عصر روز پنجشنبه علی بهادری جهرمی سخنگو و دبیر هیأت دولت در دوره خط امام (ره) بسیج دانشجویی استان فارس که در دانشگاه قم برگزار شد، حضور پیدا کرد و ضمن سخنرانی به سوالات دانشجویان حاضر در این نشست پاسخ داد.
او در این نشست مدعی شد که دولت توجه ویژه‌ای به حل مشکل ناترازی بانک‌ها دارد و تقریباً تمام بانک‌های زیان‌ده دولتی طبق آخرین گزارش وزارت اقتصاد سودده شدند.
این سخنان بهادری جهرمی البته با واکنش های جدی مواجه شد که چطور ممکن است بحران بزرگ زیان انباشته و ضرر دهی چند ساله بانک های دولتی و خصوصی به ناگاه در کمتر از چند ماه نه تنها حل شده باشد که به سوددهی نیز منجر شود.
به خصوص که در گزارش مربوط به اسفند سال 1401‌، در لایحه بودجه 1402، بودجه 9 بانک کشور شامل مرکزی، کشاورزی، ملی، صنعت و معدن، توسعه صادرات، پست بانک، مسکن، سپه و توسعه تعاون به تفکیک آمده بوده. این 9 بانک دولتی همانند سال‌های گذشته براساس زیان‌ده و سودده بودن دسته‌بندی شده‌اند.
در مجموع درآمد این 9 بانک برای سال آینده 324 هزار و 772 میلیارد و 434 میلیون و 500 هزار تومان و هزینه‌های آنها 324 هزار و 609 میلیارد و 428 میلیون و 400 هزار تومان پیشنهاد شده است که بدین‌ترتیب هزینه‌های این 9 بانک دولتی بیش از 163 میلیارد تومان از درآمدهای آن ها کمتر است.
این به آن معناست که بر اساس روند بودجه بدون احتساب زیان انباشته کل سود همه این 9 بان رقمی حدود 163 میلیارد تومان خواهد بود.
اما دکتر حجت الله فرزانی ، دکترای حسابداری و کارشناس خبره امور بانکی و اقتصادی به اقتصاد24 می گوید این مساله تنها ممکن است یک مقطع را در بربگیرد و اصلا این که بتواند تمام زیان های بانک را پوشش بدهد عملا ناممکن است.
زیان انباشته به سود انباشته تبدیل نشده است
فرزانی، در این باره با اشاره به سوددهی مقطعی بانک ها به اقتصاد24 می گوید که:«اظهار نظر در این موارد باید بر اساس صورت های مالی بانک ها باشد و این که مبنای این اظهارات چه بوده است باید بررسی شود اما شاید مبنای ایشان این بوده باشد که در عملکرد موقتی که بانک های دولتی در مقطع حاضر داشته اند عملیاتشان سودده بوده است و این به معنای آن نیست که اساسا زیان های قبلی را پوشش داده باشند و کل فعالیت قبلی را پوشش داده اند، نیست. در واقع این زیان انباشته به نوعی تبدیل به سود انباشته نشده است.»
زیان انباشته محصول ناترازی بانک ها
این کارشناس بانکی در ادامه بااشاره به مساله سود عملیاتی و زیان انباشته بانک ها می گوید که:«این رقمی که اکنون برای زیان انباشته بانک های دولتی وجود دارد، محصول چندین سال فعالیت است و ناترازی این بانک ها بوده که باعث بروز این زیان انباشته شده و حالا به صرف این که برای یک سال به سود رسیده باشند و سودآوری کرده باشند ، منجر به پوشش کل زیان های آنان شود، معقول نیست اما می تواند برای یک مقطع زمانی خاص که درباره آن صحبت می کنیم شاید عملیات های بانک سودآور بوده باشد و این به معنای پوشش همه زیان های گذشته نخواهد بود و باید به این بازه زمانی که منظور سخنگوست دقت شود و خود وی نیز بر این مساله دقت داشته باشد.
مثلا ممکن است گفته باشد در مقطع یک ساله اخیر عملیات بانک سودده بوده و این یعنی نه تنها هزینه هاش را پوشش داده بلکه مازاد و به اصطلاح سود هم دارد ولی این که گفته شود در حقیقت کل زیان های انباشته را پوشش داده باشد عقلانی نیست ولیکن شاید اگر صورت های مالی کل بانک های دولتی در دسترس باشد آنگاه می شود درباره آن اظهار نظر کرد و دقیق تر آن را بررسی کرد و حتی دلایل این که اصلا سود مورد نظر از کجا نشات گرفته و آیا اصلا سود عملیاتی به دست آورده است یا این که فقط مدیریت حساب رخ داده است را می توان ارزیابی کرد. کما این که پیش می آید بعضا در شرکت داری این مدل سوددهی ایجاد می شود که اصطلاحا به آن مدیریت سود می گویند و باید این بررسی شود که آیا مدیریت سود رخ داده است و یا این که عملیات واقعی به سود انجامیده را فقط با وجود صورت های مالی می توان درباره ان اظهار نظر کرد.»
