گروه جامعه - فرمانده یگان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌های رخ داده در کشور منشا انسانی دارند از آمار افزایشی حریق در مناطق چهارگانه محیط زیست نسبت به سال گذشته خبر داد و گفته است که : کرمانشاه بیشترین میزان آتش سوزی را داشته است و در این زمینه رتبه اول را دارد. منابع طبیعی به عنوان میراثی از گذشته به ارث رسیده و امانتی برای آیندگان است؛ حریق مراتع و جنگل‌ها یکی از مخاطرات تهدیدکننده این امانت به‌شمار می‌رود که ۱۰ درصد منشأ طبیعی و ۹۰ درصد منشأ انسانی دارد.
به گزارش ایمنا، بشر در دهه‌های گذشته، نامهربانی‌های زیادی نسبت به طبیعت و منابع طبیعی روا داشته است که جبران آن در بعضی موارد غیرممکن یا با سختی همراه بوده است؛ آتش‌سوزی در میان فاکتورهای مخرب به جهت نوع، سرعت و ماهیت خاصی که در تخریب و نابودی هر مکانی به‌ویژه جنگل‌ها و مراتع دارد، مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است.
بر همین اساس تمام کشورها تمهیدات لازم را تدارک می‌بینند تا از بروز و توسعه این پدیده مخرب پیشگیری کنند؛ برای وقوع حریق، وجود سه عامل هوا، ماده سوختنی و حرارت ضروری است که به این عوامل به اصلاح مثلث حریق گفته می‌شود و اساس و پایه کنترل حریق، گسستن اضلاع این مثلث است. از آنجا که کنترل و به اختیار گرفتن هوا در جنگل و مرتع از عهده انسان خارج است، بنابراین اطفای حریق و کنترل در چنین عرصه‌هایی بر پایه حذف دو عامل دیگر یعنی حرارت یا ماده سوختنی است، طبق آمار ارائه شده توسط سازمان خواروبار و کشاورزی در سال ۱۹۹۸ میلادی مصادف با سال ۱۳۷۷ هجری شمسی، دو میلیون هکتار از جنگل‌های جهان طعمه آتش شده و میلیون‌ها دلار خسارت مالی برای مردم جهان در پی داشته است.
به گزارش ایسنا، منابع طبیعی کشور همیشه با پدیده آتش‌سوزی مواجه بوده‌ئاند اما طی سال‌های گذشته این آتش‌سوزی‌ها روند افزایشی داشته است. با وجود اینکه گرمایش هوا و تغییرات اقلیمی می‌تواند در وقوع آتش‌سوزی‌ها نقش داشته باشد اما به گفته فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها عامل انسانی و سهوی دارند و با فرهنگسازی و آموزش و در کنار آن رعایت نکات ایمنی از سوی مردم می‌توان میزان آن‌ها را کاهش داد.
مناطق چهارگانه در خطر آتش
سرهنگ جمشید محبت‌خانی در گفت و گو با ایسنا درباره آتش‌سوزی‌های اتفاق افتاده در مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست از ابتدای سال تاکنون اظهار کرد: طی سال جاری ۷۳۶ هکتار آتش‌سوزی در جنگل‌های کشور رخ داده این در حالی است که آتش‌سوزی‌ها در این بازه زمانی طی سال گذشته ۱۹۰ هکتار بود.عامل اصلی این سوزی‌ها می‌تواند عدم بارندگی و خشکسالی باشد. فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور درباره مناطقی که بیشتر درگیر آتش‌سوزی‌ها شده‌اند گفت: بیشترین میزان آتش‌سوزی‌ها در سال جاری در کرمانشاه به میزان ۹۱ هکتار بوده که رتبه اول را داشته سپس در ۵۸ هکتار یزد و ۳۵ هکتار گیلان رخ داده است که با توجه به اینکه منشا انسانی داشته و بیشتر آن نیز سهوی بوده با فرهنگ‌سازی مناسب و رعایت مردم حتما از میزان آن‌ها کاسته خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه آتش‌سوزی‌ها می‌توانند از دو عامل طبیعی و غیر طبیعی سرچشمه بگیرند، اظهارکرد: در آتش‌سوزی‌های طبیعی هنگامی که میزان بارندگی‌ها کم است با یک رعد و برق کوچک و یا باد گرم علف‌های خشک و کوچکی که پای درختان روییده‌اند، آتش می‌گیرند و حریق به سایر نقاط نیز سرایت می‌کند.