پله به‌ عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازیکنان تمام ادوار تلقی می‌شود که از سوی فیفا لقب «برترین» را گرفته‌ است، همچنین یکی از موفق‌ترین و محبوب‌ترین چهره‌های ورزشی قرن بیستم به‌ شمار می‌رود.
به گزارش خبرآنلاین، ادسون آرانتس دو ناسیمنتو در ۲۳ اکتبر ۱۹۴۰ در برزیل متولد شد. وی که با نام «پله» شناخته می‌شود، بازیکن سابق فوتبال در پست مهاجم است. پله به‌ عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازیکنان تمام ادوار تلقی می‌شود که از سوی فیفا لقب «برترین» را گرفته است. او یکی از موفق‌ترین و محبوب‌ترین چهره‌های ورزشی قرن بیستم است که کمیته بین‌المللی المپیک در سال ۱۹۹۹ از وی به عنوان ورزشکار قرن یاد کرد و نامش از سوی مجله تایم در فهرست ۱۰۰ شخصیت برجسته قرن بیستم قرار گرفت. پله در سال ۲۰۰۰ از سوی فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال (IFFHS) به عنوان بازیکن برتر جهان انتخاب شد و یکی از دو برنده مشترک بازیکن قرن فیفا بود. وی در دوران بازیکنی خود سه جام جهانی را کسب کرد و رکوردهای بسیاری، از جمله بیشترین گل در تاریخ فوتبال را شکست.
زندگی‌نامه پله
ادسون آرانتس دو ناسیمنتو ملقب به پله روز ۱ آبان ۱۳۱۹ در شهر کوراسائویس کشور برزیل به عنوان فرزند اول خانواده به دنیا آمد. ماریا خواهرش متولد سال ۱۳۲۱ و برادرش ژکا متولد ۱۳۲۸ است، پدرش «داندینهو» فوتبالیست آماتور و مادرش خانه دار بود.
پله فوتبال را از سال ۱۹۵۰ در سن ۱۰ سالگی شروع کرد و خیلی زود در سال ۱۹۵۸ با اینکه ۱۸ سال بیشتر نداشت در جام جهانی سوئد جوان‌ترین بازیکن برزیلی شناخته شد و توانست با گلزنی به افتخارات خویش بیفزاید.
وی ضمن مهارت بازی به عنوان هافبک یا مهاجم، مهارت کامل بازی با هر دو پا را داشت و تمام‌کننده‌ای قهار، دریبل‌زنی بی‌نظیر و پاسوری به یاد ماندنی بود و حتی به عنوان یک فوروارد، تکل‌زن قهاری بود. سرعت، قدرت و دقت شوت پله از معروف‌ترین ویژگی‌هایش هستند.
ماجرای نام‌گذاری پله
پله در توئیتی در سپتامبر ۲۰۱۴ نوشت، پدرش «ژائو راموس» فوتبالیستی که به نام «دوندینیو» مشهور است و مادرش «دونا سلسته» نام وی را به خاطر توماس ادیسون، «ادسون» گذاشتند.
پله درباره نام‌گذاری خود به نام ادیسون، به نشریه گاردین گفته است: «هنگامی که متولد شدم برق به تازگی به شهر من در برزیل رسیده بود. از اینکه نامم از توماس ادیسون گرفته شده خوشحال بودم. «پله» به نظرم وحشتناک و مزخرف بود. ادیسون خیلی جدی‌تر و بااهمیت‌تر نشان داده می‌شد.» اگرچه صددرصد از چگونگی پیدایش اسم پله مطمئن نیست اما از نظرش محتمل‌ترین توضیح این است که او نام یکی از هم‌تیمی‌های پدرش را بد تلفظ کرد و هم‌کلاسی‌هایش شروع کردند به مسخره کردنش. نام این بازیکن (واسکو دسائو لورنکو) بود که به (بیله) مشهور است. خودش در ادامه توضیح می‌دهد: «وقتی کسی به من می‌گفت، سلام پله، عصبانی می‌شدم و فریاد می‌زدم. یک بار حتی با مشت به صورت یکی از همکلاسی‌هایم زدم و دو روز تنبیه شدم. اما الان عاشق اسم مستعارم هستم.»