راهکار اصلاح نظام بانکی
حجت الله فرزانی در ادامه نیز با اشاره به مساله زیان انباشته بانک ها که رقمی چنده ده میلیاردی است نیز به اقتصاد24 گفت:« توجه کنید راهکار برای این روند زیان دهی و زیان انباشته بانک ها وجود دارد اما خب در زیر اصلاح نظام بانکی تعریف می شود. این مساله ناظر بر رئوس اصلاح نظام بانکی است که می تواند رخ بدهد و قطعا اگر با برنامه ریزی ، ناترازی بانک ها شناسایی و مشکلات انان حل شود و از بروز آن جلوگیری شود و سپس تعریف حرکت متناسب عملیات سود آور در بانک ها می توان امیدوار بود که با این رخدادها و شرایط اقتصادی مناسب که در چند سال این زیان انباشته پوشش داده شود اما این که بخواهیم بگوییم ظرف یک سال این زیان انباشته پوشش داده شود و مرتفع شود چندان صحبت دقیقی نیست.»
این کارشناس امور بانکی در ادامه نیز با اشاره به این ادعای نادقیق که بتوان در کوتاه مدت زیان انباشته بانک ها را کاهش داد و این که اساسا ادامه روند چه بحران های بانکی را ایجاد خواهد کرد نیز به اقتصاد24 می گوید:« اکنون ما چالش بحران بانکی را پیش رو داریم و این که فکر کنیم زیان انباشته رو به فزونی بحران جدیدی را ایجاد می کند که در حال حاضر نیز هست و همین کسری منابعی که در بانک ها وجود دارد در عین این که رشد نقدینگی را نیز داریم خود گویای این مساله است که در واقع فعالیت عملیات بانکی صرفه اقتصادی را برای کشور نداشته و یا هزینه بانک ها خیلی بالاست و به خصوص برای برخی از بانک های خصوصی در کشور این هدایت منابع در راستای رسالت اصلی بانک اتفاق نیافتاده است و سودها جای دیگری در حال شناسایی است.»
فرزانی در ادامه نیز می گوید :«همین تسهیلاتی که بانک ها به اشخاص مرتبط با خود می دهند و از مواهب تورم و فعالیت اقتصادی در ان شرکت‌های تابعه که اتفاق می افتد، در صورتی که سود اصلی را به بانک پرداخت نمی کنند و اصطلاحا این به آن معناست که شناسایی سود در جای دیگر اتفاق می افتد و عملا بانک در مواجه با این است که زیان و تقبل هزینه ها را در واقع داشته باشد.»
شناسایی دارایی مولد بانک ها لازم است
این کارشناس اقتصادی و بانکی در پایان نیز با توجه به روند رفتارهای بانک ها و مساله ابربدهکاران بانکی و از دست رفتن دارایی های مولد بانکی به اقتصاد 24 گفت:«در این مورد نیز تنها با وجود صورت های مالی می توان دقیق صحبت کرد که هر بانک چه وضعیتی دارد و چطور این کار را انجام داده و معاملات با اشخاص وابسته به خود را چطور پیش برده و تسهیلات اعطایی به اشخاص مرتبط با خود چه بوده است و رفتارشان در برخورد با ابربدهکاران بانکی چگونه است و بخشی از دارایی های مولدی که می توانست برای بانک ها درآمد ایجاد کند اکنون در اختیار ابربدهکاران بانکی است و به اصطلاح فریز شده و ثابت مانده است و درحقیقت می توان گفت از گردونه مولد دارایی خارج شده و به دارایی های سمی و یا دارایی های غیر مولد تبدیل شده است. خود این موارد بر عملکرد بانک ها تاثیر می گذارد.
در همین حال وقتی بررسی کیفیت دارایی بانک‌ها یا به اصطلاح AQR را انجام بدهیم و بتوانیم موارد مختلف از کیفیت دارایی بانک ها را شناسایی کنیم این در واقع شروع اصلاح نظام بانکی خواهد بود.»
وی در پایان نیز افزود:«در واقع ابتدا باید ببینیم بانک ها چه کیفیتی و چه دارایی هایی دارند و در ادامه کسری منابع به وجه نقد تبدیل کنیم و بعد آن وجه نقد وارد چرخه رسالت اصلی بانک که واسطه گری و اعطای تسهیلات است، شود و عملیات های سودآور با رعایت اصول بهداشت اعتباری انجام بگیرد و تبدیل به یک دارایی مولد برای بانک شود.»