خشکسالی یکی از پدیده‌های اقلیمی است که هرساله خسارت‌های زیادی به بخش‌های مختلف طبیعی ازجمله منابع آبی و محیط‌زیست و انسان درروی کره زمین وارد می‌سازد. خشک‌سالی به‌طورکلی به ۴ دسته هواشناسی، آب‌شناسی، هیدرولوژیکی و خشک‌سالی‌ اقتصادی‌- ‌اجتماعی تقسیم می‌شود. شاخص‌های مختلفی از سوی محققین برای تعیین خشک‌سالی مانند درصد از نرمال، پالمر و …تعریف‌شده است. خشک‌سالی به‌عنوان یک پدیده پیچیده، نسبت به سایر بلایای طبیعی، در قرن گذشته بیشترین تلفات را از بشر گرفته است. قاره آسیا و آفریقا بیشترین سهم را از این تلفات داشته‌اند. در ۳۰ سال گذشته مردم ساکن در کشورهای خاورمیانه، بیشترین ضرر را در مقایسه با سایر بلایای طبیعی، از خشک‌سالی متحمل شده‌اند. ایران نیز ‌جزء ‌‌۶ کشور ‌اول ‌دنیا ‌و ‌‌ ۴ کشور ‌اول ‌آسیا ‌به ‌لحاظ ‌وقوع ‌بلایای ‌طبیعی ‌است‌ و‌ بیش‌ از‌ ۸۳ درصد ‌بحران‌های ‌ایران ‌زلزله،‌ سیل ‌و ‌خشک‌سالی ‌است. از همین رو آموزش فن‌های تسهیل گری می‌تواند در تسریع کاهش اثرات خشک‌سالی بر کشاورزی نقش بسزایی داشته باشد.
ادامه خشکسالی در زمستان
پیش‌بینی وضعیت بارندگی‌های کشور در نیمه دوم سال 1401 نسبت به مدت مشابه کاهش داشته و متاسفانه خشکسالی همچنان ادامه‌دار است. رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی با ارائه گزارشی از میزان دما و بارش طی ماه گذشته اظهار کرد: در فصل زمستان نیز بارندگی‌هایی کمتر از حدنرمال و دمایی بیش از نرمال ۳۰ سال گذشته پیش‌بینی می‌شود. احد وظیفه در گفت و گو با ایسنا درباره دمای هوا طی یک ماه گذشته و از ابتدای سال آبی جاری اظهار کرد: از ابتدای سال آبی جاری و حتی طی ماه گذشته، دمای هوا حدود ۱.۴ درجه سانتیگراد بیش از حد نرمال و یا میانگین بلندمدت بود.
وی درباره میزان بارش‌ها نیز اظهار کرد: بسیاری از نقاط کشور، کم‌بارش بوده‌اند. از جمله این مناطق، استان تهران، البرز، سمنان و مناطق جنوبی البرز همچون قزوین همچنین مناطق غربی کشور از جمله کرمانشاه، همدان و ایلام بارندگی‌هایی زیرحد نرمال داشته‌اند.رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی با ذکر مثالی گفت: بارندگی‌های تهران حدود ۷۰ درصد زیرنرمال است و با توجه به اینکه دوسال گذشته هم بارندگی‌ها به‌شدت زیر نرمال بود، اثرات مخرب خشکسالی در برخی استان‌ها حتی در آب شرب نیز نمود خواهد یافت که این وضعیت اصلا مناسب نیست.وی افزود: ما در سال جاری نیز کم و بیش شرایط سال گذشته را داریم و بارندگی‌ها کم‌تر از حد نرمال و الگوهای بزرگ مقیاس جوی کاملا نشان‌دهنده شرایطی مشابه سال گذشته است.
