گروه اقتصاد - یک کارشناس صنعت خودرو اخیرا خبر داده بود که« شما فعالیت مونتاژکار‌ها را بررسی کنید، می‌توانم ادعا کنم یک ریال سرمایه‌گذاری واقعی برای داخلی‌سازی نکردند. بر این اساس، بحثی که در رابطه با تولید مشترک خودرو با چینی‌ها وجود دارد، بعید می‌دانم اتفاق بیفتد.» در حالی وزیر صنعت در روز‌های گذشته از برنامه تولید مشترک با چینی‌ها خبر داده بود که کارشناسان اعتقاد دارند که چینی‌ها بیش از این‌که به فکر سرمایه‌گذاری در کشوری دیگر باشند، دنبال فتح بازار‌ها هستند. به باور آنها، همین الان بازار ایران تقریبا در دست چینی‌هاست، بنابراین چینی‌ها بدون این‌که نیازی به سرمایه‌گذاری به ایران داشته باشند، بازار ایران را فتح کرده‌اند.
این در حالی است که عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت در روز‌های گذشته درباره مذاکرات ایران و چین در حوزه صنعت خودرو گفته بود: چین در سال حدود ۲۵ میلیون خودرو تولید می‌کند و این می‌تواند پتانسیلی برای رشد فزاینده در این حوزه باشد.
او با استقبال از پیشرفت‌های چین در حوزه خودرو برای توسعه صنایع داخلی و انتقال تجربیات تحقیقاتی، از مذاکرات تهران و پکن برای تولید مشترک خودرو خبر داده و تاکید کرده بود: تلاش کردیم با این بازار ارتباط بگیریم و به نحوی با چین در توسعه صنعت خودرو مشارکت داشته باشیم، بنابراین شرکت‌های ایرانی را با خود همراه کردیم تا با برخی از تولیدکنندگان برتر چین یک هماهنگی و ارتباطی برای توسعه تولید مشترک و دسترسی به اهداف کشور برقرار کنیم.
چینی‌ها، اروپایی‌ها را به دست و پا انداخته‌اند؟
امیرحسین کاکایی، کارشناس صنعت خودرو در همین خصوص در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین می‌گوید: یک نکته مهمی که وجود دارد، این است که چین به شدت جهش کرده است. چین در طول ۴۰ سال گذشته به لحاظ اقتصادی جهش کرد. در طول ۲۰ سال گذشته نیز روی خودرو متمرکز شد و در ۵ سال اخیر می‌توانم ادعا کنم که یک جهش بزرگ داشته است؛ به گونه‌ای که در حال حاضر اروپایی‌ها به دست و پا افتاده‌اند. این یک موضوع مهم است که البته باور کردن آن خیلی سخت است، ولی به‌هرحال واقعیتی است که باید بپذیریم.
وی می‌افزاید: اگر ما قبلا آرزو داشتیم که اروپایی‌ها در ایران سرمایه‌گذاری کنند و یک زمانی هم ژاپنی‌ها، اما الان اگر چینی درجه به ایران بیاید، خیلی کار بزرگی کرده است. در واقع آن اصطلاحی که قبلا می‌گفتیم این کالا چینی است، دیگر باید از یاد‌ها برود.
این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به این‌که خودرو‌های چینی به سمت برقی شدن می‌روند، تصریح می‌کند: واقعیت این است که صنعت خودرو، یک صنعت جهانی است و ما بدون روابط بین‌المللی نمی‌توانیم صنعت خودرو را جهش دهیم. پس این‌که بخواهیم یک حرکت مشترک انجام دهیم؛ به خصوص سرمایه‌گذاری مشترک، بهترین راهکاری است که می‌تواند کشور را از این وضعیت گردابه‌ای که به وجود آمده و از افول نجات دهیم.
چینی‌ها حاضر به تولید مشترک خودرو در ایران می‌شوند؟
کاکایی در ادامه می‌گوید: اما نکته این‌جاست که در این سرمایه‌گذاری مشترک، چند چالش وجود دارد. این‌که اولا خودروسازان چینی درجه یک به راحتی با ما کار نمی‌کنند و این یک مساله مهمی است.
وی می‌افزاید: نکته بعدی که خیلی مهم است، این‌که همین الان بازار ایران تقریبا در دست چینی‌هاست. یعنی چینی‌ها بدون این‌که نیازی به سرمایه‌گذاری به ایران داشته باشند، انگار بازار ایران را فتح کرده‌اند، بنابراین خیلی به نظر نمی‌رسد انگیزه‌ای برای این موضوع داشته باشند که بخواهند در ایران سرمایه‌گذاری کنند.
