زنگ هشدار بروز موج هشتم کرونا در کشور در حالی به صدا درآمده که طی سه الی چهار ماه گذشته، ‌روزهای زیادی را با ثبت آمار فوتی صفر کووید شاهد بودیم؛ اما باز اُمیکرون و سویه‌های جدیدش ورق تازه‌ای از کرونا را در جهان و ایران نشان دادند. در آخرین ماه سال ۱۳۹۸ و دو ماه پس از اعلام جهانی، اولین مورد کرونا در ایران تایید شد و در فاصله‌ی دو هفته گزارش‌هایی از درگیری تمام استان‌ها رسید. سویه‌های جدید کووید ۱۹ هر بار با فاصله‌ی کوتاهی به ایران رسیده‌‌اند و موجی از کرونا کشور را فرا گرفته است. چین سال ۲۰۲۰ میلادی را با همه‌گیری کرونا آغاز کرد و شهر ووهان که منشأ ویرس جدید معرفی شده بود، از بیست‌وسومین روز ژانویه در قرنطینه‌ی کامل قرار گرفت. به فاصله‌ی کوتاهی موارد ابتلا به کرونا در کشورهای مختلف دنیا شناسایی شدند و ورود ویروس به آن‌ها تایید شد، آمریکا ۲۱ ژانویه، فرانسه ۲۴ ژانویه،آلمان ۲۷ ژانویه، اسپانیا و ایتالیا ۳۱  ژآنویه و...سارس- کووید به‌عنوانی یک ویروس در حال تغییر شناخته می‌شود که پیش‌ از همه‌گیری کرونا نیز عامل بیماری بوده و کووید-۱۹ تا به حال چهار سویه‌ی اصلی داشته است: آلفا، بتا، دلتا و اومیکرون که آخرین که شدت انتقال بیشتر ولی مرگ‌آوری کمتری داشت و زیرسویه‌هایی هم از آن منتشر شد. پس از این‌که چند ماه جهانیان و ایرانیان کرونا را تمام‌شده فرض کرده بودند، با پایان قرنطینه‌های سخت‌گیرانه در چین و شناسایی و انتشار زیرسویه‌ی جدید او-میکرون، بار دیگر زنگ هشدار کرونا به صدا درآمد.
زیر سویه های تازه اومیکرون می رسند
براساس آخرین تحقیقات در یک موسسه‌ی آلمانی، زیرسویه‌های جدید اومیکرون مانند BQ.۱.۱ که سرعت انتشار بالایی دارند، برابر درمان‌های آنتی‌بادی تاییدشده مقاوم هستند و برای مقابله با آن‌ها باید درمان‌های جدید شناسایی شود. همچنین سویه‌ی X.BB  با سرعت زیادی در حال انتشار است و به گزارش سی‌ان‌بی‌سی طی یک هفته تعداد مبتلایان در آمریکا دو برابر شده است.
طبق آخرین آمارهای جهانی ابتلا به ویروس کرونا طی ۲۴ ساعت گذشته با افزایش ۴۴۰ هزار و ۷۲۰ نفری تعداد مبتلایان به این ویروس، به ۶۶۴ میلیون و ۴۷۸ هزار و ۱۵ نفر رسید. فوتی‌های ناشی از کرونا در جهان با رشد ۱۳۶۷ نفر در یک روز به تعداد شش میلیون و ۶۹۳ هزار و ۸۱۸ نفر رسیده است. بر اساس این آمار، تعداد موارد جدید شناسایی‌ شده و مرگ و میر در کشورهای ژاپن، تایوان، کره جنوبی (همسایگان چین) بالاترین میزان است و به همین دلیل بعضی کشورها محدودیت‌های مسافرت چین را آغاز کرده‌اند.
پیدا شدن سویه های جدید کرونا در ایران
باید توجه کرد که دو سویه BQ۱ و XBB از حدود یکی دو ماه پیش در جهان به ویژه در کشورهای اروپایی و آمریکا تاخت و تازشان را آغاز کرده بودند. به طوری که به گفته کارشناسان، سویه‌های XBB و BQ۱  در فرانسه ۶۰ درصد و در آمریکا حدود ۳۵ درصد مبتلایان جدید را شامل می‌شوند.