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور با بیان اینکه ۱۰ درصد آتش‌سوزی‌ جنگل‌ها منشا طبیعی دارند، گفت: ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها غیر طبیعی هستند و عامل انسانی بر آن‌ها تاثیرگذار است. عامل انسانی نیز به دو دسته عمدی و سهوی تقسیم می‌شود. برای آتش‌سوزی‌های عامدانه تبصره‌های قانونی وجود دارد و با افراد برخورد جدی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه غالب آتش‌سوزی‌هایی که عامل انسانی بر آن‌ها تاثیر گذار است، سهوی هستند، اظهارکرد: در برخی مواقع مردم هنگام حضور در طبیعت برای گذران امور آتش روشن می‌کنند اما بهتر است که آتش روشن نشود و در صورت نیاز نیز در مقیاس کوچک باشد و در نهایت نیز حتما آن را به‌طور کامل خاموش کنند.فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور ادامه داد: از سویی دیگر پرتاب ته‌سیگار از درون خودرو در جاده‌های جنگلی یا رها کردن فیلتر سیگار در مناطق محیط زیستی و جنگلی سبب وقوع آتش‌سوزی می‌شود بنابراین تاکید ما این است که گردشگران یا سایر افراد از این اقدام پرهیز کنند.
محبت‌خانی در پایان اظهارکرد: برخی زباله‌ها به‌ویژه زباله‌های شیشه‌ای به‌صورت ذره‌بین عمل و نور و حرارت خورشید را چند برابر می‌کنند و در نهایت منجربه آتش‌سوزی می‌شوند علاوه بر آن عمده آتش‌سوزی‌هایی که با منشاء انسانی و غیرعمدی اتفاق می افتند، به دلیل روشن کردن آتش است. از مردم در خواست می‌کنیم هنگام حضور در طبیعت این مورد را رعایت کنند. طبیعت امانتی در دست ما برای آیندگان است و وظیفه داریم به عنوان به بهترین نحو از آن مراقبت کنیم.
دلیل افزایش آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌ها
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، درباره علل افزایش آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌ها در ماه‌های ابتدایی سال جاری اظهار کرد: به دلیل کاهش رطوبت خاک در جنگل‌های شمال که از بارندگی کمتر از حد نرمال نشئت می‌گیرد، احتمال آتش‌سوزی در آن بیش از جنگل‌های زاگرس است که سال جاری بارندگی کافی دریافت کرده‌اند.
وی با بیان اینکه علت آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌تواند انسانی باشد، افزود: این موضوع می‌تواند بر اثر غفلت افرادی باشد که به طبیعت می‌روند، البته گاهی نیز به سبب گرم شدن و افزایش شدید دما که عامل مهمی در آتش‌سوزی جنگل‌ها است، شاهد وقوع حریق در هستیم، افزود: وجود برگ و چوب خشک و قابل اشتعال احتمال آتش‌سوزی در فصل گرم سال را افزایش می‌دهد، هرچند احتمال آتش‌سوزی عمدی هم وجود دارد و گاهی برای سودجویی و اشغال زمین یا توسعه مزرعه، جنگل‌ها را به‌عمد آتش می‌زنند.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با اشاره به افزایش میانگین دما در سطح کشور در نیمه نخست سال جاری گفت: در فصل گرم و خشک همواره ظرفیت آتش‌سوزی به سبب وجود مواد قابل اشتعال وجود دارد، غیر از موارد عمدی گاهی خود به خود و با گرمایش محیط و گاهی با جرقه ناشی از رعدوبرق، آتش‌سوزی آغاز می‌شود.وی خاطرنشان می‌کند: امسال در جنگل‌های زاگرس بارندگی خوب بوده است و رطوبت بالاتری نسبت به سال قبل دارد، بنابراین احتمال رخداد آتش‌سوزی نسبت به سال قبل کمتر است؛ در مقابل در جنگل‌های شمال بارندگی کمتر از حد نرمال بوده است، بنابراین در دوره‌های خشک و بدون بارش به سبب کمتر بودن رطوبت خاک و خشکی محیط احتمال آتش‌سوزی وجود دارد، همچنین به‌طور معمول تعیین احتمال آتش‌سوزی با مدل‌های عددی در بازه چندروزه انجام می‌شود.
