گروه سیاسی - وزیر امور خارجه دولت دوازدهم گفت: منابع قدرت خالص بر مبنای منابع مادی نیست و منابع انگیزشی جمهوری اسلامی و اصل الهام بخشی ایران از منابع قدرت ماست.
محمدجواد ظریف ظهر روز گذشته در ارتباط ویدئو کنفرانس با دومین همایش ملی سیاست خارجی ایران در دانشگاه شهید باهنر کرمان اظهار کرد: سیاست خارجی با منافع و امنیت ملی در هم تنیده است و اگر بخواهیم در این زمینه نظریه‌پردازی کنیم، ضمن شناخت نظریه‌ها، به نظریه‌پردازی‌های بومی نیاز داریم. ضمن اینکه نظریه با مکتب متفاوت است.
وی ادامه داد: باید نظریه‌ها براساس شرایط ایران طراحی شود و نباید خود را در چهارچوب زندان نظریه قرار دهیم و این به معنای فرار از نظریه نیست بلکه به معنی نیاز به نظریه‌پردازی و آزاداندیشی در حوزه روابط خارجی است.
وزیر سابق امور خارجه ایران امنیت ملی، منافع ملی و دیپلماسی را سه مفهوم پیوسته با سیاست خارجی دانست و عنوان کرد: سیاست خارجی پیگیری منافع ملی است و دیپلماسی راهکار پیگیری سیاست خارجی با کمترین هزینه و با بیشترین پایداریست.
وی از ارتباط سیاست خارجی و منافع ملی و امنیت ملی سخن گفت و افزود: سیاست خارجی که منافع و امنیت ملی را دنبال نکند موثر و مفید نیست و سیاست خارجی‌ای کارآمد است که هدفش پیگیری منافع و امنیت ملی باشد.
بقا؛ کف امنیت ملی
ظریف با اشاره به سخنان اخیر مقام معظم رهبری در دیدار با مردم کرمان و خوزستان اظهار کرد: کف امنیت ملی، بقاست و بقای دولت و ملت باید در هم تنیده باشد و عناصر انگیزشی و معنایی و مادی از تامین کننده امنیت و منافع ملی هستند.
وی عنوان کرد: اگر به قانون اساسی جمهوری اسلامی نگاه کنیم؛ قدرت نظامی، قدرت اقتصادی (توسعه)، قدرت دیپلماسی، امنیت داخلی و انسجام داخلی امنیت ملی را تشکیل می‌دهند.
وزیر سابق امور خارجه ایران نگرش جداسازی آرمان از منافع ملی را یک نگرش صرفاً تبلیغاتی دانست و اظهار کرد: کسانی که این مطالب را می‌گویند هیچگاه در کشور خود از این نگرش استفاده نکرده‌اند.
وی تاکید کرد: تصور اینکه منافع آرمانی با ملی ما در تضاد است، کاملاً غلط است البته ضرورت اولویت بندی منافع همواره بوده و اگر بقا در خطر باشد، به سایر منافع برای مدتی کوتاه کمتر توجه یا چشم پوشی می‌شود.
مردم مهمترین مولفه در قدرت هر کشور
ظریف ادامه داد: بعد از عنصر بقا، عنصر مردم مهمترین زمینه امنیت ملی، عامل بازدارندگی و قدرت ملی است و مردم به کشور قدرت، بازدارندگی و تاثیرگذاری در سطح بین المللی می‌دهند.
وی با تاکید برآنکه رضایتمندی مردم و مشروعیت نظام، قدرت ملی ایجاد می‌کند، تصریح کرد: ایستادگی مردم از فرهنگ ایثار و مقاومت است، قدرت کشور را می‌سازد و این موارد از علل نگرانی قدرت‌های بزرگ است.
وزیر امور خارجه دولت دوازدهم با اشاره به عنصر الهام بخشی گفت: مردم دنیا و منطقه به جمهوری اسلامی به عنوان یک نمونه نگاه کنند.
وی با بیان این مطلب که از نگاه اسرائیل، پیام ایران و نفوذ معنوی ایران نگران کننده است، اظهار کرد: همانطور که از قدرت گفتمانی، انگیزشی، معنایی، روایت سازی، تصویرسازی برای تهدید انگاری ایران استفاده می‌شود ما باید توجه داشته باشیم که در کنار عناصر مادی قدرت نیازمند عناصر معنوی قدرت هم هستیم.
ظریف افزود: نباید فراموش کنیم که عناصر معنوی برای جمهوری اسلامی که یک قدرت میانی یا به عبارتی قدرت منطقه‌ای است، می‌تواند جا پایی در سطح بین المللی بسیار فراتر از اندازه اقتصاد، قدرت نظامی، جغرافیای و منابع ما را فراهم کند.