پله بازی با پای برهنه و توپ جورابی
پله در فقر بزرگ شد و ازآنجاکه خانواده نمی‌توانستند برای وی توپ فوتبال بخرند از گلوله‌های جوراب به جای توپ استفاده می‌کرد. در زمانی که پله ۶ ساله بود خانواده به شهر بزرگ‌تری در جنوب برزیل نقل مکان کردند، وی در آنجا کفش مردم را برق می‌انداخت و بیرون سالن‌های سینما بادام زمینی بوداده می‌فروخت تا پول خرید توپ فوتبال را به دست بیاورد. پله پول خرید کفش نداشت و پابرهنه بازی می‌کرد. او و دوستانش تیم فوتبالی درست کردند و نامش را تیم «بی‌کفش‌ها» گذاشتند. بعدها بازی‌های با پای برهنه که در زمین‌های خالی انجام می‌شد به «پلادا» معروف شد که گمان می‌رود این نام به خاطر پله انتخاب شده است.
پله در این خصوص گفته است: وقتی فوتبال را شروع کردم، پولی برای خریدن توپ نداشتم و درنتیجه با جوراب پر شده از روزنامه برای خودم توپ درست می‌کردم. اولین توپ چرمی که دیدم، توپ کهنه‌ای بود که پدرم از تیم بائورو آورده بود که خیلی درب و داغان بود. بخاطر وضعیت خانواده مدتی به عنوان شاگرد در چای فروشی کار می‌کردم تا اینکه در ۱۱ سالگی وارد تیم فوتسال رادیوم شدم و بازی کردم.
پله و شروع حرفه‌ای فوتبال
پله فوتبالش را در سال ۱۹۵۴ وقتی ۱۴ ساله بود با ورود به تیم جوانان «بائرو» شروع کرد که پدرش در آن بازی می‌کرد. وی همان‌جا مورد توجه «دی بریتو» از بازیکنان تیم ملی برزیل قرار گرفت.
پله یک سال بعد در ۱۵ سالگی از طریق دی بریتو وارد باشگاه «سانتوس» شد. وی یک سال بعد به خاطر عملکرد چشمگیر خود به تیم بزرگسالان سانتوس رفت و در ۱۶ سالگی توانست به عنوان بهترین گلزن لیگ شناخته شود.
ورود پله به تیم ملی
پله ۱۰ ماه پس از امضای قرارداد حرفه‌ای با تیم سانتوس، به تیم ملی برزیل دعوت شد و سال ۱۹۵۸ در ۱۷ سالگی در جام جهانی سوئد بازی کرد. وی از سال ۱۹۵۷ تا ۱۹۷۱ به مدت ۱۴ سال در تیم ملی حضور داشت و توانست در ۹۲ بازی ملی خود ۷۷ مرتبه توپ را خط دروازه عبور دهد.
قرارداد پله با اینتر و شورش در برزیل
بعد از درخشش در جام جهانی با تیم «اینتر میلان» قرارداد داخلی بست اما پس از شورش هواداران تیم سانتوس به درخواست این تیم، قرارداد پاره شد. او در تیم سانتوس ماند و در فصل ۱۹۵۸ توانست با ۵۸ گل زده اولین قهرمانی مهم خود را با این تیم پر هوادار جشن بگیرد.
پله در تیم نیویورک
پله از سال ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۴ به مدت ۱۸ سال در تیم «سانتوس» برزیل بازی کرد و در ۶۳۸ بازی توانست ۶۵۳ گل نیز به ثمر برساند. در سال ۱۹۷۴ وقتی ۳۴ ساله بود از فوتبال خداحافظی کرد اما یک‌سال بعد باشگاه «نیویورک کاسموس» آمریکا برای افزایش علاقه‌مندانش، او را به خدمت گرفت.
پله با قرارداد افسانه‌ای ۷ میلیون دلار به آمریکا رفت و در نخستین حضور عمومی در شهر بوستون توسط فشار هواداران زیادی که وی را احاطه کرده بودند از هوش رفت. به این ترتیب پله از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۷ به مدت دو سال در تیم «نیویورک کاسموس» بازی کرد و در ۵۶ بازی ۳۷ گل نیز به ثمر رساند.