در عین حال نیز از چند هفته پیش شیوع بالای کووید ۱۹ در کشور چین گزارش شد که البته به گفته متخصصان، به دلیل عدم شفافیت گزارش‌های چینی‌ها نمی‌توان درباره سویه در گردش در این کشور، اظهار نظر کرد. با این حال وزارت بهداشتی‌ها و متخصصان اپیدمیولوژی در کشورمان، اعلام می‌کردند که طبق الگوی شیوع کرونا طی سه سال گذشته، معمولا بعد از گذشت حدود یک ماه از افزایش موارد در کشورهای اروپایی و آمریکایی، در ایران نیز شاهد افزایش موارد خواهیم بود و بر همین اساس توصیه‌هایی مبنی بر لزوم جدی‌تر گرفتن رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تزریق دزهای یادآور واکسن کرونا مطرح می‌شد و حتی وزارت بهداشتی‌ها از افزایش احتمال ورود موج جدیدی از کرونا با زیرسویه‌های جدید اُمیکرون به کشور در زمستان امسال، با توجه به روند افزایش مبتلایان به کرونا در جهان هشدار می‌دهند.
بر اساس همین روند هم بود که روز پنجشنبه هشتم دی ماه ۱۴۰۱، سخنگوی وزارت بهداشت از مشاهده زیرسویه‌های جدید اُمیکرون در ایران  خبر داد و اعلام کرد که «سه مورد ابتلا به زیر سویه‌های جدید اُمیکرون که در بسیاری کشورهای جهان شایع است، در کشورمان مشاهده شد که از این سه مورد، دو نمونه مربوط به زیرسویه BQ۱ و یک مورد مربوط به زیرسویه XBB است»؛ موضوعی که به تشکیل جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا در صبح امروز منجر شد و مصوباتی را که در بالا ذکر شد، در پی داشت.
همان‌طور که احتمال می‌رفت با فاصله زمانی کوتاهی از انتشار این زیرسویه، موارد ابتلای آن در ایران نیز مشاهده و رز هشتم دی‌ماه ابتلای سه نفر به زیرسویه‌ی BQ1 و یک مورد مربوط به زیرسویه XBB تایید شد. با توجه به سرعت بالای انتشار این زیرسویه، کاهش اجرای دستورالعمل‌ها و نیز دوره‌ی پنهان بیماری، هشدارهایی درمورد شروع موج هشتم کرونا داده شده است. 
شروع مرگبار کرونا پس از انکارهای رسمی
به گزارش فراز، زمستان ۱۳۹۸ در حالی‌که دنیا نگران همه‌گیری کرونا بود و کارشناسان درباره‌ی درگیری ایران نیز هشدار می‌دادند، مسئولان وقت وزارت بهداشت با اطمینان از وارد نشدن کووید ۱۹ به ایران می‌گفتند. در همان مدت مرگ و میرهای ناشی از آنفلوآنزا در کشور بالا رفته بود و تصاویری نیز در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شد که از پنهان‌کاری درباره‌ی ورود کرونا به ایران خبر می‌داد. بالاخره ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ (۱۹ فوریه ۲۰۲۰) و حدود ۲ ماه بعد از اعلام قرنطینه‌ی کامل در ووهان چین، شروع کرونا در ایران نیز تایید شد. در حالی‌که طی روزهای اول فقط مرگ چهار نفر در شهرهای قم و اراک تایید شدند، هشتم اسفند رسانه‌ها از ابتلای ۲۴۵ نفر به کرونا خبر دادند و ۱۴ اسفندماه حسن روحانی -رئیس‌جمهور وقت- آلوده شدن تمامی استان‌ها را اعلام کرد. روز ۲۶ اسفندماه تعداد رسمی قربانیان ۸۵۳ نفر و تعداد مبتلایان ۱۴۹۹۱ نفر اعلام شد. بنابراین هرچند بنا گزارش‌های رسمی اولین ابتدای اسفندماه ۱۳۹۸ را شروع کرونا در ایران عنوان کردند، با توجه به سرعت و تعداد بالای ابتلا و مرگ و میرها در کمتر از یک ماه، می‌توان بهمن‌ماه را زمان واقعی آغاز همه‌گیری در ایران دانست.
