گروه اقتصاد - در حالی که برخی اخبار منتشر شده حکایت از وجود اختلال در واریز یارانه دی ماه شهروندان داشت، روشن شده است تعدادی از یارانه‌بگیران از این فهرست حذف شده‌اند.
با تغییر ساختار دسته‌بندی خانوارها، جامعه به‌جای تقسیم شدن به ۱۰ دهک ۱۰ درصدی، افراد جامعه به ۱۰۰ صدک یک‌درصدی تبدیل خواهند شد. با این کار، جایگاه اقتصادی افراد و به‌تبع آنها خانوارها به‌طور دقیق‌تر و عادلانه‌تر مشخص خواهد شد و سیاست‌گذار می‌تواند عادلانه‌تر برای اجرای سیاست‌های حمایتی وارد عمل شود.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌خواهد ظرف یک ماه، صدک‌بندی افراد را جایگزین دهک‌بندی خانوارها کند. معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، می‌گوید: این کار برای تحلیل دقیق‌تر، اطلاع‌رسانی مؤثرتر و عدالت معقول‌تر انجام می‌شود و به الزامی که قانون برای حذف یارانه پردرآمدها ایجاد کرده است، ارتباطی ندارد.
به گزراش خبرانلاین، در شرایط فعلی، کل خانوارهای ایرانی به ۱۰ دهک تقسیم شده‌اند و به‌واسطه متغیر بودن اندازه (بُعد) خانوارها، هر دهک تقریباً ۱۰ درصد جمعیت کشور را در برمی‌گیرد؛ اما در صدک بندی، دیگر خانوار ملاک نیست و افراد دسته‌بندی می‌شوند و کل جمعیت کشور به ۱۰۰ صدک که هر یک دقیقاً یک درصد جمعیت کشور را دربرمی‌گیرد، تقسیم خواهند شد.
معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با بیان اینکه صدک بندی، یک روش دقیق‌تر برای تحلیل و اطلاع‌رسانی مؤثر است، گفته بود که: ما مبنای دسته‌بندی جمعیت را تغییر می‌دهیم تا عدالت معقول‌تری اعمال شود؛ اما صدک‌بندی جای تحلیل و داده را نمی‌گیرد و همچنان دسته‌بندی افراد بر مبنای اطلاعات و آزمون وسع انجام خواهد شد.
مشکل آزمون وسع با حوزه ملک
نکته دیگری که در مورد آزمون وسع افراد و خانوارها بر اساس اطلاعات پایگاه رفاه ایرانیان وجود دارد، این است که اطلاعات حوزه املاک در کشور جامعیت لازم را ندارد و بر همین اساس در آزمون وسع، میزان اثرگذاری املاک در حدی تعریف شده که لزوما قادر به عادلانه‌سازی آزمون نیست؛ به‌عنوان‌مثال، املاک قولنامه‌ای و املاک قدیمی فاقد سند رسمی، باوجوداینکه می‌توانند دارایی مهمی برای افراد باشند، در آزمون وسع وزن لازم را ندارد و همین مسئله دقت و عدالت آزمون را کاهش می‌دهد.
عسگریان با اشاره به اینکه تمرکز آزمون وسع بر تحلیل داده‌های سالم و پاک است، می‌افزاید: تلاش تحلیل‌ها این است که رابطه واقعی درآمد و هزینه افراد را مشخص کند و تا اینجای کار نتایج خوب بوده است.به گفته او، در آخرین آزمون وسع سال گذشته، ۷۰ درصد مددجویان نهادهای حمایتی در سه دهک اول حضور داشتند و با آزمون وسع بر اساس اطلاعات جدید، این رقم به ۹۰ درصد می‌رسد که بسیار قابل‌توجه است.
تأثیر صدک‌بندی روی یارانه
از ابتدای هدفمندی یارانه‌ها، قانون دولت را مکلف به قطع یارانه پردرآمدها کرده بود و باید یارانه دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ را قطع می‌کرد؛ اما در هیچ دوره‌ای این تکلیف به‌طور کامل اجرا نشد.
در جریان صدک‌بندی نیز آن‌گونه که معاون وزیر کار می‌گوید: قرار نیست این قانون اجرا شود و یارانه کسی به خاطر این الزام قانونی حذف نمی‌شود؛ اما به‌واسطه بالا رفتن دقت آزمون وسع با اطلاعات جدید، خانوارها با دقت بسیار بالاتری دسته‌بندی می‌شوند و خانوارهایی که شرایط نزدیک به هم دارند و مثلاً قبلاً در دو دهک ۷ و ۸ قرار می‌گرفتند؛ این بار با واقعیت ملموس‌تری دسته‌بندی می‌شوند و مثلاً در صدک‌های ۷۹ و ۸۱ قرار می‌گیرند.نکته قابل‌توجه در صدک‌بندی این است که چنانچه یارانه بگیران فعلی در ۱۰ صدک بالا که مشمول یارانه نیستند، قرار بگیرند، یارانه آنها قطع خواهد شد و در عوض کسانی که قبلاً یارانه نمی‌گرفتند، اگر با صدک بندی جزو ۹۰ صدک پایین درآمدی قرار گرفتند مشمول دریافت یارانه خواهند شد.
