کد خبر: 2814 | صفحه ۳ | جامعه | تاریخ: 17 دی 1401
بررسی ریشههای آلودگی هوا در سال های اخیر
مازوت در نفس شهر
معمای آلودگی هوای تهران، با چند جستوجوی ساده در مورد نحوه عملکرد نیروگاهها و مقایسه میزان گاز مورد نیاز با گاز تحویلشده به نیروگاههای برقی کشور روشن خواهد شد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست اخیرا ضمن تاکید بر عدم مازوتسوزی در تهران گفت: از بین ۱۶ نیروگاه بخاری در کشور ۱۴ نیروگاه مازوتسوزی دارند. داریوش گلعلیزاده در گفت و گو با ایسنا درباره مازوتسوزی در نیروگاههای بخاری تهران اظهار کرد: تنها نیروگاه بعثت در منطقه ۱۶ تهران قابلیت مازوتسوزی دارد که از سال ۹۳ با حکم قضایی این بخش آن پلمب شده است.وی افزود: مازوت در نیروگاههای بخاری یا توسط صنایع سوزانده میشود اما صنایع ما در چند روز اخیر قطعی گاز نداشتند که بخواهند به سمت سوخت دوم و مازوتسوزی روند. نیروگاههایمان نیز مازوت سوزی نداشتهاند.
گلعلیزاده مازوتسوزی در برخی نیروگاههای کشور را تایید کرد و توضیح داد: از ۱۶ نیروگاه بخاری در کشور ۱۴ نیروگاه مانند نیروگاه طوس در مشهد، مفتح در همدان، سهند بناب در تبریز، ایرانشهر در سیستان و بلوچستان، شهید منتظری در اصفهان، شهید منتظر قائم در البرز، شهید رجایی در قزوین و بندرعباس مازوتسوزی دارند.
مازوتسوزی در ۱۴ نیروگاه بخاری کشور
گلعلیزاده در واکنش به نامه منتشر شده که محیط زیست از مازوتسوزی بیش از چهار نیروگاه خبر داشته اما آن را تکذیب کرده است، اظهار کرد: ما هیچ وقت مازوتسوزی در کشور را تکذیب نکردیم. تنها مازوتسوزی در تهران را تکذیب میکنیم چراکه واقعا چنین چیزی وجود ندارد.
وی درباره این پرسش ایسنا که آیا نیروگاه بخاری منتظرقائم در البرز به علت نزدیکی به تهران بر آلودگی پایتخت تاثیر ندارد ؟ گفت: مسیر باد دارای اهمیت است. منتظر قائم حدود سه هفته است که به علت کمبود گاز و برای توسعه درحال مازوتسوزی است. انتشار آلودگی از منتظر قائم به سمت شهر قدس و اسلامشهر خواهد بود.
به گفته سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست نیروگاه شهیدرجایی قزوین اگر میتوانست با باد ۳۰ کیلومتر آلایندگی را جابهجا کند اصلا مشکلی وجود نداشت. ما به دنبال چنین وزش بادی هستیم چراکه آلایندگی منتشر شده را تخلیه و رقیق میکند اما به طور کلی مسیر باد شهیدرجایی به سمت اشتهارد و نظر آباد است و تهران در مسیر آن نیست.
در این میان به گزارش فراز ، امسال اما، آلودگی هوا بیش از ۳ هفته در تهران ادامه داشته است و این استمرار، در حدود یک دهه اخیر بیسابقه است. ماجرا چیست؟
مدتهاست که گزارشها و تحلیلهای زیادی در واکاوی علل الودگی هوای تهران منتشر شده است. «احمد وحیدی»، وزیر کشور در حاشیه جلسه روز چهارشنبه هیات دولت به خبرنگاران گفته است که ۶۰ درصد آلودگی هوا مربوط به منابع متحرک و ۴۰ درصد منابع ثابت مثل نیروگاهها است. خودروهای بیکیفیت و غیراستانداردی که تولیدکنندگان انحصاری به بازار خودرو کشور تحمیل میکنند، نقش بسیاری در آلودگی هوای شهرها دارند اما تعداد منابع متحرک پایتخت از جمله خودروها و موتورسیکلتها، با در نظر گرفتن تعدادی که در طول سال به آن اضافه میشود، از تابستان تا زمستان هر سال تقریبا ثابت بوده و تغییر چندانی نمیکند. بنابراین، علت هجوم آلودگی زمستانی به آسمان پایتخت را باید در منابع غیرمتحرک جستوجو کرد.
مازوت و هزارتوی هزار مشکل!
مازوت؛ فراوردهای که نامش را در مکالمههای این روزها در رابطه با آلودگی کمنظیر پایتخت، بسیار میشنویم. مازوت یا نفت کوره، یکی از فراوردههای نفتی است که در مراحل پالایش، پس از نفت سفید بهدست میآید. فراوردهای ارزانقیمت، با درجه آلایندگی بالا که در کورهها، موتورهای دیزلی دریایی و نیروگاهها مورد استفاده قرار میگیرد. نیروگاههای کشور، در سالهای اخیر استفاده از مازوت را برای تامین برق افزایش دادهاند. این نیروگاهها به منظور تامین برق مورد نیاز شبکه سراسری برق کشور از سوخت مایع استفاده می کنند.