پله پردرآمدترین بازیکن جهان
پله در ۱۵ سالگی و در سال ۱۹۵۶ اولین قراردادش را با تیم سانتوس امضا کرد و تنها ۱۰ دلار در ماه درآمد داشت. به گزارش ESPN حقوقش را صرف خرید اجاق‌گاز برای مادرش کرد، هرچند شهر آن‌ها گازکشی نشده بود. چند سال بعد در سال ۱۹۷۵ با تیم نیویورک کاسموس با مبلغ ۷ میلیون دلار قرارداد بست و در آن زمان پردرآمدترین بازیکن جهان شد.
ماجرای سربازی رفتن پله
پله درباره رفتنش به سربازی گفته است: زمانی که جام جهانی ۱۹۵۸ قهرمان جام جهانی شدیم و برگشتم پیش خود گفتم پس من دیگر از سربازی معاف هستم ولی یکی از دوستانم گفت نه باید الگویی برای جوان‌ترها باشی و مجبوری به سربازی بروی. من هم همین کار را کردم، واقعاً چیزهای زیادی در سربازی یاد گرفتم که مهم‌ترینش نظم و انضباط بود.
پله در جام جهانی
پله با ۱۷ سال و ۲۳۹ روز جوان‌ترین بازیکن در تاریخ جام‌های جهانی است، همچنین جوان‌ترین بازیکنی است که موفق شده در فینال جام جهانی حضور داشته باشد و موفق شد در برابر تیم فرانسه و در نیمه نهایی جام ۵۸ موفق به زدن ۳ گل در یک دیدار و هت تریک شود. یکی از گل‌های پله در جام جهانی، جز برترین گل‌های تاریخ جام جهانی به شمار می‌آید.
پله در فینال جام جهانی ۱۹۷۰
فینال جام جهانیِ ۱۹۷۰ برزیل به مصاف ایتالیا رفت؛ این فینال از این منظر مهم بود درصورتی که برزیل قهرمان می‌شد، آن‌ها برای همیشه جام ویکتوری (ژول ریمه) را به خانه می‌بردند، همچنین پله «مرواریدِ سیاه» قرار بود برای همیشه از تیمِ ملی برزیل خداحافظی کند.
در مسابقه فینال، نگاه تماشاگران و لنز دوربین‌ها بیشتر از خود بازی به پله دوخته شده بود و او نیز در دقیقه ۱۹ نخستین گل برزیل را در فینال مکزیک ۱۹۷۰ به ثمر رساند. پس از گلزنی، پله به‌سمت هم‌تیمیِ شماره ۷ خود جرزینهو رفت و با یک پرش زیبا این قاب ماندگار را در لنزِ دوربین عکاس‌ها ثبت کرد که به «جهشِ شادی» معروف شد.
پله گنجینه ملی برزیل
پله پس از اینکه تیم ملی برزیل را به اولین قهرمانی جهانی‌اش در سال ۱۹۵۸ رساند باشگاه‌های اروپایی نظیر رئال مادرید، یوونتوس، اینتر و منچستریونایتد خواهان وی شدند. ژانیو کوادروس رئیس جمهور برزیل، برای اینکه جلوی رفتن وی به تیم‌های خارجی را بگیرد نام پله را در سال ۱۹۶۱ به عنوان گنج ملی ثبت کرد.
پله در این خصوص می‌گوید: «اول از همه به این موضوع افتخار می‌کنم. اما من هم مثل همه مالیات پرداخت می‌کنم. درخواست‌های زیادی برای بازی در اروپا داشتم. برای رئال‌مادرید، میلان، بایرن‌مونیخ. اما آن زمان بازیکنان برزیلی زیادی در خارج از برزیل نداشتیم. من در تیمم سانتوس خیلی خوشحال بودم. تمایلی به بازی در خارج از کشور نداشتم.»
توقف جنگ به دلیل بازی پله
هر دو طرف در جنگ داخلی نیجریه در سال ۱۹۶۷ به مدت ۴۸ ساعت آتش‌بس اعلام کردند تا پله بتواند در پایتخت لاگوس در مسابقه‌ای نمایشی بازی کند. وب‌سایت سانتوس در این خصوص نوشته است که ساموئل اوگبمودیا فرماندار نظامی منطقه، موقعیتی به وجود آورد تا هر دو طرف بتوانند پیروزی دو بر یک پله مقابل نیجریه را تماشا کنند.
