بیش از ۴۲ درصد از بیکاران ایران را کسانی تشکیل می دهند که تحصیلات دانشگاهی دارند.
این نکته را مرکز آمار ایران در گزارش اخبر خود در خصوص ترکیب و کیفیت بیکاری اعلام کرده است. همین نکته دربردارنده این واقعیت است که جمعیت بیکاران ایران، جمعیتی کیفی هستند که حتی تحصیلات عالیه نیز نتوانسته است به بهبود وضعیت زندگی آنها کمک کند.
بر اساس این گزارش در تابستان ۱۴۰۲ سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران ۴۲.۸ درصد بوده است که این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به روستایی بالاتر است. تغییرات این شاخص نشان می‌دهد که نسبت به فصل مشابه نیز این آمار ۱.۹ درصد افزایش یافته است.
مرکز آمار در گزارشی، نرخ بیکاری تابستان امسال را ۷.۹ درصد اعلام کرد که این شاخص نسبت به فصل مشابه سال قبل، یک درصد کاهش را نشان می‌دهد.
براساس گزارش مرکز آمار ایران، جمعیت شاغلین ۱۵ ساله و بیشتر در تابستان امسال، ۲۴ میلیون و ۶۸۶ هزار نفر بوده که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۹۰۷ هزار نفر افزایش یافته است.به این ترتیب بازار کار ایران نتوانسته است مناسب با ظرفیت‌های دانشگاهی برای خود ظرفیت ایجاد کند.
وقتی نزدیک به نیمی از بیکاران کشوری را تحصیل‌کردگان تشکیل می‌دهند، مولفه تحصیل در افزایش شانس برای یافتن شغل نقشی کوچک را بازی می‌کند.
در تابستان ۱۴۰۲ سهم جمعیت شاغل فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل شاغلان ۲۶.۸ درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بالاتر است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می‌دهد که نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰.۳ درصد افزایش یافته است.
داشتن کار و اشتغال نقش مهمی در عدم بازگشت افراد به چرخه مصرف مواد مخدر و پاک ماندن آن‌ها دارد. بخش گسترده‌ای از آسیب‌های اجتماعی مثل اعتیاد، طلاق و انواع بزهکاری‌ها نتیجه بیکاری و فراهم نبودن فرصت‌های شغلی مناسب برای افراد است و متاسفانه بسیاری از افراد با وجود داشتن تحصیلات دانشگاهی، نمی‌توانند شغلی مناسب داشته باشند و امروزه تعداد تحصیل کرده‌های با استعداد بیکار در جامعه ما کم نیست. نهاد‌های متولی ایجاد شغل و حمایت از افراد بهبود یافته از اعتیاد که در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی فعالیت دارند، باید ضمن به کارگیری این افراد در مشاغل مناسب به موضوع کسب درآمد آن‌ها نیز اهمیت بدهند و فراموش نکنند که بازگشت این افراد به اجتماع و بازیابی اعتماد به نفس بهبود یافتگان در گرو حمایت به جا و به موقع از این افراد است.
سهم کدام بخش از اقتصاد ایران در اشتغال بالاست؟
بررسی اشتغال در بخش‌های مختلف اقتصادی نشان می‌دهد بخش خدمات با ۵۰.۵ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی صنعت با ۳۴ درصد و کشاورزی با ۱۵.۵ درصد قرار دارند. سهم شاغلان بخش کشاورزی در تابستان ۱۴۰۲ نسبت به فصل مشابه سال قبل ۰.۳ درصد کاهش و سهم شاغلان بخش صنعت و خدمات نیز به ترتیب ۰.۲ درصد و ۰.۱ درصد افزایش داشته است.
بر اساس این گزارش شمار کسانی که در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند در نقاط شهری برابر با یک میلیون و ۱۵۷ هزار و ۹۹۶ نفر است.
شمار شاغلان بخش صنعت در ایران طبق گزارش مرکز آمار یاران ۶ میلیونو ۶۷۳ هزار و ۶۹۵ نفر اعلام شده است.