احتمال افزایش بارش از نیمه دوم زمستان
به گفته وظیفه با توجه به تغییراتی که در  دور پیوندها ‌و پهنه آب‌های مجاور کشور ایجاد می‌شود، احتمال اینکه در نیمه دوم زمستان و اوایل بهار وضعیت بارندگی‌ها بهتر از سال گذشته شود، وجود دارد.وی تاکید کرد: به‌ طور کلی نمی‌توان انتظار زمستان پر بارشی داشت و بارندگی‌ها کمتر از حدنرمال پیش‌بینی می‌شود اما نکته قابل توجه این است که امسال سومین سال کم‌بارش است و اثرات خشکسالی در بسیاری از نقاط کشور حتی شدیدتر از سال گذشته خودنمایی خواهد کرد.رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی ادامه داد: این خشکسالی در بخش‌های کشاورزی، تولید انرژی‌های برق آبی و چرخه‌های هیدرولوژی و ... به دلیل اینکه سومین سال خشکسالی پیاپی است تاثیرات بسیار زیادی داشته است.
وظیفه در پایان درباره دمای هوا در فصل زمستان نیز اظهار کرد: دمای کشور تاکنون بیش از حد نرمال بوده است بنابراین انتظار زمستان خیلی سرد و زیر حد نرمال را نداریم. طی یک پیش‌بینی فصلی نمی‌توانیم انتظار دمای کمتر از میانگین فصلی در زمستان داشته باشیم و دما در محدوده نرمال و بیش از نرمال ۳۰ سال گذشته پیش‌بینی می‌شود.
خشک ترین پاییز 50 سال اخیر گذشت
معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب جنوب شرقی استان تهران نیر اخیرا خبر داده بود که: پاییز امسال از لحاظ بارش، خشک‌ترین پاییز ۵۰ سال اخیر بوده است.
محمد پناهی‌امام اوج مصرف لحظه‌ای عصرگاهی آب شهر تهران را 36 هزار و 710 لیتر بر ثانیه اعلام کرد.
پناهی‌امام به ذخیره 898 هزار مترمکعبی مخازن ذخیره آب شهر تهران اشاره کرده و افزوده بود که این میزان تا شرایط نرمال که یک میلیون 400 هزار مترمکعب است فاصله چشم‌گیری دارد.
معاون بهره‌برداری آبفای جنوب شرقی استان تهران با اشاره به این‌که یک روز دیگر خشک‌ترین پاییز در 50 سال گذشته به پایان می‌رسد، گفت: ایران در کمربند خشک جهانی قرار گرفته است و حدود یک سوم متوسط جهانی بارندگی دارد که متناسب با جمعیت و وسعت کشورمان نیست.او بر لزوم سازگاری با کم‌آبی توسط همه نهادها و سازمان‌ها تاکید کرد و افزود: ضروری است تا این موضوع در رژیم کشت در کشاورزی، در مدیریت شهر توسط شهرداری‌ها، در استفاده آب در صنایع، در رعایت مقررات ملی ساختمان توسط نظام مهندسی ساختمان و.... مد نظر قرار گیرد.
ایران در تله خشکسالی
اکنون دیگر به نظر می‌رسد که دامنه اثرات خشکسالی بسیار وسیع بوده و از ابعاد مختلفی برخوردار است. برخی از اثرات آن مستقیم و برخی اثرات آن غیرمستقیم است. مخاطرات اقلیمی مانند خشکسالی و سیلاب همراه با ایجاد ریسک و عدم قطعیت هستند. یکی از وظایف مهم متخصصان مربوط و متخصصان صنعت بیمه، شناسایی و شناساندن میزان کمی و کیفی ریسک حاصل از این مخاطرات در آینده به‌ منظور تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و تعیین کمی و کیفی خسارات حاصل است. لذا آگاهی از شرایط گذشته مخاطرات طبیعی و تأثیرات تغییر اقلیم بر این مخاطرات تا انتهای قرن اخیر اولین و مهم‌ترین گام برای صنعت بیمه جهت شناخت و درک بهتر نسبت به تهدیدات ناشی از تغییر اقلیم است. قطعاً بنگاه‌های اقتصادی و به‌طور ویژه، صنعت بیمه با تمرکز و برنامه‌ریزی برای مواجهه با اثرات مستقیم و غیرمستقیم خشک‌سالی تحت تأثیر تغییر اقلیم می‌توانند از ضرر و زیان‌های آتی مربوط بکاهند و با ایجاد یک هم‌افزایی دوطرفه و با حمایت شیوه‌های سازگاری و تاب‌آوری و نیز کاهش مصرف گازهای گلخانه‌ای نسبت به کاهش سرعت تغییر اقلیم و خشک‌سالی حاصل مؤثر باشند. از همین رو این گزارش به موضوعات مختلف مربوط به تغییر اقلیم و خشک‌سالی پرداخته است.
