بانک مرکزی در ادامه انتشار قطره‌چکانی آمارهای اقتصادی، داده‌های مربوط به نقدینگی در پایان مرداد ماه سال 1402 را منتشر کرد. آنطور که آمار و ارقام بانک مرکزی می‌گویند، پس از آنکه نرخ رشد 12 ماهه نقدینگی در فروردین ماه امسال صعودی شد، در ماه‌های پس از آن افت کرده و تداوم روند نزولی آن در دومین ماه تابستان امسال سبب شده است که نرخ رشد این متغیر از ابتدای سال تا مرداد ماه، پایین‌تر از نرخ رشد هدف قرار گیرد.از سوی دیگر نیز طبق گزارش بانک مرکزی، کاهش نسبت پول به نقدینگی در مرداد ماه موجب آن شده است که این نسبت به سطوحی پایین‌تر از آنچه در ابتدای سال جاری تجربه کرده بود، قرار بگیرد.
بانک مرکزی روز گذشته آخرین اعداد و ارقام از وضعیت متغیرهای پولی و بانکی، مربوط به فروردین ماه امسال را منتشر کرد. گزارشی که بر اساس آن، نه تنها رکورد رشد نقطه به نقطه پایه پولی در فروردین ماه شکسته شده، بلکه نرخ رشد نقدینگی نیز بار دیگر در مسیر صعود قرار گرفته است؛ طوری که نرخ رشد نقدینگی در فروردین ماه امسال 1.3 درصد بوده و این در حالی است که این متغیر در فرودین سال گذشته 0.2 درصد کاهش یافته بود.
با این حال، شاید مهم‌تر از افزایش نرخ رشد نقدینگی، تداوم روند صعودی رشد پول و همچنین سهم پول از نقدینگی است. چراکه این نسبت به عنوان یکی از شاخص‌های بررسی انتظارات تورمی در جامعه، از تورم‌های شدیدتر در آینده حکایت دارد.
بر اساس داده‌هایی که بانک مرکزی منتشر کرده، حجم کل نقدینگی در اقتصاد ایران از 6 هزار و 418 هزار میلیارد تومان عبور کرده است. از این میزان، سهم پول هزار و 667 میلیارد تومان و سهم شبه‌پول معادل چهار هزار و 751 میلیارد تومان است. به عبارت دیگر، سهم پول از نقدینگی در پایان فروردین ماه سال جاری به رقم 25.97 درصدی رسیده و رکورد جدیدی را از خود به‌جا گذاشته است. این در حالیست که نسبت پول به نقدینگی در فروردین سال گذشته معادل 19.74 درصد بود و حالا، تنها پس از یک سال بیش از 6 درصد افزایش پیدا کرده است.بررسی‌ها نیز نشان می‌دهند که در فروردین امسال، رشد نقطه به نقطه پول معادل 75.1 درصد بوده اما این رقم برای شبه‌پول، به 22.7 درصد رسیده است.
نگرانی‌ها از جهش شدید و افسارگسیخته سهم پول از نقدینگی به این دلیل است که این موضوع می‌تواند حاکی از افزایش انتظارات تورمی در میان فعالان اقتصادی باشد. آمارهای جدید منتشر شده توسط بانک مرکزی، مربوط به فروردین ماه هستند و با حدود پنج ماه تاخیر در اختیار مردم قرار گرفته‌اند. از همین روی، تحلیل وضعیت انتظارات تورمی با استفاده از این آمار، عملا امکان‌پذیر نیست و نمی‌تواند نشان‌دهنده وضعیت موجود در اقتصاد کشور باشد.به این ترتیب، دولت و بانک مرکزی که بارها بر قابل پیش‌بینی کردن اقتصاد تاکید کرده‌اند، با تاخیر در انتشار آمارهای اقتصادی، تحلیل‌پذیر بودن آنها را از بین برده‌اند و در واقع صورت مساله را پاک کرده‌اند.
