته است. بی‌تردید جان باختن افراد در حادثه مذکور نیز ناشی از سهل‌انگاری در این زمینه بوده است.او تأکید می‌کند: «وقتی روش تخریب ساختمان به صورت کششی است، انتظار واژگونی ساختمان و ضربه به ساختمان‌های مجاور بدیهی است و لذا در طی عملیات تخریب به روش کششی، تخلیه کامل محدوده کاری، امری ابتدایی است.»