 با معیار قرار دادن اعلام رسمی، اولین سویه‌ی کرونا کمتر از یک ماه پس از شناسایی و تایید اولین موارد ابتلا در ایران، ۱۵ هزار نفر را درگیر کرده بود. از سوی دیگر با این‌که ایران از نظر آمار ابتلا در موج اول، هفتمین کشور دنیا بود، پس از چین بالترین آمار مرگ و میر را داشت. اعمال نشدن محدودیت‌ها در طول نوروز ۱۳۹۹ و شروع فعالیت‌های شغلی از نیمه‌ی دوم فروردین باعث شد بیماری با سرعت و شدت منتشر شود و موج اول در خردادماه آن سال از ۹ هزار نفر عبور کند. ایده‌ی ایمنی گله‌ای به جای واکسیناسیون نیز پاسخگو نبود و موج دوم کرونا در تابستان ۱۳۹۹ کشور را فرا گرفت.
موج سوم کرونا و یک سویه‌ی اروپایی ویروس
سویه آلفا (B.1.1.7) اولین جهش نگران‌کننده‌ی ویروس کرونا بود که همه‌گیر شد. این سویه ابتدا آبان ۱۳۹۹ (نوانبر ۲۰۲۰) در بریتانیا گزارش و اواسط آذرماه شناسایی و انتشار آن در کشورهای دیگر مانند آمریکا نیز تایید شد. مطالعات نشان می‌داد آلفا میزان انتشار و کشندگی بیشتری از ویروس اصلی دارد و تعداد بستری‌های این ویروس نیز افزایش یافت. زمان انتشار (B.1.1.7) واکسن‌های فایزر، مدرنا و جانسون-جانسون معرفی شده بودند و برای پیشگیری در کشورهای اروپایی و آمریکا استفاده می‌شدند. شیوع این سویه‌ی ویروس در ایران همزمان با موج سوم کرونا بود. بر اساس گزارش وزارت بهداشت، طی ۲۴ ساعت منتهی به روز ۲۳ آدرماه،  ۲۴۷ بیمار دیگر از مبتلایان فوت کردند و شمار جانباختگان قطعی این بیماری در کشور به ۵۲ هزار و ۱۹۶ نفر رسید. با شناسایی هفت هزار و ۴۵۱ بیمار جدید در کشور، مجموع بیماران کووید ۱۹ در ایران به یک میلیون و ۱۰۸ هزار و ۲۶۹ نفر رسید.
سویه‌های بتا و گاما، بین موج‌های دوم و سوم 
بتا و گاما به‌ترتیب اردیبهشت ۱۳۹۹ با سرمنشأ آفریقای جنوبی و آبان ۱۳۹۹ با منشأ برزیل شناسایی و معرفی شدند. این سویه‌های تفاوت چشمگیری با موارد قبلی نداشتند ولی به نسبت آمار مرگ و بستری را افزایش می‌داند، به‌ویژه در کشورهایی که هنوز تزریق واکسن را شروع نکرده بودند. شیوع این سویه‌ها با موج اول و سوم کرونا در ایران همراه بود.
جولان دلتای مرگ‌بار در ایران بدون واکسن
دلتا مرگبارترین سویه‌ی کرونا بود که با نام علمی B.1.617.2 اولین بار در اکتبر ۲۰۲۰ در ایالت مهاراشترای هند دیده و به سرعت در سراسر هند و تمام دنیا پخش شد. پس از یکی دو ماه و کاهش آمار ابتلا و مرگ و میر موج چهارم کرونا در ایران، موج پنجم تابستان ۱۴۰۰ با شیوع شدید دلتا شروع شد. تعداد بیماران آن‌قدر بالا بود که بیمارستان‌های هیچ کدام از شهرها و استان‌های کشور ظرفیت کافی برای پذیرش نداشتند. شروع دیرهنگام واکسیناسیون، باعث شد هزاران نفر با این سویه‌ی کشنده جان خود را از دست بدهند.