وی ادامه داد: منابع قدرت خالص بر مبنای منابع مادی نیست و منابع انگیزشی جمهوری اسلامی و اصل الهام بخشی ایران از منابع قدرت است.
وزیر سابق امور خارجه ایران نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه را منبع قدرت دانست و عنوان کرد: توسعه اقتصادی، توسعه همه جانبه و پایدار، انسجام اجتماعی و توان نظامی از منابع قدرت هستند اما هیچ کدام به تنهایی قدرت کشور نیستند. لذا باید همه منابع قدرت داخلی را در کنار نفوذ خارجی قرار دهیم. بیشتر نفوذ است که می‌تواند قدرت را افزایش دهد.
الهام بخشی از طریق نفوذ بدست می‌آید
وی در ادامه با اشاره به اینکه باید نگرش غیرمادی به نظریه داشته باشیم، گفت: مبانی فطری پایه قدرت ماست و نباید گول این حرف را بخوریم که ایران باید بین دولت بودن یا آرمان یکی را انتخاب کند؛ ما همزمان هم دولتیم و هم آرمان.
ظریف افزود: آمریکا آمادگی ندارد که آرمان‌های خود را از منابع قدرت ملی خود جدا کند و آرمان‌های خود را حداقل در بیان حفظ می‌کند.
وی با اشاره به اهمیت مشروعیت، رضایتمندی مردمی و عزت ملی در قدرت تاکید کرد: عزت یک عنصر انگیزشی و معنایی قدرت است و نباید عزت را فراموش کنیم.
وزیر سابق امور خارجه ایران الهام بخشی را از دیگر عناصر قدرت دانست و اظهار کرد: الهام بخشی از طریق نفوذ بدست می‌آید نه از طریق حضور. الهام بخشی بازدارندگی و قدرت کشور را افزایش می‌دهد و از آسیب‌پذیری کشور جلوگیری می‌کند.
وی تاکید کرد: اگر نگاه جامع نگر به امنیت ملی، منافع ملی، سیاست خارجی و دیپلماسی داشته باشیم آنگاه می‌توانیم در جهت یک ایران آباد و آزاد و سربلند و پرقدرت در صحنه منطقه و جهان حرکت کنیم.
منظومه مقاومت، نقطه قوت جمهوری اسلامی
همچنین علی اکبر صالحی وزیر خارجه اسبق و رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی، ظهر دیروز در ارتباط ویدئوکنفرانس با دومین همایش ملی سیاست خارجی ایران در دانشگاه شهید باهنر کرمان سیاست را یک علم و هنر دانست و اظهار کرد: مجریان سیاست باید نظریات سیاسی را پیاده کنند و اگر آمادگی اجرای سیاست را نداشته باشند هرچقدر هم علم سیاست داشته باشند، نمی‌توانند موفق باشند.
وی سیاست خارجی را امتداد سیاست داخلی دانست و افزود: یعنی ما زمانی می‌توانیم در عرصه بین‌المللی یک هماورد سیاسی داشته باشیم که برخوردار از یک وضعیت مطمئن داخلی باشیم و زمانی که ملت حامی دولتش باشد آن موقع سیاست خارجی ما می‌تواند با اقتدار خودنمایی کند.
وزیر اسبق امور خارجه ایران با یادآوری سخنان اخیر مقام معظم رهبری در خصوص انتخابات در جمع مردم کرمان و خوزستان تصریح کرد:  اگر ما اسلامیت را مشروعیت و جمهوریت را هم مردم تلقی کنیم نشان می‌دهد که مشروعیت نظام همواره برگرفته از همراهی مردم است. اگر مردم همراهی نداشته باشند آن وقت دوام مشروعیت نظام هم سست می‌شود و نبود انتخابات باعث دیکتاتوری و ناامنی و اغتشاشات می‌شود، لذا همه این موارد نشان دهنده وضع داخلی کشور است که اگر انتخابات وجود نداشته باشد دچار هرج و مرج خواهیم شد.
وی تاکید کرد: وقتی که مشارکت ضعیف باشد یعنی ملت یک مقدار از دولت و حکومت جدا شده و مجلس ضعیف می‌شود و اگر مجلس ضعیف شود حکمرانی ما ضعیف خواهد شد زیرا مجلس یکی از ارکان حکمرانی است.
صالحی با تاکید بر آن که سیاست خارجی امتداد سیاست داخلی ماست، اظهار کرد: سیاست خارجی قوی زمانی معنا پیدا می‌کند و سیاستمداران ما وقتی می‌توانند قدرتمند حضور یابند که از حمایت داخلی برخوردار باشند.