بیشترین آسیب ناشی از آتش‌سوزی مراتع
پیش از این و در مهرماه، سرهنگ علیرضا طاهری، فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با بیان اینکه جنگل‌ها و مراتع ریه‌های تنفسی کشور به‌شمار می‌روند و آتش‌سوزی و نابودی آن‌ها دودی است که به چشم خود انسان‌ها خواهد رفت، اظهار کرد: با توجه به گرمای هوا در ماه‌های گذشته سال جاری، احتمال وقوع آتش‌سوزی در عرصه‌های جنگلی و مرتعی استان اصفهان بیش از سال‌های گذشته وجود داشت.وی افزایش دمای هوا، خشکی زمین و نبود بارش باران را در پیش افتادن حریق مؤثر دانست و افزود: بیشترین موضوع حریق مراتع و جنگل‌ها به بی‌احتیاطی افراد بازمی‌گردد که پس از افروختن آتش، اقدام به خاموشی آن نمی‌کنند که می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان تصریح کرد:‌ بی‌احتیاطی گردشگران و مسافران عامل ۹۰ درصد از حوادث حریق در مراتع استان است و عوامل طبیعی مانند گرما و پوشش گیاهی ۱۰ درصد در وقوع آتش‌سوزی نقش دارد.وی با بیان اینکه در ۱۷ سال اخیر ۱۳۷۸ آتش‌سوزی در مساحت ۷۹۱۸ هکتار از منابع طبیعی استان به شکل طبیعی و غیرطبیعی، عمدی و غیرعمدی رخ داده است، گفت: از لحاظ تقسیم‌بندی جغرافیایی شهرستان‌های فریدون‌شهر، فریدن، سمیرم، بویین‌ و میاندشت و چادگان بیشترین آسیب ناشی از آتش‌سوزی را دیده‌اند.
سرهنگ طاهری با اشاره به اینکه حدود ۹۰۰ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان اصفهان، نیمه‌بحرانی محسوب می‌شوند که برنامه‌ریزی و انجام اقدامات لازم برای پیشگیری از حریق در آنها باید با دقت دنبال شود، تاکید کرد: مطابق ماده ۴۷ قانون حمایت و حفاظت از جنگل‌ها و مراتع، افرادی که عامدانه دست به آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع بزنند، از دو تا ۱۰ سال حبس در انتظار آنها خواهد بود و بر اساس ماده ۴۵ قانون، برای آتش زدن مزارع خشک از ۲ ماه تا یک سال حبس پیش‌بینی شده است.وی با بیان اینکه استان اصفهان ۱۴۳ نیروی یگان حفاظت دارد و از طریق سامانه تلفنی ۱۵۰۴ در هر ساعت از شبانه‌روز می‌توان با آن‌ها ارتباط برقرار کرد، افزود: این تعداد اگرچه کفاف مناطق پهناور استان را نمی‌دهد، اما نیروها به‌طور دائم وضعیت عرصه‌های طبیعی را رصد می‌کنند.
فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی استان اصفهان خاطرنشان کرد: بیشترین موضوع حریق مراتع و جنگل‌ها به بی‌احتیاطی افراد بازمی‌گردد که پس از افروختن آتش، اقدام به خاموشی آن نمی‌کنند که این مهم می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد، بنابراین مردم، ساکنان و گردشگران باید از خطر افروختن آتش در مناطق طبیعی آگاه باشند و از رها کردن شیشه و بطری آب در طبیعت به منظور جلوگیری از آتش‌سوزی خودداری کنند.