در عین حال بخش خدمات ۱۰ میلیون و ۸۶۱ هزار نفر از شاغلان ایران را در خود جای داده است. در بخش روستایی دو میلیون و ۶۶۴ هزار و ۲۰۴ نفر در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند. در عین حال شمار روستاییان شاغل در بخش صنعت یک میلیون و ۷۲۶ هزار و ۱۲۱ نفر بوه و در عین حال ۵۹۷ هزار نفر نیز در روستاها در بخش خدمات مشغول کار هستند.به این ترتیب در کل کشور، ۲ میلیون و ۸۲۲ هزار نفر در بخش کشاورزی و ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر ر بخش صنعت و ۱۲ میلیون و ۴۵۹ هزار نفر در بخش خدمات مشغول به کار هستند.
اشتغال ناقص چقدر است؟
از شمار شاغلان ایرانی یک میلیون و ۲۸۴ هزار نفر اشتغال ناقص دارند که سهم آنها ۶.۹ درصد از بازار کار ایران در شهرهاست. در روستاها نیز ۶۵۹ هزار نفر درگیر اشتغال ناقص هستند که آمارهای قابل توجهی است.
نکته نگران کننده یگر این است که نرخ بیکاری ر جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال برابر با بیست درصد و نرخ بیکاری ۱۸ ساله تا ۳۵ ساله‌ها پانزده درصد است.
همه افراد برای گذراندن زندگی خود نیازمند تلاش و فعالیت هستند، زیرا تأمین بسیاری از نیازها در گرو کار و تلاشی است که درآمدی را نیز به همراه داشته باشد؛ حال، بیکاری یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی است که توازن و تعادل جامعه را بر هم می‌زند و باعث ایجاد بحران‌های متعددی در عرصه‌های مختلف زندگی فردی، اجتماعی، روانی، اقتصادی و حتی سیاسی می‌شود. بیکاری جوانان از جمله مسائلی است که سال‌هاست سوهان روح خود و خانواده‌هایشان شده است، والدینی که با هزار امید و آرزو از همه چیز می‌زنند تا فرزندشان تحصیلات آکادمیک داشته باشد تا شاید به واسطه آن، در نهایت بتواند در مسندی مناسب ارتزاق کنند. گرچه بسیاری از والدین امروزی با تأیید و تاکید بر فرهنگ وابسته تربیت کردن فرزند، تا سالیان پس از جوانی فرزندانشان را نیز برنامه‌ریزی کرده‌اند و با شعار «ز گهواره تا گور بابا نان داد» آینده مالی آنها را هم تضمین کرده‌اند و متأسفانه این مهم، آنچنان در ذهن برخی از فرزندان نهادینه شده است که تحصیل کردن، پیدا کردن شغل، ازدواج را به تنهایی و بدون کمک والدین از عهده خود خارج می‌دانند و لاجرم پدر و مادرشان را ملزم به اجرای این امر می‌کنند که در همه حال به لحاظ مالی کمک احوالشان باشند.
برای نمونه امروزه بسیاری از خانواده‌ها حاضر شده‌اند هزینه تحصیلات فرزندانشان را تا اخذ بالاترین مدرک دانشگاهی تقبل کنند و این نمونه‌ای از این شعار است. در سوی دیگر هم جوانان تحصیلکرده بیکاری نیز هستند که مجبورند هم بار سنگین نگاه‌های نگران پدر و مادرشان را تحمل کنند و هم زخم زبان اطرافیان که آنان را بی‌عرضه می‌نامند، به جان بخرند، درد بی‌پولی و نداشتن استقلال هم داستان دردناک دیگری از زندگی جوان بیکار است.