وی بر لزوم داشتن نقد درست تاکید کرد و افزود: ما به جای اینکه موضوعی را نقد کنیم اشخاص را نقد می‌کنیم و نظر را نقد نمی‌کنیم و این یکی از نقاط ضعف ما در اخلاق سیاسی و اجتماعی است. تفکیک‌هایی را که ایجاد کردیم به نظر من تفکیک‌های تصنعی است زیرا همه در یک کشور هستیم و همه به دنبال منافع ملی حرکت می‌کنیم.
وزیر اسبق امور خارجه ایران اضافه کرد: اگر نقدی می‌کنیم نقد را مشفقانه و خیرخواهانه تلقی کنیم نه این که نقاط ضعف را بزرگنمایی کنیم البته شما باید نقاط ضعف، قوت، فرصت‌ها و تهدیدها را شناسایی کنید تا یک ارزیابی از وضعیت خودتان داشته باشید.
وی افزود: سیاست خارجی لاجرم تابع یکسری محدودیت‌های بین‌المللی است یعنی ما در سیاست خارجی نمی‌توانیم آنچه که دلمان می‌خواهد همان‌ها را در سیاست خارجی بیاوریم.
صالحی ادامه داد: اکنون عضو سازمان ملل هستیم و باید بپذیریم که با اعضای دیگر در چهارچوب سازمان ملل و از طریق ارتباطات دولتی باید پیش برویم. ما که نمی‌توانیم با ملت‌های سایر کشورهای دیگر سر خود ارتباط برقرار کنیم مگر با استفاده از دولت‌ها و وقتی سیاست خارجی را پذیرفتیم که عضو برخی سازمان‌های بین‌المللی باشیم لذا باید طبق قواعد بین‌المللی عمل کنیم.
وزیر اسبق امور خارجه ایران تاکید کرد: جمهوری اسلامی مستقل ترین کشور در بین کشورهای در حال توسعه است و پایبند به اصول سیاسی بوده و این اصول سیاسی را می‌توان در چهارچوب متانت سیاسی مطرح کرد و اقنایی باید صحبت کنیم.
صالحی عنوان کرد: هیچگاه ادعا نکردیم که سیستم حقوق بشر ما بی عیب و نقص است لذا در تلاشیم که اگر مختصر عیب و نقصی هم داشته باشد برطرف بکنیم.
وی با اشاره به جنایات امریکا و اسرائیل در غزه که در برابر دیدگاه جهان رخ می‌دهد، افزود: آمریکا و غرب حیثیت سیاسی خودش را در خصوص مساله غزه کاملا از دست داد.
صالحی اظهار کرد: ما باید صحنه بین‌المللی را رصد بکنیم و بعد فرصت‌ها، تهدیدها، نقاط قوت و ضعف را بیابیم و سپس مدیریت کرده و از فرصت‌ها در جهت منافع ملی استفاده کنیم.
وزیر اسبق امور خارجه استقلال را نقطه قوت ایران دانست و بیان کرد: جمهوری اسلامی طی ۴۴ سال در عرصه بین‌المللی یک نقطه قوت ارزشمندی داشت و آن ایجاد منظومه مقاومت است. صحنه امروز بین الملل نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی برحق بود و مظلوم واقع شده و اگر این منظومه مقاومت را نداشت و اگر با هوشمندی موضوع فلسطین را به عنوان یک موضوع بین‌المللی جهان اسلام قرار نداده بود، چگونه می‌توانستیم انقلاب خودمان را به عنوان انقلاب اسلامی توجیه بکنیم.
صالحی ادامه داد: یکی از محورهایی که توانسته توجیه گر انقلاب اسلامی باشد همین توجه به موضوع فلسطین به عنوان موضوع محوری جهان اسلام است که ایران پرچمدار این موضوع شد.
وی با تاکید برآنکه شهید سلیمانی نماد قدرت و دلسوز ایران بود، گفت: انقلاب آمد و بستر مقاومت را در بستر اسلام قرار داد. نقطه قوت عزیزان ما در غزه مکتب شهادت و امیدی است که به خدا دارند و مقاومت می‌کنند.
صالحی همچنین در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: ایران می خواهد در این مثلث [چین، روسیه و آمریکا] کجا بایستد؟ اگر برود به یکی از راس های این مثلث بچسبد فاجعه است. به نظرم باید وسط این مثلث بایستد. اینجاست که باید از فرصت ها و از نقاط ضعف موجود خوب استفاده کند.