پله در سال ۲۰۲۰ در توئیتی نوشت: «از ما خواسته شد تا در بحبوحه جنگ داخلی در شهر بنین یک بازی دوستانه انجام دهیم، اما سانتوس آنقدر محبوب بود که آن‌ها با آتش‌بس روز مسابقه موافقت کردند. این روز را روزی می‌دانند که جنگ به خاطر سانتوس متوقف شد.»
پله و رابطه دوستی با نلسون ماندلا
پله قید تعطیلات خانوادگی را زد تا در مسابقه‌ای برای خیریه به افتخار هشتاد و نهمین تولد رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی با عنوان (۹۰ دقیقه برای ماندلا) بازی کند. در طول یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک، پله پیراهن امضا شده خودش را به ماندلا هدیه کرد و ماندلا آن را گران‌بهاترین هدیه‌اش تا پایان عمر می‌دانست.
پس از مرگ ماندلا در سال ۲۰۱۳ پله توئیت کرد: «او قهرمان من، دوست من، و همراه من در مبارزه برای مردم و برای صلح جهانی بود»، و او را تأثیرگذارترین فرد تمام زندگی‌اش می‌دانست.
افتخارات پله
برترین ورزشکار قرن بیستم به انتخاب کمیته بین‌المللی المپیک
بهترین بازیکن جام جهانی ۱۹۷۰
مرد سال فوتبال آمریکای جنوبی ۱۹۷۳
قهرمان جام جهانی ۱۹۵۸، ۱۹۶۲ و ۱۹۷۰
قهرمان جام بین قاره‌ای با سانتوس ۱۹۶۲ و ۱۹۶۳
رکورددار گلزنی در بازی‌های رسمی با ۱۲۸۱ گل
۹۲ بازی ملی، ۷۷ گل
حضور در جام جهانی: ۴ دوره (۱۹۵۸، ۱۹۶۲، ۱۹۶۶ و ۱۹۷۰) - ۱۴ بازی، ۱۲ گل
ویژگی‌های منحصر به فرد پله
بازی با هر دوپا
دریبل زنی بی نظیر
پاسوری به یاد مادندنی
سرعت، دقت و قدرت شوت بی نظیر
القاب پله
پله در دوران درخشش خود توانسته بود لقب‌های زیادی را کسب کند. لقب‌های شاه سلطان و مروارید سیاه معروف‌ترین لقب‌های پله است. پله در خانواده‌اش به Dico شهرت داشت.
پله و بازیگری و نویسندگی
پله چندین کتاب زندگی نامه نوشته است و فیلم درباره زندگی وی ساخته شده. وی در سال ۱۹۸۱ و در فیلم فرار به سوی پیروزی که با حضور ستاره‌های فوتبال جهان و بازیگر مشهور هالیوود سیلوستره استالونه ساخته شد حضور داشت که در آن فیلم نقش زندانی‌هایی را که در کمپی از نازی‌های آلمانی زندانی بودند و با برگزاری یک مسابقه فوتبال موفق به فرار شدند بازی کرد. وی همچنین در ۱۲ فیلم و مجموعه تلویزیونی ایفای نقش کرده است.
پله و سرطان کلیه و روده
پله در سال ۱۹۷۷ به خاطر عفونت، کلیه راستش را برداشت و بعد از سال‌ها زندگی سالم در سال ۲۰۱۹ وقتی ۷۹ ساله بود به عفونت ادراری مبتلا شد. وی در سال ۲۰۲۰ دیگر توان راه رفتن را از دست داد و سپتامبر ۲۰۲۱ هم در یک عمل جراحی غده سرطان روده بزرگ برداشته شد.
عکس پله بر روی برج معروف قطر در جام جهانی
در جریان جام جهانی قطر پله به دلیل نارسایی قلبی راهی بیمارستان شد و پزشکان اعلام کردند مبارزه‌اش با سرطان بدون فایده است و وی باید آخرین روزهای زندگی خود را در بخش مراقبت‌های پایان عمر پشت سر بگذارد.