شغل و مسکن دغدغه جوانان بیکار
بیکاری ازدواج جوانان جز مسائل مهم و بنیادی‌ترین چالش‌های هر جامعه‌ای است که اگر برای حل مسائل مربوط به این موضوع برنامه‌ریزی‌های لازم صورت نگیرد قطعاً آمار افراد مجرد و همچنین سن ازدواج در ایران بالا می‌رود.شاید بتوان گفت مشکلات اقتصادی همانند سال‌های گذشته مهمترین عامل تأخیر در ازدواج جوانان بوده است، به گونه‌ای که فرد برای شروع زندگی مشترک خود با حداقل‌ترین قیمت‌ها تا چند سال پس از شروع زندگی هنوز درگیر باز پس دهی مبالغ خود برای صرف اموری، چون مراسم عروسی، تهیه جهیزیه و مسکن است.در شرایط فعلی اگر از یک پسر سوال شود که چرا از ازدواج فراری است، خرید مسکن را دیگر یک آرزوی دست نیافتنی می‌داند و می‌گوید قیمت بالای تهیه مسکن چه به صورت رهن و چه اجاره بالا است» او در کل این موارد را عاملی برای دلسردی خود نسبت به ازدواج بیان می‌کند. همچنین بیکاری و عدم امنیت شغلی جوانان، باعث شده بیشتر از گذشته این پدیده‌ها عاملی برای فشار در زندگی مشترک آن‌ها شوند.با در نظر گرفتن اینکه یک زوج برای شروع زندگی خود نیاز به فراهم کردن شرایط حداقلی دارند با یک بررسی ساده در مورد قیمت اقلام واجب زندگی می‌توان به نتیجه رسید که باز هم با قیمت‌های موجود در بازار و افزایش قیمت دو برابری نسبت
علائم افسردگی بیکاری در مردان
اولین اختلال یا علامتی که به واسطه بیکار شدن یک فرد در وی رخ می‌دهد افسردگی است. زیرا فرد نسبت به آینده احساس خوبی نداشته و حس عدم امنیت دارد. به خصوص اگر این فرد بیکار٬ همسر و فرزندانی هم داشته باشد. این امر سبب ایجاد دلخوری٬ خودخوری٬ احساس غم و اندوه و در بعضی افراد سبب ایجاد عصبانیت و پرخاشگری می‌شود.از علائم دیگری که افراد بیکار دارند می‌توان به اضطراب اشاره کرد. این اضطراب ناشی از احساس امنیت نداشتن نسبت به آینده است و دائم نگران این هستند که زندگی شأن دستخوش چه تغییراتی می‌شود و چه کار خواهند کرد.حتی اگر نتواند از پس مشکل‌های زندگی و نیازهای خانواده اش برنیاید ممکن است راه از بین بردن خودش را در پیش بگیرد و اقدام به خودکشی کند. افسردگی و اضطراب می‌تواند در فرد مشکل‌های جسمی زیادی ایجاد کند. این علائم معمولاً عبارتند از بی خوابی و افکار نگران کننده ٬زیرا در حال فکر کردن مدام به مسائل ناراحت کننده در مورد بیکاری اش است نمی‌تواند بخوابد.
پیامدهای فردی و اجتماعی معضل بیکاری
احساس بی ارزشی : بیکاری چه این‌که به‌خاطر فراهم نبودن زمینه کار باشد و یا به خاطر عدم تلاش خود فرد، در هر دو صورت باعث می‌شود که فرد مورد سرزنش اطرافیان به‌خصوص خانواده قرار گیرد و یا حدّاقل اطرافیان توجّه لازم را نسبت به فرد بیکار نداشته باشند، در این صورت، فرد احساس بی ارزشی می‌کند.
فقر و تنگدستی: دومین پیامد بیکاری فقر و تنگدستی و محرومیت از رفاه و آسایش مادی است. بیکاری باعث می‌شود که فرد و خانواده از امکانات مورد نیاز و رفاه و آسایش زندگی محروم گردد. این مسئله به مرور زمان، آرامش روانی خانواده را متزلزل نموده و چه بسا باعث محرومیت فرزندان از تحصیل و دیگر مزایای زندگی اجتماعی می‌شود.