نرخ رشد نقدینگی؛ پایین‌تر از نرخ هدف‌گذاری شده
بر اساس گزارشی که بانک مرکزی منتشر کرده، در پنج ماهه نخست سال جاری، حجم نقدینگی در اقتصاد کشور معادل 8.1 درصد افزایش پیدا کرده است. این در حالیست که این رقم در سال 1401 معادل 11.8 درصد و در سال 1400 معادل 12.8 درصد ثبت شده بود.نرخ رشد 8.1 درصدی نقدینگی تا پایان مرداد ماه درحالی رقم خورده است که بانک مرکزی در ابتدای سال 1402، هدفی 25 درصدی را برای رشد این متغیر پولی تا پایان سال جاری مشخص کرده بود اما حالا به نظر می‌رسد که رشد محقق شده، به‌طور قابل توجهی پایین‌تر از نرخ هدف‌گذاری شده تا پایان مرداد ماه است.
نرخ رشد نقدینگی چگونه کاهشی شد؟
از سوی دیگر گزارش بانک مرکزی حاکی از آن است که در پایان مرداد ماه، نرخ رشد سالانه نقدینگی بالاخره به زیر 27 درصد رسیده و رقم 26.9 درصدی را به ثبت رسانده است. این در حالی است که این رقم در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته 10.9 درصد کاهش یافته است.طبق ادعای بانک مرکزی، کاهش نرخ رشد نقدینگی پس از آن بوده که این بانک برنامه کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها و موسسات اعتباری و جریمه بانک‌های متخلف از حدود تعیین شده از طریق افزایش نسبت سپرده قانونی را مثل سال گذشته با جدیت در دستور کار خود قرار داده است.
تب سهم پول از نقدینگی خوابید
یکی از نکات گزارش‌های اخیر بانک مرکزی از جزئیات متغیرهای پولی و بانکی، جهش شدید نسبت پول به نقدینگی در سال 1401 بود. به طوری که این نرخ از 19.74 درصد در پایان فروردین ماه 1401 به 25.97 درصد افزایش یافته بود.
حال بانک مرکزی در گزارش اخیر خود به این موضوع اشاره کرده که با اتخاذ مجموعه ای از سیاست‌های ارزی و پولی در قالب رویکرد کلان تثبیت اقتصادی و بهبود انتظارات مردم و فعالان اقتصادی، رشد دوازده ماهه پول در مرداد ماه امسال در مقایسه با این میزان در مقطع مشابه سال قبل، 14.3 واحد درصد کاهش یافته و به 41.3 درصد رسیده است.به این ترتیب، سهم پول از نقدینگی که به نوعی دماسنج انتظارات تورمی در میان فعالان اقتصادی نیز به شمار می‌رود، در پایان مرداد ماه رقم 25.1 درصدی را ثبت کرده که این رقم، کمتر از بهمن ماه سال گذشته است. با این حال، این رقم در مقایسه با ماه‌های گذشته در سطوح بالایی قرار دارد.
ازی بانک مرکزی با آمارها
بانک مرکزی در ماه‌های اخیر، روند انتشار آمارهای اقتصادی را بسیار کند کرده و به نظر می‌رسد که آمارهای ماهانه را نیز گلچین می‌کند. برای مثال، جزئیات آمار متغیرهای پولی و بانکی در فروردین ماه، به‌تازگی و با حدود پنج ماه تاخیر منتشر شد.از سوی دیگر، در آمار منتشر شده برای مرداد ماه نیز تنها نکات مثبت این گزارش اعلام شده و بانک مرکزی از ارائه ارقام پایه پولی که در ماه‌های اخیر روند صعودی شدیدی را در پیش گرفته، خودداری کرده است. حتی آمار مربوط به نسبت پول به نقدینگی که در گزارش مرداد ماه بانک مرکزی وجود دارد نیز در ماه‌های گذشته، به دلیل روند صعودی این نسبت، در گزارش‌های منتشر شده وجود نداشت.کارشناسان اقتصادی عقیده دارند که چنین وضعیتی در ارائه آمارهای اقتصادی، باعث ناممکن شدن تحلیل آنها شده و عملا خاصیت آنها را از بین می‌برد.