یک کارشناس محیط زیست حفر چاه‌های متعدد برای توسعه کشاورزی را اصلی‌ترین دلیل تشدید فرونشست در کشور دانست و گفت: با تهیه نقشه فرونشست مشخص شد که مناطقی که فرونشست در آن روی داده است با مناطقی که کشاورزی در آنها انجام می‌شود، منطبق است.
هفته گذشته یک مطالعه در سطح جهانی، وضعیت فرونشست در کشورمان از نظر نرخ و از نظر وسعت را فراتر از بحران دانسته و نشان داد که ایران دومین کشور دنیا از نظر نرخ و سومین کشور از نظر مساحت فرونشست در جهان است!
در این باره الهه موحدی؛ کارشناس محیط زیست به تسنیم گفت: نخستین یافته‌های ملی طی دهه 80 مبنی بر ایجاد فرونشست 24 سانتی‌متری در دشت قزوین، 22 سانتیمتر در دشت ساوجبلاغ، 12 سانتی‌متر در دشت ورامین، 17 سانتی‌متر دشت تهران، 25 سانتی‌متر دشت مشهد، 12 سانتی‌متر دشت نیشابور، 30 سانتی‌متر دشت کاشمر،25سانتی‌متر دشت زرند، 20 سانتی‌متر دشت کرمان و 30 سانتی‌متر در دشت رفسنجان است.
وی ادامه داد: بر اساس مطالعاتی در خصوص بر پراکنش دشت‌های رسوبی ریزدانه 66 درصد مساحت دشت‌ها و 29 درصد مساحت کل کشور مستعد ایجاد فرونشست است.
این کارشناس محیط زیست حفر چاه‌های متعدد برای توسعه کشاورزی را اصلی‌ترین دلیل تشدید فرونشست در کشور دانست و گفت: با تهیه نقشه فرونشست مشخص شد که مناطقی که فرونشست در آن روی داده است با مناطقی که کشاورزی در آنها انجام می‌شود، منطبق است. همچنین نقشه‌ها نشان می‌دهد که در دهه 70، پس از جنگ و توسعه کشاورزی و استفاده از آب‌های زیرزمینی شیب فرونشست را با سیر صعودی مواجه کرده است.
موحدی با بیان این‌که در همه استان‌های کشور بجز استان گیلان رخداد فرونشست زمین دیده شده، تصریح کرد: در استان‌های کرمان، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، قزوین، گلستان، البرز، تهران، مرکزی و سیستان و بلوچستان وضعیت فرونشست زمین بسیار بحرانی است.
وی با تاکید بر اینکه مصرف آب در بخش کشاورزی باید محدود به منابع آب سطحی، قنات‌ها، چشمه‌ها و مقدار مجاز برداشت آب توسط چاه‌ها باشد، گفت: بر خلاف سایر مخاطرات زمین‌شناختی در رخداد فرونشست عامل اصلی انسان است که بر همین اساس مدت زمان بسیار کوتاهی در اختیار ما قرار دارد تا با کنترل فرونشست، منابع باقی مانده بویژه آبخوان‌های آبرفتی را از خطر نابودی حفظ کنیم.
کارشناس محیط زیست در پایان خاطرنشان کرد: کمترین کاری که در این مورد باید انجام داد، جلوگیری از حفر چاه‌های جدید برای مصارف کشاورزی و کف‌شکنی چاه‌های موجود است.
ایران رتبه دوم فرونشست جهان شد!
نتایج یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که “ایران” دومین کشور دنیا از نظر نرخ و سومین کشور از نظر مساحت فرونشست در جهان است!
فرونشست زمین پدیده‌ای مخرب است که در سراسر جهان رخ می‌دهد و باعث آسیب به زیرساخت‌ها، افزایش خطر سیل، فرسایش خاک و کاهش ذخیره آبخوان‌ها می‌شود.
به تازگی محققین دانشگاه کلرادو در همکاری با دانشگاه تکنولوژی هامبورگ، تحقیقی درباره این پدیده در سراسر جهان انجام داده‌اند؛ بر اساس این مطالعه که بر روی 460 هزار پهنه مختلف در جهان به دست آمده است، تخمین زده می‌شود که حدود 12 میلیون کیلومتر مربع از زمین‌های جهانی تحت تأثیر نرخ‌های قابل توجه فرونشست هستند.
دانشمندان می‌گویند اراضی دچار فرونشست شامل 231 هزار کیلومترمربع از مناطق شهری است که جمعیتی نزدیک به 2 میلیارد نفر را تهدید می‌کند است! همچنین در سراسر جهان، مناطق جنوب آسیا بیشترین میزان فرونشست را در سراسر جهان به خود اختصاص داده است.