داروهایی مانند رمدسیویر، فاویپیراویر و... هم اثربخشی کافی نداشتند یا شروع دیرهنگام آن‌ها نمی‌توانست مانع پیشرفت بیماری شود. کمبود دارو، سرم، کپسول اکسیژن و... نیز  مزید بر علت شد. در حالی که واکسیناسیون زندگی مردم بعضی کشورها را تقریبا به شرایط عادی برگردانده بود، آمار مرگ و میر دلتا در ایران از روزی ۷۰۰ نفر نیز گذشت. مجموع جان باختگان این بیماری تا سوم مهر ۱۴۰۰ به ۱۱۹ هزار و ۷۲ نفر رسید. این روند افزایشی با افزایش آمار افراد واکسینه شده تغییر کرد و میزان همه‌گیری بیماری و تعداد ابتلا و مرگ و میر از پایان شهریور روند کاهشی پیدا کرد.
کاهش مرگ‌های اومیکرون، با واکسیناسیون
به گزارش فراز، اومیکرون (Omicron)، آخرین سویه‌ی نگران‌کننده‌ی کرونا است که آبان ۱۴۰۰در بوتسوانای آفریقای جنوبی شناخته و با نام علمی B.1.1.529 معرفی ‌شد. این سویه با توجه به میران فراگیری بالا، از نظر سازمان بهداشت جهانی مهم‌ترین و شایع‌ترین سویه‌ی ویروس کرونا در بسیاری از کشورهای جهان تبدیل شد. با این همه میزان کشندگی اومیکرون از دلتا کمتر بود و افزایش واکسیناسیون در بسیاری از کشورها و ایران نیز، باعث شد تعداد بستری‌ها و مرگ و میر ناشی از این سویه کاهش پیدا کند.حدود یک ماه بعد از شناسایی اولین مورد جهانی، موج ششم بیماری در ایران با فراگیری اومیکرون آغاز شد که تا اسفندماه طول کشید. روز ۲۶ اسفندماه ۱۴۰۰ بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، دو هزار و ۵۸۰ بیمار جدید مبتلا به کووید ۱۹ در کشور شناسایی شد که ۵۱۲ نفر از آنها بستری شدند.
مجموع بیماران کووید ۱۹ در کشور به ۷ میلیون و ۱۳۵ هزار و ۷۱۹ نفر رسید. با فوت ۹۸ بیمار در ۲۴ ساعت منتهی به اعلام گزارش، مجموع جان باختگان این بیماری به ۱۳۹ هزار و ۳۸۷ نفر رسید. پس از گذشت ۳۸ روز، آمار مرگ و میر روزانه بیماران کووید ۱۹ در کشور، کاهش یافت و دو رقمی شد. آخرین بار روز ۱۸ بهمن، مرگ و میر سه رقمی در کشور ثبت شده بود.
خطر موج هشتم با زیرسویه‌ جدید اومیکرون
طبق اعلام وزارت بهداشت در طول ۲۴ ساعت منتهی به نهم دی‌ماه، ۶۰ بیمار جدید کرونایی در کشور شناسایی شده‌اند، تعداد مبتلایان جدید در آمار دوهفته گذشته بین ۲۷ تا ۳۰ نفر بود و شاید این افزایش دو برابری چشمگیر به نظر نیاید ولی تجربه‌های گذشته و شدت واگیر زیرسویه‌ی جدید اومیکرون نشان می‌دهد باید اقدامات پیشگیرانه سریع‌تر آغاز شود. طبق اعلام وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تا ‌جمعه دوم دی‌ماه، در مجموع ۶۵ میلیون و ۱۴۹ هزار و ۴۰۶ نفر دوز اول و ۵۸ میلیون و ۵۶۰ هزار و ۵۷۴ نفر دوز دوم واکسن را دریافت کرده‌اند. همچنین ۳۱ میلیون و ۳۹۵ هزار و ۸۹۵ نفر دوز سوم واکسن را نیز دریافت کرده‌اند.
حال با توجه به همه‌ی این موارد، پیشگیری از موج هشتم به برنامه‌ریزی و اقدام رسانه‌ای پیوسته و موثری از طرف وزارت بهداشت و سازمان‌ها و نهادی مسئول نیاز دارد. تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد اقدام دیرهنگام می‌تواند به موج دیگری از مرگ و میر منجر شود.