این کارشناس صنعت خودرو تصریح می‌کند: بر این اساس، اگر وزیر صنعت بتواند وعده تولید مشترک ایران و چین را عملی کند، اتفاق بزرگی است. اما ما با مسایل زیادی در مقابل آن روبه‌رو هستیم. برای مثال، رنو در ایران سرمایه‌گذاری خوبی هم کرده بود و یا پژو و سیتروئن در سال‌های ۹۵ و ۹۶ در مجموع بیش از ۴۰۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری کردند، ولی زمانی که تحریم‌ها شروع شد، رفتند.
کاکایی عنوان می‌کند: رنو خیلی تمایل به سرمایه‌گذاری در ایران داشت، اما به دو دلیل رفت؛ یکی تحریم‌های آمریکا بود و یکی هم اف‌ای‌تی‌اف است. این یک واقعیت است که وقتی شرکتی در یک کشور نتواند پول خود را به راحت جابه‌جا کند، به طور طبیعی از سرمایه‌گذاری صرف‌نظر می‌کند. شرکت‌ها دنبال سود هستند.
خودروسازان داخلی هزاران میلیارد تومان زیان می‌بینند
وی تاکید می‌کند: متاسفانه در ایران نظام‌های اقتصادی و سیاست‌گذاری، بزرگ‌ترین نقطه ضعف‌مان شده است. یعنی بعید می‌دانم که در این وضعیت ما کسی حاضر به سرمایه‌گذاری بلندمدت باشد. با این حساب، ادعای تولید مشترک، خیلی کار بزرگی است، ولی چالش‌های بسیار فراوانی در مقابل دارد.
این کارشناس صنعت خودرو همچنین می‌گوید: چینی‌ها معمولا در دنیا سرمایه‌گذاری به آن معنا نیستند، بلکه می‌روند تا بازار‌ها را فتح کنند، چون خودشان ۱.۵ میلیارد جمعیت هستند و بزرگ‌ترین منبع تولید دنیا هستند. الان هم روابط‌شان با غرب زیر سوال رفته است، بنابراین به شدت دنبال بازار هستند؛ به دنبال این نیستند که در کشوری سرمایه‌گذاری داشته باشند.
کاکایی می‌افزاید: شما فعالیت مونتاژکار‌ها را بررسی کنید، می‌توانم ادعا کنم یک ریال سرمایه‌گذاری واقعی برای داخلی‌سازی نکردند. بر این اساس، بحثی که در رابطه با تولید مشترک خودرو با چینی‌ها وجود دارد، بعید می‌دانم اتفاق بیفتد.
وی عنوان می‌کند: در حال حاضر سی‌کی‌دی‌کار‌ها در بازار ایران بیشترین سود را می‌برند و برعکس، خودروسازان داخلی هزاران میلیارد تومان زیان می‌دهند.
این کارشناس صنعت خودرو یادآور می‌شود: چالش دیگر، ثبات رویه در قوانین است. واقعیت این است که بحث تعرفه، واردات، گمرکی و... چالش‌هایی هستند که در مقابل این مسیر هستند.
فکری برای وادرات خودرو شود
در همین حال سرپرست اسبق صنعت، معدن و تجارت نیز اخیرا اظهار داشت: امروز حتما باید برای واردات خودرو فکر کنیم و مباحث نیازهای ارزی را در نظر بگیریم؛ چراکه نباید واردات خودرو در بازار ارز تاثیر بگذارد و ضمن اینکه توصیه دارم اگر قرار بر این است که خودرویی وارد شود، از نوع برقی و عمومی باشد؛ چراکه واردات خودروهای اختصاصی و شخصی می‌تواند تبعات اجتماعی و فرهنگی به دنبال داشته باشد.
حسین مدرس‌خیابانی در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره سیاست‌‌گذاری‌ها در صنعت خودرو در طول سال‌های گذشته و اینکه چرا امروز آنچه که از صنعت خودروسازی در کشور مشاهده می‌شود، تولیدکننده زیان‌ده و مصرف‌کننده ناراضی است و سیاست‌گذاری‌ها هم نتوانسته که انتظارات طرف عرضه و تقاضا را پاسخ دهد، اظهار کرد: صنعت خودرو در تمام دنیا یک صنعت پیشران محسوب می‌شود و نمی‌توان به راحتی از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این صنعت چشم‌پوشی کرد؛ هرچند صنعت خودرو نتوانسته نظر مردم و مصرف‌کنندگان را جلب کند، اما این نارضایتی به عوامل متعددی بستگی دارد و در این مقطع هم چاره‌ای جز حمایت از این صنعت وجود ندارد؛ چراکه باید سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در بخش خودرو به نتیجه برسد و نتیجه آن برای مردم هم، ملموس باشد؛ از این رو اگر بخواهیم بر اساس واقعیت با صنعت خودرو برخورد نماییم، نمی‌توان این صنعت را رها یا تعطیل کرد.
