سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست گفت: ابرمتان در جنوب تهران قابل کتمان نیست. سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست ضمن اشاره به اینکه ابرمتان در جنوب تهران قابل کتمان نیست، گفت: از شهرداری تهران درخواست می‌کنیم که ایستگاه‌هایی جهت سنجش میزان انتشار این گاز قرار دهد همچنین پروژه‌هایی را جهت استحصال گاز متان تعریف کند چراکه به‌راحتی در حال از دست دادن این ظرفیت هستیم.
درپی انتشار گزارشی از سوی ناسا مبنی بر وجود توده گاز متان بر فراز سایت پسماند آرادکوه که ۷ آبان‌ماه سروصدای زیادی به پا کرده بود، محیط زیست وجود آن را تایید و شهرداری تهران تکذیب کرد.
این در حالی بود که محققان ناسا، ظرف ۵ ماه گذشته و به دنبال نصب طیف سنج تصویربرداری (EMIT) در ایستگاه فضایی بین‌المللی با قابلیت تشخیص گاز‌های گلخانه‌ای از جمله متان و دی‌اکسیدکربن، موفق به شناسایی ۵۰ ابر ساطع‌کننده متان در چند منطقه جهان از جمله آسیای مرکزی (ترکمنستان) خاورمیانه و جنوب غربی ایالات متحده (حوزه پرمین، جنوب شرقی نیومکزیکو و یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی جهان) شده‌اند که به استناد تصاویر ثبت شده توسط این طیف‌سنج، یکی از این کانون‌ها شامل ابری از گاز متان به طول ۵ کیلومتر، در آسمان جنوب تهران و بر بالای یک مجتمع دپوی زباله شناسایی شده و طبق تصاویر به دست آمده، این ابر ۵ کیلومتری در هر ساعت حدود ۸۵۰۰ کیلوگرم متان به هوا می‌فرستد.
متان، ترکیبی از کربن و هیدروژن، عنصر اصلی گاز طبیعی مورد استفاده در منازل و مصارف صنعتی است که نوعی از گاز‌های گلخانه‌ای محسوب می‌شود و علاوه بر سوخت‌های فسیلی، مصرف کود حیوانی در بخش کشاورزی، بخارات حاصل از تجزیه لاشه جانداران، دفن و دفع پساب خانگی و صنعتی تصفیه نشده هم از کانون‌های تولید این گاز گلخانه‌ای است.سازمان جهانی هواشناسی، در آخرین گزارش خود هشدار داد که در سال ۲۰۲۱، میزان انتشار دی‌اکسیدکربن، متان و نیتروز اکسید NO۲ که از گاز‌های گلخانه‌ای مخرب به شمار می‌روند، به بالاترین حد خود از سال ۱۹۸۴ تاکنون رسیده است.
ایران همچنان مشغول تولید متان است
سال ۱۳۹۷ کارشناسان پژوهشکده علوم و فنون انرژی دانشگاه صنعتی شریف، در مقاله‌ای، وضعیت تولید گاز مشعل در ایران و میزان انتشار اتمسفری گاز متان را بررسی کردند.محققان این مقاله، ضمن تاکید بر اینکه سوزاندن گاز‌های همراه نفت، یکی از سرچشمه‌های مهم تولید گاز‌های گلخانه‌ای در ایران بوده و هست، می‌گفتند که دی‌اکسیدکربن، اکسید‌های گوگرد، اکسید‌های نیتروژن، مونواکسید کربن، ذرات معلق، مواد آلی فرار همچون بنزن و تولوئن، فلزات سنگین همچون آرسنیک و جیوه، علاوه بر گاز‌هایی همچون متان، مهم‌ترین ترکیباتی هستند که بر اثر احتراق گاز مشعل وارد جو می‌شوند.
در همین حال اواسط آذر ماه سال جاری بود که رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی ، شهرداری تهران را متولی رسیدگی به موضوع ابر متانی جنوب تهران دانست و گفته بود که: تکنولوژی مورد نیاز برای برای استحصال گاز متان مراکز پسماند فرآیند پیچیده‌ای نیست و چنانچه دستگاه متولی با شرکت‌های دانش بنیان وارد بحث شود، می‌تواند نیازهای خود را بر طرف نماید.
سمیه رفیعی در آذر ماه سال جاری و درباره سرنوشت ابر متان تهران و با تاکید بر این که در محل‌های دفع پسماند و کارخانجاتی که کار پردازش پسماند انجام می‌شود، تولید گاز متان (CH4) بدیهی و انکار ناپذیر است، گفت: در کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد که در سال ۲۰۲۱ در اسکاتلند برگزار شد، محل‌های دفع پسماند و همچنین اماکن تولید و نگهداری کودهای حیوانی نظیر دامداری‌ها به عنوان منابع آلاینده تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای و گاز متان، تعیین شده است.