خشکسالی به‌ عنوان یک پدیده پیچیده، نسبت به سایر بلایای طبیعی، در قرن گذشته بیشترین تلفات را از بشر گرفته است. قاره آسیا و آفریقا بیشترین سهم را از این تلفات داشته‌اند. در ۳۰ سال گذشته مردم ساکن در کشورهای خاورمیانه، بیشترین ضرر را در مقایسه با سایر بلایای طبیعی، از خشک‌سالی متحمل شده‌اند. نتایج حاصل از خروجی‌های مدل‌های عمومی گردش جو (GCM) در شرایط اقلیم آینده بیانگر آن است که درجه حرارت کره زمین بین ۱.۵ تا ۴ درجه افزایش می‌یابد که این به‌شرط وجود گازهای گلخانه‌ای در تراکم کنونی است.
نتایج و خروجی‌های حاصل از مطالعات و مدل‌ها، دلالت برافزایش شدت خشکسالی‌ها با تأکید بر کشورهای واقع در کمربند خشک‌سالی دارند. همچنین با افزایش گرمایش جهانی، شدت‌های خشک‌سالی و درنتیجه خسارات ناشی از آن‌ها بیشترمی شود. ایران نیز ‌جزء ‌‌۶ کشور ‌اول ‌دنیا ‌و ‌‌ ۴ کشور ‌اول ‌آسیا ‌به ‌لحاظ ‌وقوع ‌بلایای ‌طبیعی ‌است‌ و‌ بیش‌ از‌ ۸۳ درصد ‌بحران‌های ‌ایران ‌زلزله،‌سیل ‌و ‌خشک‌سالی ‌است.
این شرایط نیز اکنون در حالی است که از مجموع ظرفیت ۱۸۸۸ میلیون متر مکعبی پنج سد تامین کننده آب شرب استان تهران، ۲۷۷ میلیون متر مکعب آب پشت سدها ذخیره شده و بیانگر این است که تنها حدود ۱۴.۶۷ درصد از ظرفیت کلی سدهای پنج‌گانه تامین کننده آب استان تهران پر است. حجم آب موجود در مخزن سد امیرکبیر را حدود ۳۹ میلیون مترمکعب اعلام و اظهار کرد: این میزان در روز مشابه سال گذشته ۵۳ میلیون مترمکعب بوده است؛ همچنین حجم ذخیره آب سد طالقان از ۱۸۲ میلیون مترمکعب سال گذشته به ۱۵۷ میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرده است. حجم ذخیره آب سد لار سال گذشته ۲۱ میلیون مترمکعب بوده که در مقایسه با موجودی ۱۷ میلیون مترمکعبی فعلی، ۴ میلیون مترمکعب کاهش را نشان می‌دهد و حجم آب سد ماملو نیز از ۷۴ میلیون مترمکعب سال گذشته به ۴۶ میلیون مترمکعب رسیده است، این در حالی است که حجم ذخیره آب سد لتیان در مقایسه با حجم ۲۲ میلیون متر مکعبی روز مشابه سال گذشته با کاهش ۵ میلیون متر مکعبی، امسال به ۱۷ میلیون متر مکعب رسیده است.
این شرایط در حالی است که به نظر می رسد امید چندانی به بهبود شرایط اکنون با فرارسیدن فصل زمستان هم وجود ندارد.