به همین دلیل مدیران قطری برای احترام به پله عکس‌های وی را در یکی از برج‌های این کشور به نمایش گذاشتند تا جام‌جهانی ۲۰۲۲ به طور نمادین میزبان اسطوره فوتبال برزیل باشد.
پله و رابطه دوستی با ملکه الیزابت بریتانیا و دریافت عنوان شوالیه
پله با وجود اینکه اصالت بریتانیایی ندارد، ملکه الیزابت دوم در سال ۱۹۹۷ به خاطر تمام فعالیت‌های بشردوستانه‌اش، وی را به عنوان افتخاری شوالیه امپراتوری بریتانیا (KBE) انتخاب کرده و این نشان را به پله اعطا کرد.
پله از سال ۱۹۹۴ به عنوان قهرمان ورزشی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد و سفیر حسن نیت برای یونیسف خدمت کرد و کمپین‌هایی مانند جمع‌آوری کمک برای کودکان نیازمند در سال ۱۹۹۶، و بازی خانه در سال ۲۰۰۰ ایجاد کرد. پله در سال ۲۰۲۰ در مورد مقام شواله افتخاری‌اش توئیت کرد: «همیشه در ذهنم خواهد ماند. از همه مردم بریتانیا برای محبتشان تشکر می‌کنم.»
پله در ایران
پله در سال ۱۹۷۲ (شمسی ۱۳۵۱) برای برگزاری بازی دوستانه بین تیم سانتوس و تاج وارد تهران شد و روز ۱۵ اردیبهشت ۱۳۵۱ در ورزشگاه آزادی بازی کرد. در این بازی ۶۰ هزار تماشاگر و ولیعهد (پسر شاه) نظاره‌گر بازی بودند که در آخر تیم سانتوس برزیل با نتیجه ۵ بر یک تیم تاج ایران را برد و پله هم سه گل به ثمر رساند.
پله وزیر ورزش برزیل
پله سال ۱۹۹۴ به عنوان سفیر حسن نیت یونسکو منصوب شد و یکسال بعد توسط رئیس جمهور برزیل، به عنوان آخرین وزیر ورزش وارد کابینه دولت شد. وی در سه سال وزارت خود، قانون کاهش فساد در فوتبال برزیل را اجرایی کرد که به «قانون پله» معروف شد و در نهایت با حذف پست وزیر ورزش از فعالیت دولتی کنار رفت.
هزارمین گل پله، گل خداوند
پله درخصوص هزارمین گل خود می‌گوید: می‌دانید که من گل‌های خوب زیادی زدم، با سر، با قیچی، با دریبل‌های متوالی، بعد مردم می‌گویند چرا هزارمین گل پله یک ضربه پنالتی بود! بعد یک خبرنگار معروف برزیلی نوشت «خدا به مردم دنیا گفت بایستید و این گل را ببینید، به همین خاطر آن گل، یک ضربه پنالتی بود»، دوست دارم بگویم آن گل حاصل تصمیم خداوند بود.
پله در دیدار خداحافظی و بازی برای دو تیم
در اکتبر ۱۹۷۷ پله در مسابقه‌ای نمایشی بین نیویورک کاسموس و سانتوس در ورزشگاه جاینتز نیوجرسی در مقابل دیدگان ۷۷ هزار تماشاگر از جمله محمد علی، آخرین بازی خود را انجام داد. نیمه اول را برای سانتوس بازی کرد و یک گل به ثمر رساند، و بعد پیراهنش را عوض کرد و نیمه دوم را برای کاسموس بازی کرد.
کاسموس درنهایت آن بازی را با نتیجه دو بر یک برد. در نیمه دوم باران شروع به باریدن گرفت و همین امر باعث شد روز بعد روزنامه‌های برزیلی در واکنش به خداحافظی پله تیتر بزنند «حتی آسمان هم گریه می‌کرد».
قول پله برای کسب جام جهانی
پس از شکست برزیل از اروگوئه در جام جهانی ۱۹۵۰، «ادسون آرانتس دوناسیمنتو» که با نام «پله» مشهور است، و آن زمان ۹ یا ۱۰ ساله بود به پدرش که شدیداً از این باخت ناراحت بود قولی داد.
