در حالی پیش از فرا رسیدن روزهای سرد سال هشدارها نسبت به کمبود و ناترازی گاز شروع شده که با توجه به بروز پدیده ال‌نینو پیش‌بینی‌ها از پاییز و زمستان سردتر و سخت‌تر نسبت به سال گذشته حکایت دارند؛ در چنین شرایطی که از وزارت نفت انتظار می‌رود پیش از سخت‌تر شدن شرایط چاره‌ای برای زمستان بیندیشد، اما این نهاد دولتی فعلاً به ارائه هشدار بسنده کرده و معاون وزیر نفت از مجلس برای حل بحران کمک خواسته است.
به گزارش تجارت‌نیوز، پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین بود که دولت رئیسی به جای استفاده از فرصت گازی خروج مسکو از اروپا، به تهدید کشورهای این قاره روی آورد و برای اولین بار وزیر نفت عبارت «زمستان سخت» را بر سر زبان‌ها انداخت. در حالی که جواد اوجی پیش از فرا رسیدن فصل سرما مدام نسبت به بحران گازی اروپا ابراز نگرانی می‌کرد، اما در زمستان که ایران دچار ناترازی گاز شد، به اذعان خود مجبور شد در خانه‌اش کاپشن بپوشد و جوراب‌هایش را از پا درنیاورد.
سوءمدیریت گاز در سال گذشته، تعطیلی بسیاری از صنایع و بنگاه‌های اقتصادی را به دنبال داشت و حتی شبکه خانگی هم از قطعی گاز در امان نماند. تنها راهکار دولت نیز در سال گذشته تنها تعطیل‌کردن مدارس و اداره‌ها بود.
امسال نیز با توجه به هشدارهایی که از یک ماه پیش شروع شده، مشخصاً ناترازی گاز میهمان بدون بازگشت ایرانی‌ها خواهد بود. در حالی از مدتی پیش مسئولان دولت نسبت به استفاده و مدیریت صحیح گاز هشدار می‌دهند که دقیقاً مشخص نیست که مخاطبان آن‌ها چه کسانی هستند؟! آیا دولت رئیسی انتظار دارد که مردم کشوری که دومین دارنده بزرگ ذخایر گازی جهان شناخته می‌شود، در سردترین روزهای سال از وسایل گرمایشی استفاده نکنند و پخت و پزشان را با زغال و آتش انجام دهند؟
دغدغه نمایندگان مجلس رفع ناترازی گاز است؟
گذشته از هشدارهایی که به آن اشاره شد، ایسنا امروز در گزارشی به نقل از مدیرعامل شرکت ملی گاز نوشت: «باید تمهیدات لازم اندیشیده شود؛ برای این کار همه درس‌آموخته‌های سال پیش به ویژه استان‌هایی که بیشتر درگیر بودند، در اختیار همه قرار گیرد تا بتوان از این تجربیات به خوبی استفاده کرد. مدیران عامل شرکت‌های گاز استانی، به دلیل ماهیت فعالیت، با همه بخش‌ها در ارتباط هستند. همچنین از تمام نمایندگان مجلس درخواست می‌شود که در این زمینه بیش از پیش با شرکت‌های گاز استانی همکاری و همدلی داشته باشند.».
در حالی معاون وزیر نفت خواهان همدلی و همراهی مجلس و درس گرفتن از اتفاقات سال گذشته شده که ذات تشکیل شرکت ملی گاز مدیریت منابع گازی و برنامه‌ریزی برای تولید و مصرف بهینه آن است. اما این نوع اظهارات نشان می‌دهد مدیران این شرکت نه‌تنها راهکار چندانی برای این موضوع ندارند، بلکه دست به دامان افرادی شده‌اند که به اذعان یک نفر از خود آن‌ها بیشتر به دنبال دریافت امتیازاتی نظیر فیدلیتی و دیگنیتی هستند.
اکنون نیز با توجه به اینکه قرار است انتخابات مجلس در اسفند ماه برگزار شود، آیا آن‌ها دغدغه‌ای جز حضور مجدد در مجلس خواهند داشت؟ حتی اگر قرار هم باشد مجلس یا هر نهاد و شخص دیگری به کمک شرکت گاز بیاید، طبیعتاً در وهله نخست عبور بدون نقص از ناترازی گاز بر عهده این شرکت خواهد بود.
البته با توجه به اینکه در انتخاب مدیران این شرکت چندان به تخصص‌گرایی توجه نشده شاید نتوان انتظار چندانی هم از آن‌ها داشت. چنانکه مجید چگنی پیش از رسیدن به مدیریت شرکت ملی گاز در دولت رئیسی، نزدیک‌ترین پست مرتبطی که به این حوزه داشته مربوط به معاونت مديریت در نظارت بر توليد گاز در شركت ملی نفت است.