مهر تایید مجلس بر وجود گاز متان در ایران
وی با بیان اینکه «امروز دیگر وجود ابر متان در منطقه آرادکوه تهران مورد تائید همه است»، اظهار کرد: بیش از یک ماه قبل ناسا با انتشار تصاویری اعلام کرد که در بررسی‌هایی که انجام داده، در ۵۰ نقطه از دنیا ابرهای غول پیکری از گاز متان را شناسایی کرده است که یکی از این نقاط در آسمان جنوب تهران و حوالی مجتمع پردازش و بازیافت زباله آرادکوه است. در این زمینه بر اساس استعلامات انجام شده از مرکز تحقیقات فضایی ایران، در بازه ۱۰ مهر تا ۱۰ آبان وجود این ابر متان تائید شد؛ حال اینکه ممکن است این ابر در هر زمانی طی ۶۰ سال اخیر در این منطقه وجود داشته است.
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی همچنین با بیان اینکه «بعد از ۵ سال از هر زمان که زباله در هر محلی دفن شود، تولید گاز متان در آن محل به اوج خود می‌رسد»، ادامه داد: مجتمع پردازش و بازیافت زباله آرادکوه از سال ۱۳۴۲ برای بازیافت و دفع زباله‌های تهران فعالیت خود را آغاز کرده و امروز روزانه حدود ۶ الی ۷ هزار تن پسماند وارد این مجتمع می‌شود که حدود ۳ هزار تن از این میزان را مواد آلی تشکیل می‌دهند.
رفیعی هم چنین با اشاره به وجود ۳ منبع به عنوان منابع اصلی تولید گاز متان در جنوب تهران، تاکید کرده بود که: علاوه بر مجتمع آرادکوه که عمده‌ترین منبع تولید گاز متان است، دامداری‌های موجود در اطراف فرودگاه امام(ره) از دیگر منابع انتشار گاز متان در جنوب تهران محسوب می‌شود.
نماینده تهران در مجلس با تاکید بر اینکه بهترین اقدام جهت جلوگیری از تولید انبوه گاز متان، تفکیک زباله در مبداء و منازل شهروندان است، اظهار کرد: اگر بتوانیم تفکیک زباله از مبداء را به خوبی اجرا کنیم به گونه‌ای که مواد آلی از مواد غیر آلی جدا و حتی یکسری پردازش‌های اولیه داخل منازل انجام دهیم، حجم کمتری از مواد آلی به سایت‌های دفع پسماند منتقل می‌شود.رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با تاکید بر اینکه دستگاه اجرایی متولی مدیریت پسماندهای شهری، شهرداری‌ها هستند نیز گفته بود که در تهران مشخصاً سازمان مدیریت پسماند شهرداری متولی مدیریت پسماند و موضوع ابر متان است؛ با این حال شهرداری می‌گوید که ۶۰ سال است که در آرادکوه پسماند دفن می‌شود و گازی که الان تبدیل به ابر متان شده برای امروز نیست و حداقل ۵ سال قبل تولید شده است. تکنولوژی مورد نیاز برای برای استحصال گاز متان مراکز پسماند فرآیند پیچیده‌ای نیست و در حال حاضر نیز تکنولوژی هاضم بی هوازی در اصفهان بصورت آزمایشی در حال اجراست؛ چنانچه دستگاه متولی با شرکت‌های دانش بنیان وارد بحث شود، می‌تواند نیازهای خود را بر طرف نماید.
شورای شهر همچنان تردید دارد؟
سخنان رئیس کمیسیون محیط زیست مجلس البته در شرایطی بود که مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران؛ در خصوص توده ابر متان بالای سر مرکز آرادکوه و در همان زمان گفته بود که این گزارش را ناسا منتشر کرده است البته اظهارنظر‌های متفاوتی در این زمینه صورت گرفت، اما باید تحقیقات درستی در این زمینه انجام شود. چمران در گفتگو با فارس گفته بود که: اینکه تجمع گاز متان بالای سر آرادکوه وجود دارد یا خیر، هنوز تأیید نشده است. عکس‌هایی منتشر شد و عده‌ای گفتند که این عکس برای کشور دیگری است و باید موضوع دقیقا بررسی و اثبات شود.وی در خصوص تولید برق از زباله نیز البته گفت که:‌ قرار است این اقدام انجام شود، مطالعاتی صورت گرفته، اما هنوز عملیاتی نشده است.
حال با گذشت بیش از یک ماه داریوش گل علیزاده - سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست - درباره انتشار گاز متان اظهارکرد: متان گاز گلخانه‌ای است که اکنون از مراکزی مانند دامداری‌ها، گاوداری‌ها و مراکز دفن زباله متصاعد می‌شود. مرکز آرادکوه نیز بیش از ۶۰ سال است که به محل دفن زباله تبدیل شده و مقدار قابل توجهی گاز متان در آن مکان وجود دارد که البته این موضوع ظرفیت بسیار خوبی است.