در مصاحبه‌ای که با سایت فیفا در سال ۲۰۱۴ داشت توضیح می‌دهد: «یادم می‌آید که به شوخی به او گفتم: گریه نکن بابا، من جام جهانی را برای تو می‌گیرم.»
هشت سال بعد در سال ۱۹۵۸ قول پله رنگ واقعیت گرفت و اولین قهرمانی جهان در رکورد سه قهرمانی جهانی پشت سر هم خود را به دست آورد. به این ترتیب افسانه پله آغاز شد، و تا زمان آخرین بازی‌اش در سال ۱۹۷۷، بیش از ۱۲۸۰ گل به نام خودش ثبت کرد. او بزرگ‌ترین و بهترین بازیکن تاریخ فوتبال جهان است.
پله و ماجرای نگرفتن توپ طلا
پله در تمام دورانی که فوتبال بازی می‌کرد موفق به بردن توپ طلا نشد چرا که توپ طلا آن موقع تنها به بازیکنان اروپایی داده می‌شد. وی در سال ۲۰۱۳ به صورت افتخاری توپ طلا گرفت و در سال ۲۰۱۴ جایزه افتخاری بهترین بازیکن جهان را دریافت کرد و به عنوان بهترین بازیکن قرن بیستم هم معرفی شد.
پله برترین گلزن تاریخ
رکورد گلزنی پله توسط فیفا ۱۲۸۱ گل در ۱۳۶۳ بازی است که این رقم شامل گل‌های وی در مسابقات دوستانه باشگاهی و بازی در نیروهای مسلح برزیل نیز می‌باشد.
پله برترین فوتبالیست قرن بیستم
پله در دسامبر ۲۰۰۰ به عنوان برترین فوتبالیست قرن بیستم معرفی شد. در همان سال پله جایزه مادام‌العمر Laureus World Sports Awards را که در آفریقای جنوبی و توسط رئیس‌جمهور کشور یعنی نلسون ماندلا اهدا می‌شد را از آن خود کرد. در سال ۲۰۰۵ هم پله جایزه BBC Sports Personality of the Year Lifetime Achievement Award را از شبکه بی بی سی کسب کرد.
رکوردهای گینس پله
پله تا پایان دوران حرفه‌ای‌اش سه قهرمانی جهان با برزیل در سال‌های ۱۹۵۸، ۱۹۶۲، ۱۹۷۰ به‌دست آورد که بیشترین تعداد قهرمانی است که یک بازیکن تاکنون موفق به کسب آن شده است.
پله در اولین بازی حرفه‌ای‌اش در سال ۱۹۵۶، ۴ گل به ثمر رساند و در کل دوران حرفه‌ای فوتبالش تعداد ۱۲۸۳ گل به نام خودش ثبت کرد و در جهان با این تعداد گل پادشاهی می‌کند.
با این حال بحث‌هایی درمورد این تعداد گلی که گینس ثبت کرده وجود دارد چون چندین رسانه گزارش داده‌اند که بیش از ۵۰۰ گل پله در مسابقات دوستانه و غیررسمی و نه در رقابت‌های حرفه‌ای به ثمر رسیده است.
عدم جواب دهی پله به شیمی درمانی
چندی پیش رسانه‌های محلی برزیل اعلام کردند که فوتبالیست سابق و اسطوره برزیل دچار تورم بدن، مشکلات و نارسایی قلبی، سردرگمی ذهنی و سرگیجه و در بیمارستان بستری شده است. همچنین اعلام کردند شیمی‌درمانی انجام‌شده در چند ماه گذشته تأثیری بر چند تومور پله نداشته و موفقیت‌آمیز نبوده است.
در ادامه نیز اخبار جدیدی از سوی رسانه‌های محلی برزیل منتشر شده است که اعلام کرده‌اند بدن پله دیگر به شیمی‌درمانی پاسخ نمی‌دهد و دیگر هیچ درمانی برای سرطان روده که به ریه‌ها و کبد پله متاستاز کرده، وجود ندارد.
اسطوره فوتبال دنیا پس از متوقف کردن شیمی‌درمانی‌اش، برای جلوگیری از درد و تنگی نفس، تا زمان فرارسیدن پایان عمر خود، تحت مراقبت‌های تسکینی قرار گرفت. درنهایت او روز 29 دسامبر 2022 (8 دی 1401) درگذشت.