فستیوال‌های موسیقی اغلب به صورت سالانه و منظم در همه دنیا برگزار می‌شوند. در ایران نیز هر سال رویدادهای مختلفی با عنوان فستیوال موسیقی یا جشنواره موسیقی برگزار می‌شوند؛ جشنواره‌هایی که مهم‌ترین آنها جشنواره موسیقی فجر است. اما نیاز است نحوه و شکل برگزاری آن را بررسی کنیم.
به گزارش ایسنا، برگزاری فستیوال‌های موسیقی یکی از رویداهای رایج در دنیا به شمار می‌رود؛ جشنواره‌هایی که با حضور مردم و هنرمندان سرشناس فرصتی برای گذراندن یک تجربه موسیقایی هیجان‌انگیز هستند. حالا این فستیوال‌ها گاه ممکن است، مختص به یک ژانر به خصوص موسیقی باشند و گاه انواع مختلف موسیقی را در بر بگیرند.
برای این فستیوال‌ها که عمدتا بر پایه تفریح و سرگرمی برگزار می‌شوند، فضای باز و محوطه‌های گسترده در نظر گرفته می‌شود و این‌گونه فرصتی برای شادی و تفریح مردم فراهم می‌شود و مخاطبان می‌توانند در این بستر از کنسرت گروه موسیقی یا هنرمند محبوب خود لذت ببرند؛ اما تفاوت این فستیوال‌ها با آنچه که در ایران برگزار می‌شود این است که عنده مردم از این دست رویدادها سهمی ندارند و برای حضور در تمام بخش‌های آن باید حتما بلیت بخرند.
به طور کلی در جشنواره‌های موسیقی ایران که شاید مهم‌ترین آنها موسیقی نواحی و موسیقی فجر باشند، مردم حضور چندانی ندارند؛ چرا که هزینه‌های حضور در این رویدادها بالاست و از طرفی چهره‌های مشهور در این جشنواره‌ها حضور ندارند.
درحقیقت اگر قرار بر برگزاری یک جشنواره باشد، باید پیش از هر چیزی یک فضا و بستر مناسب برای آن در نظر گرفته شود، فضایی که شامل امکانات مختلف باشد و در بهترین نحو فرصت تفریح و شادی را برای مخاطبان فراهم کند؛ نه اینکه صرفا مردم به یک کنسرت بروند! که اگر بخواهند به کنسرت بروند سایر شب‌های سال هم می‌توانند بروند. در حقیقت فستیوال موسیقی باید حال و هوای فستیوال موسیقی را داشته باشد.
حال اگر مثلا همین جشنواره موسیقی نواحی فضای مشخصی برای برگزاری داشت، امکانات اقامتی و رفاهی مختلفی برای مخاطبان در نظر می‌گرفت، پخش زنده در تلویزیون وجود داشت؛ می‌شد در عین رعایت شئونات دینی، فستیوالی برگزار کرد که واقعا فستیوال است.
اصلا فستیوال موسیقی چیست؟
جشنواره‌های موسیقی بیشتر همزمان با تابستان برگزار می‌شوند و مردم را از هر طبقه‌ای دور هم جمع می‌کنند تا قدرت موسیقی را جشن بگیرند. این گردهمایی‌ها به پدیده‌های فرهنگی فراتر از مرزها تبدیل شده‌اند و فضاهای جدیدی برای بیان هنری، اجتماع‌سازی و حتی گردشگری ایجاد می‌کنند. از Coachella تا Lollapalooza، جشنواره‌ها توجه میلیون‌ها نفر را به خود جلب کرده‌اند و تاثیر آنها حتی در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت.
چه کسانی فستیوال‌های موسیقی را برگزار می‌کنند؟
برگزاری فستیوال‌های موسیقی در ایران بر عهده‌ دولت‌ها است و اگر جشنواره‌های خصوصی هم برگزار می‌شوند، چندان محبوب نیستند و کمتر کسی از بین مردم عادی حتی تا به حال یک بار نام آنها را شنیده‌اند؛ اما در کشورهایی که فستیوال‌های مهم موسیقی را برگزار می‌کنند، این اتفاق در اکثر موارد توسط بخش خصوصی صورت می‌گیرد و شرکت‌های سرگرمی بزرگی مانند Insomniac و Live Nation، که جشنواره‌های بزرگ و بین‌المللی شناخته‌شده‌ای از همه نوع ایجاد می‌کنند، این فستیوال‌ها را ممکن می‌کنند. همچنین شرکت‌های تبلیغاتی و سرگرمی کوچک‌تری وجود دارند که رویدادهای کوچک‌تری مانند Excision را برگزار می‌کنند.
همانطور که پیشتر اشاره شد، برگزاری یک فستیوال درست و حسابی به یک فضای مشخص و مختص به خود نیاز دارد، به همین جهت در برگزاری فستیوال‌های مهم دنیا صدها نفر از کلیه مهارت‌ها از گروه‌های صحنه و تیم‌های تولید گرفته تا فروشندگان مواد غذایی، نگهبانی و پزشکان حضور پیدا می‌کنند. درحقیقت یک دهکده کامل و یک مکان پر از حامیان لازم است تا همه چیز به خوبی پیش برود.
پیش از هر چیزی برگزاری یک فستیوال توسط برگزارکنندگان آن ممکن می‌شود؛ تیمی که شامل مدیر اجرایی، مدیر تولید، استعدادیاب‌ها، رابط هنرمندان، مدیر گیشه، هماهنگ‌کننده کارکنان، هماهنگ‌کننده نیروهای داوطلب می‌شود. همچنین در وحله دیگر سایر تیم را خدمه صحنه، بلیت فروشی، خدمات مهمان، کالا، فروشندگان، خدمات کارکنان، پزشکی، امنیت، رسانه، میزبان‌ها و صحنه اجرا تشکیل می‌دهند.
جشنواره‌های ترکیبی یا محدود به یک ژانر؟
همانطور که اشاره شد در ایران رویدادهایی که تحت عنوان فستیوال برگزار می‌شوند، شباهت چندانی به یک فستیوال ندارند، به همین جهت اگر بخواهیم به نکاتی که بهبود کیفیت یک جشنواره اشاره کنیم، می‌توانیم پیش از هر چیزی به بحث ترکیب‌بندی ژانر در یک جشنواره بپردازیم.
گفته می‌شود که تمرکز روی یک ژانر خاص موسیقی راهی عالی برای برگزار کردن یک جشنواره جدید است و بلافاصله تعداد رقبای بالقوه را کاهش می دهد؛ زیرا اکثر جشنواره‌ها ژانرهای ترکیبی را ارائه می‌دهند. با این حال، تخصص در یک ژانر می‌تواند حجم مخاطبان بالقوه را محدود کند. اگر برگزارکنندگان واقعاً بخواهند مسیر ژانرهای ترکیبی را طی کنند، باید هزینه‌های زیادی برای ایجاد یک ترکیب عالی با سرفصل‌های معروف اختصاص دهند.