اما اواسط آذرماه اخباری در خصوص صدک‌بندی برای مشخص شدن برخورداری یا عدم برخورداری افراد از یارانه اعلام شد. دهک‌بندی، طبقات جامعه را در ده دهک درآمدی قرار می‌دهد و طبق آنچه اعلام شده است از ده دهک حاضر در ایران، نه دهک یارانه نقدی دریافت می‌کنند این در حالی است که در صدک بندی، جامعه بر حسب میزان درآمد و ... به صد گروه تقسیم می‌شود و آن‌گونه که معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید،دست سیاستگذار برای حذف یارانه بازتر از قبل می‌شود.
عسگریان گفته است: طبق قانون، ۷ دهک باید یارانه بگیرند اما به گفته معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دولت شرایطش را دارد و به دهک هشتم و نهم هم یارانه می‌پردازد. پس در تغییرات دهک‌بندی و صدک‌ندی جامعه هدف، به واسطه اجرای این قانون یارانه کسی قطع نخواهد شد.
به گفته وی با اعمال داده‌های جدید، ممکن است تعداد محدودی از خانوارها به دهک دهم بروند و از لیست یارانه‌بگیران حذف شوند و خانوارهای دیگری جای آنها را بگیرند و البته این موضوع، ربطی به الزام قانون برای حذف یارانه‌بگیران ندارد؛ چراکه قانون می‌گوید سه دهک را حذف کنید اما فعلاً این قانون اعمال نمی‌شود.
البته روزنامه ایران، ارگان دولت نیز در خبری تاکید کرده بود که یارانه هیچ خانواری حذف نخواهد شد و این سخن از سوی مقامات دولتی نیز تکرار گردید اما با این حال به نظر می‌رسد به فاصله یک ماه از این مانور خبری، یارانه برخی خانوارها حذف شده است.
معیارهای صدک‌بندی چیست؟
شاخص‌های مدنظر در صدک‌بندی خانوارها برای دریافت یارانه مفصل هستند که مهم‌ترین آن بعد و ساختار خانوار است؛ اینکه خانوار چند نفره است؟ چند نفر از اعضای خانوار درآمد دارند؟ آیا آن خانوار فرزند معلول یا بیمار خاص دارد؟ و... لذا در این طرح شاخص‌های مختلفی بررسی می‌شود. همچنین شاخص دیگر بررسی تراکنش‌های بانکی افراد و حساب بانکی آنها در ابتدا و انتهای دوره، بررسی مانده حساب، سود بانکی، ساتنا، پایا و... لذا تمام حوزه و امور بانکی است. داشتن خودرو شاخص دیگری است که در طرح صدک‌بندی خانوارهای یارانه بگیر مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ البته داشتن خودرو از نظر تعداد و کیفیت و قیمت در این طرح مهم است.
کدام گروه درآمدی یارانه نمی‌گیرند؟
روزنامه همشهری نیز در خبری معیارهای درآمدی را برای حذف یارانه‌ها اعلام کرده بود. در این معیارهای اعلامی اگر درآمد ماهانه شما بیش از ۳۵میلیون تومان باشد، شما جز صدک بالای جامعه محسوب می‌شوید و ۹۹درصد مردم درآمدی کمتر از شما دارند و اگر در سال درآمدی کمتر از سی میلیون تومان را داشته باشید در دهک اول درآمدی جای می‌گیرید. البته مقامات رسمی هنوز مبنای درآمدی را برای حذف یارانه‌ها اعلام نکرده‌اند اما به نظر می‌رسد دولت خیزی برداشته است تا یارانه را به همان هفت دهک تحخصیص دهد و فعلا سه دهم را از فهرست یارانه‌گیران ایرانی خارج کند.
اختلال نبود، حذف کردیم
حالا در تازه‌ترین اظهار نظر سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها با اشاره به اینکه در واریز مرحله ۱۵۵ یارانه دی‌ماه اختلالی وجود نداشته است، گفت: بر اساس فهرست جدید وزارت کار، در دی‌ماه تعدادی از یارانه‌بگیران از فهرست یارانه‌ها حذف شده‌اند.
حسینی سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها، با اشاره به اینکه در مرحله ۱۵۵ واریز یارانه نقدی در دی‌ماه تعدادی از مردم از صف دریافت یارانه نقدی حذف شدند، به تسنیم گفت: در این مرحله اختلالی در واریز یارانه نقدی وجود نداشته است و پرداخت یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی از طریق سیستم بانکی مطابق فهرست‌های جدید انجام شده است.
وی با اشاره به اینکه بر اساس دهک‌بندی صورت‌گرفته توسط وزارت کار و رفاه اجتماعی تعدادی از مردم در دهک ۱۰ قرار گرفته‌اند، گفت: بر این اساس تعدادی که پیش از این و تا آذر ماه سال جاری در صف یارانه‌بگیران قرار داشتند، بر اساس فهرست جدید اعلامی وزارت کار از دریافت یارانه نقدی حذف شدند. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اما هنوز مبنای حذف شهروندان و خانوارها از فهرست دریافت یارانه را اعلام نکرده است.