شرکت‌ کره‌ای و استحصال انرژی از گاز متان
وی افزود: در سال ۹۵ قرار بود یک شرکت کره‌ای برای استحصال از گاز متان اقداماتی را در ایران انجام دهد چراکه درآمد بسیاری را می‌توان از این طریق به دست آورد. از این گاز می‌توانیم برای تولید انرژی در کشور استفاده و تهدید فعلی را به فرصت تبدیل کنیم.
گل‌علیزاده ضمن اشاره به مکاتبات انجام شده درباره تصاعد گاز متان اظهار کرد: ما از گذشته پیگیر استحصال گاز متان توسط شهرداری تهران بوده‌ایم. به همین دلیل قرار بود قراردادی با شرکتی کره‌ای بسته شود که البته منعقد نشد. در سال ۹۸ نیز شهردار تهران مکاتبه‌ای را با دولت انجام داد که این قرارداد منعقد شود تا از گاز متان در حال انتشار استحصال و به نحو احسن استفاده کنیم.
ساماندهی آرادکوه نیاز به کمک مالی دارد؟
وی در پاسخ به سوال ایسنا که آیا این موضوع نیاز به کمک مالی دارد، توضیح داد: نیاز به منابع مالی جدید نداریم چراکه شرکت‌های سرمایه‌گذار داخلی برای تامین مابع مالی وجود دارند. با این کار منافع مشترکی نیز برای بخش خصوصی و شهرداری‌ تهران ایجاد می‌شود تا بتوانند آرادکوه را سامان دهند.
ابر توده متان ۵ کیلومتری قابل کتمان نیست
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست در ادامه درباره طیف‌سنج استفاده شده در گزارش ناسا گفت: این سنجده در تیرماه امسال به کار گرفته شد. به وسیله آن ۵۰ نقطه در دنیا شناسایی شد که از آن‌ها گاز متان متصاعد و باعث تشکیل ابر متان شده است.
وی تاکید کرد: تشکیل ابر متان و انتشار این گاز از مراکز پسماند قابل کتمان نیست و قطعا این پدیده وجود دارد. من فکر می‌کنم به شهردار تهران اطلاعات درستی منتقل نشده است البته انتظار این بود که همکارانی که در بخش مدیریت پسماند شهرداری تهران فعالیت می‌کنند، اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار مدیران بالادستی‌شان و شورای شهر قرار دهند.
گل‌علیزاده درباره صحت میزان ابر توده متان به طول پنج کیلومتر گفت: تصاویر ماهواره‌ای سال‌هاست که مانند مستندات، پژوهش‌ها و تحقیقات مراکز دانش بنیان کشور است و قابل کتمان نیست. ما اگر این مسئله را نپذیریم، در نتیجه به دنبال راه حل آن نیز نخواهیم رفت. باید این واقعیت را قبول کنیم که چنین مشکلی وجود دارد البته این گاز آلاینده نیست و گلخانه‌ای است. گاز بسیار موثری نیز است اما حتما باید به فکر جلوگیری از انتشار آن باشیم.
درخواست محیط زیست از شهرداری تهران
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست با اشاره به درخواست محیط زیست از شهرداری تهران گفت: درخواست می‌کنیم که شهرداری تهران ایستگاه‌هایی جهت سنجش میزان انتشار این گاز قرار دهد همچنین پروژه‌هایی را جهت استحصال گاز متان تعریف کند چراکه به‌راحتی در حال از دست دادن این ظرفیت هستیم.
وی تاکید کرد: انرژی در کشور ما ارزان است. اگر قیمت انرژی واقعی‌سازی می‌شد، ما از تمام ابزار و منابع در اختیار استفاده می‌کردیم تا از این منبع انرژی استفاده کنیم.
 رفع مشکل آرادکوه؛ برعهده شهرداری یا محیط زیست؟
گل‌علیزاده در پایان در پاسخ به سوالی که آیا محیط زیست نیز برای رفع مشکل آرادکوه می‌تواند همکاری‌های لازم را داشته باشد یا این کار تنها به عهده شهرداری است؟ گفت: مدیریت اجرایی آن به عهده شهرداری است. سازمان محیط زیست نیز در کنارشان است. محیط زیست پروژه‌های در حال انجام را هم راستا با اهداف هر دو سازمان می‌کند همچنین به عنوان یک دستگاه نظارتی بازدید و نظارت‌های خود را نیز انجام می‌دهد. به علاوه کارگروه ملی پسماند نیز می‌تواند از ظرفیت خود برای تامین منابع مالی‌ از طریق دولت برای پروژه‌ها و طرح‌هایی که نیاز به منابع مالی دارد، اقدام کند.