نیروگاههای ایران در سال ۱۴۰۱، بهطور متوسط روزانه ۱۷۸ میلیون متر مکعب گاز، ۱۶.۴ میلیون لیتر مازوت و ۳۰ میلیون لیتر گازوئیل مصرف کردند. محسن طرزطلب، مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی ایران روز ۱۹ آذرماه ۱۴۰۰، در گفتوگو با ایسنا اعلام کرد که روزانه حدود ۳۲ میلیون لیتر مازوت و ۳۰ تا ۳۵ میلیون لیتر گازوئیل در نیروگاههای کشور مصرف میشود. سهم تولید مازوت در پالایشگاههای کشور حدود ۶۴ میلیون لیتر در روز است که با توجه به افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، به ویژه در روزهای سرد سال، بخش عمدهای از آن در نیروگاهها مصرف میشود.
ارقام اعلامی توسط مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق حرارتی ایران در سال گذشته، باتوجه به افزایش سالانه مصرف گاز خانگی و همچنین تشدید تحریمها، به طور طبیعی افزایش یافته است. مصرف گاز خانگی در نیمه دوم آبانماه سال گذشته، ۹۰ میلیون متر مکعب بیشتر از مدت مشابه در سال ۱۳۹۹ بود. از طرفی، سوءمدیریت در بهینهسازی مصرف گاز در کشور نیز باعث هدررفت سالانه ۲۳ میلیون لیتر گاز طبیعی در ایران شده که به افزایش مصرف مازوت، به عنوان سوخت جایگزین در نیروگاهها منتهی میشود.
گاز و گازوئیل کم است، مازوت بیاورید!
نیروگاههای برقی ایران در حالت طبیعی، روزانه به ۲۴۰ میلیون متر مکعب گاز نیاز دارند اما آمار تحویل روزانه گاز به نیروگاهها، از روزانه ۹۴ میلیون متر مکعب تا ۱۷۵ میلیون متر مکعب گاز متفاوت است. این یعنی نیروگاههای برق کشور، روزانه بین حدود ۷۰ تا ۱۵۰ میلیون متر مکعب گاز کمتری دریافت میکنند. این کمبود سوخت، برای جلوگیری از اختلال در شبکه برقرسانی کشور، با گازوئیل یا مازوت جبران میشود. میزان آلایندگی گازوئیل کمتر از مازوت است اما، بحران در تولید گازوئیل نیز، کشور را بعد از سالها ناچار به واردات گازوئیل کرده است و همین، دلیل دیگری است بر افزایش جایگزینی مازوت و افزایش بیشاز پیش آلودگی هوا.
به گزارش ایرنا، بر اساس آمارهای بانک مرکزی، واردات فرآوردههای نفت و گاز به کشور در سال ۹۹ در حالی به صفر رسید که این رقم در سال ۹۶، بیش از ۲.۷ میلیارد دلار در سال بود. با گذشت حدود ۸ ماه از زمان اعلام این خبر، خبرگزاری مهر در اسفندماه ۱۴۰۰ در گزارشی نوشت که دولت، دوباره واردات گازوئیل را از سر گرفته و محموله گازوئیل از مسیرهای شمالی و حاشیه دریای خزر وارد ایران شدند. واردات گازوئیل در شرایط تحریم، دشوار و پرهزینه است و ۶۴ میلیون لیتر مازوت تولیدی در روز، دوباره به عنوان جایگزین ناگزیر گازوئیل در نیروگاهها مطرح میشود.
مازوت، عامل اصلی آلودگی هوای تهران است
خلاصهی تمام موارد بالا را در چند سطر ادامه میتوان خلاصه کرد؛ مصرف گاز طبیعی، که در تابستان برای تولید برق و در زمستان در خانهها سوزانده میشود، هر سال با افزایش چشمگیر روبهرو است. با سرد شدن هوا در فصل زمستان، نیاز بخش خانگی به گاز طبیعی افزایش یافته و گاز موجود در شبکه کشوری، از نیروگاهها به خانهها منتقل میشود. نیروگاههای برق نیز برای پیشگیری از کمبود برق در زمستان، کسری گاز به وجود آمده را با گازوئیل و مازوت جبران میکنند. کاهش میزان گازوئیل تولیدی و وابستگی کشور به واردات این فراورده نفتی، نیروگاهها را ناچار به سوزاندن مازوت میکند. آنقدر که مصرف داخلی مازوت، اجازه استفاده از ظرفیت صادرات ۲ میلیون لیتر در روز را نیز از بین میبرد. درجه آلایندگی مازوت بسیار بالا است و شرایط توپوگرافی و معماری در تهران، آلودگی را در شهر محبوس میکند.
سوزاندن مازوت در نیروگاهها، علیرغم اظهار مستقیم چند مسوول، بارها توسط دیگر مسوولان تکذیب شدهاست. از طرفی، دلایل عنوانشده برای سوزاندن مازوت نیز همواره متناقض بودهاند. از افزایش صادرات گاز و بدمصرفی مردم، تا تولید مازوت بیش از حد در پالایشگاه های ایران و ناتوانی در صادرات؛ معمای آلودگی هوای تهران اما با چند جستوجوی ساده در مورد نحوه عملکرد نیروگاهها و مقایسه میزان گاز مورد نیاز با گاز تحویلشده به نیروگاههای برقی کشور روشن خواهد شد:تحریمها در رتبه اول و بیکفایتی و بیکیفیتی خودروسازان، کاهش سرعت ساخت پالایشگاه در کشور، افزایش مصرف گاز و برق وسوءمدیریت در بهینهسازی مصرف گاز طبیعی در رتبههای بعدی عوامل اصلی آلودگی هوای پایتخت قرار دارند.