بیشتر سمت‌های او مربوط به امور نظارتی و فرهنگی است که ازجمله آن می‌توان به فرماندهی مركز مقاومت بسيج وزارت نفت، دبيری كميسيون انرژی مجمع عالی بسيج، عضویت در كارگروه پيشگيری و مبارزه با رشوه در دستگاه‌های اجرایی، عضویت در شورای فرهنگی وزارت نفت و … اشاره کرد.
بی‌توجهی به بهینه‌سازی تولید
حال شرکتی که مدیریت آن بر عهده چگنی است، بهترین راه مدیریت گاز را بهینه‌سازی مصرف می‌داند و طرح‌هایی مانند نوسازی بخاری‌ها را در دستور کار قرار دارد. گرچه بهینه‌سازی مصرف می‌تواند بخشی از ناترازی گاز را حل کند، اما باید توجه داشت، در ایران منابعی است که اگر به بهینه‌سازی هم توجه شود، می‌توان حتی کشور را به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز جهان تبدیل کرد. اما به نظر می‌رسد هر دولتی که در ایران روی کار می‌آید صرفاً به دنبال تبرئه خود و اجرای برنامه‌های کوتاه‌مدت نظیر جمع‌آوری بخاری‌های فرسوده می‌افتد. البته اجرای ناقص همین برنامه‌ها همین سال گذشته حتی شبکه خانگی، به‌ویژه در استان‌های خراسان یا گلستان را سال گذشته با کمبود شدید گاز مواجه کرد.
حتی پایتخت کشور هم از این بحران و زمستان سخت در امان نماند. اکنون نیز اگر چاره‌ای برای بهینه‌سازی تولید و مصرف نشود، زمستان امسال چه بسا سخت‌تر از سال گذشته باشد. چراکه امسال پدیده ال‌نینو شاید روزهای سردتری را برای ایران رقم بزند.
در این بین مشارکت با شرکت‌های معتبر گازی در سطح جهان و استفاده از دانش و تکنولوژی آن‌ها و انتقال آن به ایران شاید مهم‌ترین راهکار پیش رو باشد. البته این امر هم به نظر نمی‌رسد که بدون احیای برجام یا هر قرارداد دیگری برای لغو تحریم‌ها امکان‌پذیر باشد. به هر ترتیب تا زمانی که تصمیمات بر بستن مرزهای کشور متمرکز باشد و فقط دارابودن ذخایر گازی عظیم نقل زبان مسئولان برای دستاوردسازی بماند ناترازی گاز برگی جدانشدنی از فصل زمستان در ایران خواهد بود.
ایران و ترکمنستان و سوآپ گازی
 در همین حال ترکمنستان خود را آماده می‌کند که سالانه 9 میلیارد متر مکعب گاز طی یک فرایند سواپ گازی با ایران به عراق صادر کند.
بر اساس این گزارش، معاون «ترکمن گاز» در حاشیه کنفرانس بین المللی گاز و نفت در ترکمنستان اعلام کرد:‌ این کشور در نظر دارد که طی سواپ ایران و ترکمنستان برای صادرات گاز به عراق که با ایران به توافق رسیده است سالانه 9 میلیارد مترمکعب گاز به عراق صادر کند.
میرات آرچایف همچنین گفت: مذاکره خرید گاز ترکمنستان از سوی عراق در 24 اگوست طی مذاکره بین مقامات دو کشور انجام شد، آن زمان نمایندگان عراقی اعلام کردند که تقاضا برای خرید گاز ترکمنستان به دلیل رشد زیرساخت‌هایی که در عراق وجود دارد هر روز بیشتر می‌شود و عراق علاقه مند است که قرارداد 5 ساله خرید گاز با ترکمنستان امضاء کند. وزرای انرژی دو کشور ترکمنستان و عراق تفاهم نامه‌ای را در این زمینه در 9 اکتبر امضاء کردند و بغداد اعلام کرد که نیاز به 10 میلیارد متر مکعب گاز دارد.
در این گزارش آمده است که ترکمنستان در حال حاضر به آذربایجان از طریق ایران گاز سواپ می‌کند که مقامات نفتی ایران اعلام کرده اند که گازی که ایران از ترکمنستان دریافت می‌کند طبق قرارداد 4.5 میلیون متر مکعب در روز بوده که اکنون به 8 میلیون متر مکعب در روز افزایش یافته است. آن ها حتی تاکید کردند که ارسال آزمایشی 10 میلیون متر مکعب در روز هم با موفقیت در ماه اگوست انجام شده است.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان هم در ماه دسامبر اعلام کرد که حتی ظرفیت ارسال 20 میلیون متر مکعب گاز از ترکمنستان به ایران وجود دارد.