بر اساس این مطالعات، پنج کشور نخست از نظر بیشترین میانگین فرونشست، به ترتیب شامل فیلیپین، ایران، کاستاریکا، اندونزی، ازبکستان و همچنین پنج کشور نخست از نظر وسعت مناطق تحت تأثیر فرونشست، شامل چین، اندونزی، ایران، هند و پاکستان هستند. از نظر جمعیت نیز هند، چین، اندونزی، پاکستان و بنگلادش بیشترین جمعیت در خطر فرونشست زمین را دارند.
محققان هشدار دادند از آنجایی که فرونشست زمین بیشتر از همه تحت تأثیر کاهش ذخایر آب زیرزمینی است، کشاورزی به روش غرقابی یا بدون تغییر الگوی کشت مناسب اقلیم هر کشور به تشدید این بحران دامن می‌زند لذا ترسیم یک نقشه راه توسط دولت‌ها و کشاورزان برای انطباق شیوه‌های آبیاری و انتخاب محصول کشاورزی متناسب با اقلیم و ذخایری آبی هر منطقه ضروری است.
کدام استان‌های کشور در معرض تهدید بالقوه فرونشست زمین هستند؟
در استان‌های کرمان، البرز، تهران، گلستان، قم و همدان نرخ فرونشست زمین در یک یا چند پهنه بالای ۲۰ سانتی‌متر در سال است که بیشترین تهدید متوجه این استان‌هاست.
به گزارش تسنیم، خطر فرونشست زمین در کشور ما روز به روز استان‌ها و شهرهای بیشتری را درگیر خود می‌کند و بیم آن می‌رود که دیر یا زود اثرات این پدیده که از آن به عنوان زلزله خاموش در لایه‌های پایین‌تر زمین یاد می‌شود، در سطح زمین پدیدار شده و جان و مال مردم کشورمان را به خطر بیندازد.
در حال حاضر این پدیده در همه استان‌های کشور در حال افزایش است و نرخ سالانه آن همواره درحال افزایش است و نزدیک به 49 درصد جمعیت کل کشور در معرض فرونشست زمین هستند.
در رابطه با آخرین شرایط فرونشست در استان‌های مختلف کشور علی ‌بیت‌اللهی؛ عضو هیئت عملی مرکز تحقیقات راه وشهرسازی به تسنیم گفت: آمار جهانی نشان می دهد که حدود 3 تا 5 درصد از کل پهنه‌های فرونشستی زمین دارای نرخ بالای 10 سانتی‌متر در سال هستند. این در حالی است که در چندین استان کشور ما و در چندین پهنه از گستره استان‌ها، نرخ فرونشست زمین بالای 10 سانتی‌متر درسال است.
وی ادامه داد: بنا بر آخرین بررسی های اینجانب، در سطح کشوری آمار زیر قابل ارائه است؛ در استان‌های کرمان، البرز، تهران، گلستان، قم و همدان نرخ فرونشست زمین در یک یا چند پهنه بالای 20 سانتی‌متر در سال است. همچنین در استان‌های آذربایجان شرقی، فارس، قزوین، سمنان، خراسان رضوی و اصفهان نرخ فرونشست زمین در یک یا چند پهنه بین 15 تا 20 سانتی‌متر در سال است.
عضو هیئت عملی مرکز تحقیقات راه وشهرسازی اضافه کرد: در استان‌های آذربایجان غربی، یزد، کردستان، لرستان، زنجان، کرمانشاه و مازندران، فرونشست زمین دارای نرخ 10 تا 15 سانتی‌متر در سال در یک یا چند محدوده است. در استان‌های چهارمحال و بختیاری، خوزستان، هرمزگان، بوشهر، اردبیل و خراسان جنوبی در یک یا چند پهنه، فرونشست زمین دارای نرخی بین 5 تا 10 سانتی‌متر درسال و در استان‌های ایلام، سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی و کهگیلویه و بویراحمد نرخ فرونشست زمین در یک یا چند پهنه بین 3 تا 5 سانتی متر در سال برآورد شده است.
بیت‌اللهی خاطرنشان کرد: آخرین تحقیقات و بررسی‌های میدانی حاکی از این است که تنها استان گیلان از این تهدید مصون مانده و در این استان تا این تاریخ فرونشست زمین شناسایی نشده است اما بعید نیست که با توجه به برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی در این استان و مهاجرت‌های اقلیمی که به گیلان انجام شده، به‌زودی فرونشست گریبانگیر این استان شمالی کشورمان بشود.