صفحات روزنامه
اخبار آنلاین
بر اساس گزارش اوپک، تا پایان سال ۲۰۲۱ میلادی، ایران با حدود ۳۴ تریلیون متر مکعب درمجموع حدود ۱۶ درصد از ذخایر اثبات شده گاز طبیعی در جهان را در اختیار دارد. بر همین اساس از دهه ۷۰ هجری شمسی تاکنون این منبع غنی در بخشهای مختلف مورد بهره برداری قرار گرفته و پس از سه دهه تلاش بیوقفه مسئولین وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران و با پشت سر گذاشتن تحریمهای همهجانبه صنعت نفت و گاز به عنوان اصلیترین حامل نهایی انرژی در کشور مورد بهره برداری قرار میگیرد به نحوی که در حال حاضر ۷۵ درصد از سبد انرژی کشور به گاز طبیعی اختصاص یافته است و این مسئله اهمیت راهبردی صنعت گاز را نشان میدهد. علیرغم آنکه ایران رتبه سوم بزرگترین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان را دارد اما باتوجه به شروع افت فشار مخازن گازی میدان پارس جنوبی و ادامه روند افزایشی مصرف، چالش جدی برای تامین گاز طبیعی در آینده بسیار نزدیک وجود خواهد داشت. این موضوع در سالهای اخیر به خصوص در فصول سرد سال با افزایش تقاضای بخش خانگی برای گرمایش تشدید شده است به نحوی که تنها در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۲ میلیارد لیتر گازوئیل و نفت کوره با ارزش بیش از ۵ میلیارد دلار برای جبران کمبود گاز توسط نیروگاهها سوزانده شده است. در سال جاری نیز علیرغم کاهش و بعضاً قطع گاز بخشهای مختلف صنعت و در مواقعی کاهش صادرات و مصرف مقادیر بیشتر نفت کوره در مقایسه با گذشته، اعمال خاموشی در صنایع و بخشهای خانگی و تجاری محتمل است. این آمار نشان میدهد درصورت بیتوجهی و عدم برنامهریزی و اقدام سریع، کشور با بحران جدی برای امنیت انرژی روبهرو خواهد شد؛ به نحوی که واردات این حامل انرژی یا بازگشت به دهه ماقبل ۷۰ شمسی و خریدو توزیع وسایل گرمایشی نفتی و ذغالی بین مردم اجتناب ناپذیر خواهد بود. میدان مشترک گازی پارس جنوبی به عنوان بزرگترین میدان گازی جهان، تأمین کننده حدود ۷۰ درصد گاز مورد نیاز کشور است. افزایش بی رویه برداشت موجب افت فشار مخازن این میدان شده و چنانچه تصمیم فوری گرفته نشود، سالانه به اندازه یک فاز (معادل ۲۸ میلیون مترمکعب در روز) افت تولید روی خواهد داد. برای جلوگیری از وقوع چنین اتفاقی و صرفاً برای حفظ وضعیت تولید فعلی درمجموع به ۲۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری برای اجرای طرحهای فشار افزایی مخازن پارس جنوبی نیاز است. با فرض وجود توان داخل در فشارافزایی، نحوه تأمین منابع مالی لازم برای آن در حال حاضر مشخص نیست. درصورت عدم سرمایه گذاری مذکور در بخش تولید گاز و با ادامه روند کنونی، با استناد به گزارشهای رسمی شرکت ملی نفت ایران و بررسیهای فنی شرکت ملی گاز ایران در سال ۱۴۰۶ حداکثر گاز شیرین قابل تحویل به شبکه انتقال گاز کشور حدود ۹۶۶ میلیون متر مکعب در روز خواهد بود که در صورت عدم تثبیت تولید گاز به ویژه در فازهای میدان گازی پارس جنوبی و توسعه منابع جدید گازی، تولید گاز شیرین با روند کاهشی به حدود ۸۱۵ میلیون متر مکعب در روز در سال ۱۴۱۲خواهد رسید.. بر اساس گزارش شرکت نفت و گاز پارس از سال ۱۴۰۵ تا ۱۴۱۰، سالانه ۲۵ میلیون متر مکعب و از سال ۱۴۱۰ تا ۱۴۱۵، سالانه ۵۶ میلیون متر مکعب تولید روزانه گاز کاهش خواهد یافت و این بدان معناست که درصورت عدم سرمایهگذاری در فشار افزایی، تولید گاز از میدان گازی پارس جنوبی به عنوان بزرگترین تولیدکننده گاز کشور از حدود ۶۸۰ میلیون مترمکعب تولید روزانه در سال ۱۴۰۱ به روزانه ۳۵۰ میلیون مترمکعب در افق ۱۴۱۰ خواهد رسید. مطابق تعهدات شرکت ملی گاز ایران در افق ۱۴۱۰، میزان تقاضای گاز طبیعی در کشور بیش از ۱۳۵۰ میلیون متر مکعب در روز خواهد بود؛ این در حالی است که مقدار گاز شیرین قابل تحویل حدود ۹۵۰ میلیون مترمکعب در روز میباشد. به بیان دیگر اختلافی بالغ بر ۴۰۰ میلیون متر مکعب در تراز تولید و مصرف گاز طبیعی وجود خواهد داشت. لذا کشور با چالش جدی تامین گاز مشترکین و مصرف کنندگان بخشهای خانگی، تجاری، صنایع، پتروشیمیها، سیمان، فولاد، پالایشگاهها، نیروگاهها و صادرات مواجه خواهد بود. بحرانهایی چون از دست رفتن تولید برق کشور حداقل به میزان ۷۰ درصد، توقف فعالیت صنایع سنگین فولاد، آلومینیوم و سایر صنایع فلزی و نیز پتروشیمیها، توقف خدمات عمومی و شهری نظیر نانواییها و سایر مراکز خدمترسانی به عموم مردم، اختلال در گرمایش مردم در مراکز شهری و روستایی به میزان حداقل ۹۵ درصد، توقف تولید و خدمات در شبکه های تصفیه و توزیع آب، شبکه های پولی و بانکی، مخابراتی و ارتباطی، خدمات درمانی و بیمارستانی به دلیل اختلال در تأمین برق، توقف صادرات گاز و به دنبال آن ایجاد نارضایتی در روابط بینالمللی بهویژه با همسایگان و کاهش قدرت دیپلماتیک، اختلال در حمل و نقل وابسته به سوخت گاز ایجاد نارضایتی عمومی و بازتابهای امنیتی، سیاسی و اجتماعی، در صورت عدم تامین گاز بسیار محتمل میباشد. از راهکارهای اجرایی و سیاستی رفع ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور میتوان به مدیریت یکپارچه مصرف انرژی کشور و کاهش «شدت انرژی» و «مدیریت مصرف انرژی» با استفاده از ابزارهای مالی و فنی در بخش مدیریت و بهینه سازی مصرف انرژی و تدوین مقررات الزام آور در حوزه ساختمان و تمرکز بر اجرای دقیق، تعرفهگذاری یکپارچه حاملهای انرژی و اجرای سیاستهای تشویقی درمورد مشترکین کم مصرف گاز و اخذ قیمت تمام شده گازبها و جریمه مشترکین پرمصرف مخصوصا در فصول سرد سال و قطع گاز واحدهای مسکونی و ویلاهای خالی از سکنه و بهرهگیری از ظرفیت رسانههای عمومی، شبکههای اجتماعی و سازمانهای مردمنهاد برای فرهنگسازی و تشویق مردم به مصرف بهینه انرژی اشاره نمود.