ایرادات صنعت خودرو ادامه دارد
سرپرست اسبق صنعت، معدن و تجارت ادامه با اشاره به دفاع از صنعت خودرو در دوره وزارتش و سوال خبرنگاران در این حوزه از وی گفت: معتقدم فارغ از ایراداتی که به صنعت خودرو وارد بوده و فارغ از تمام عیوب، این صنعت توانسته در حوزه‌هایی هم، نقش آفرینی کند؛ هر چند برخی بر این باورند که بهتر بود کشور، به جای سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو به سمت واردات خودرو برود؛ در حالی که این حرف‌ها به لحاظ کارشناسی صحیح نیست و با توجه به شرایط تحریمی کشور، حتما خودروسازان خارجی شرایط فروش خودرو و تامین قطعات یدکی را برای ایران سخت می‌کردند؛ ضمن اینکه با این کار، فرصت‌های اشتغال صنعت خودرو در داخل را به خارجی‌ها واگذار می‌کردیم. مدرس خیابانی ادامه داد: یکی از حوزه مهم که صنعت خودرو در آن نقش آفرینی کرده، اشتغال گسترده است و در حال حاضر صنعت خودرو، سهم قابل توجهی از اشتغال را بر دوش می‌کشد و حلقه‌های مختلف فعال در این زنجیره، در بخش‌های متنوع شغلی، نقش‌آفرینی دارند.
وی اظهار کرد: حوزه دیگر موضوع داخلی‌سازی و انتقال فناوری است و در حال حاضر بخشی از قطعه‌سازی و ماشین‌سازی صنعت خودرو، در حوزه‌های بومی‌سازی و قطع وابستگی ارزی پیشرو هستند؛ ضمن اینکه سایر صنایع هم مانند لوازم خانگی برگرفته از صنعت خودرو، پیش رفته‌اند.مدرس‌خیابانی تاکید کرد: در بحث نقش‌آفرینی صنعت خودرو در کشور؛ نکته حائز اهمیت آن است که اگر امروز صنعت خودروسازی در کشور فعال نبود، آیا برای این حجم از تقاضا، تامین ارز برای واردات ممکن بود؟ از سوی دیگر مگر خارجی‌ها اجازه می‌دادند که خودروهای به روز وارد کشور ‌شود؟ کمااینکه امروز هم واردات خودرو در فضایی انجام می‌شود که به آن واردات خودروی دست دوم می‌گویند.
 وی با بیان راهکارهایی در این حوزه گفت: معتقدم دولت باید در چند حوزه در بخش خودرو کار کند که یکی از این حوزه‌ها، تمرکز بر ساخت داخل است، امروز علیرغم اینکه در تولید برخی از مدل‌های خودرو، سابقه طولانی در کشور وجود دارد؛ اما همچنان تولید از بخش‌های وابسته به خارج، رنج می‌برد و کمتر کسی ماجرای خودروهای ناقص در آغاز دور جدید تحریم‌ها در دهه 90 را از یاد برده است؛ از این رو ساخت داخل باید تعمیق شود؛ البته این سیاست نه به این مفهوم است که جلوی واردات گرفته شود؛ بلکه به معنای انتقال تکنولوژی و بها دادن به ساخت داخل است و باید فناوری‌های نوین با ظرفیت‌های موجود در بخش‌های دانش‌بنیان طراحی شده و بر مبنای آن، عمق‌بخشی به ساخت داخل صورت گیرد. مدرس خیابانی خاطرنشان کرد: نکته دوم بحث هزینه‎های اضافی است که به خودروسازان تحمیل می‌کنند، بخشی از این هزینه، هزینه‌های مالی است و امروز یکی از بزرگترین چالش خودروسازان، قیمت دستوری و فاصله قیمتی میان نرخ تمام‌ شده با نرخ تکلیفی از سوی دولت است؛ بنابراین باید پذیرفت که برخی از سرمایه‌گذاری‌ها ‌در پروژه‌های خودرویی، برای خودروسازان غیر اقتصادی بوده و باید برای کاهش هزینه‌های مالی صنعت خودرو، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری شود.