گروه حوادث - عصر روز چهارشنبه 26 اردیبهشت ماه بود که آسمان تیره شد و ساعاتی بارانی سیل آسا ـ که می‌گویند در نیم قرن اخیر در خطه خراسان کم سابقه بوده ـ باریدن گرفت. ظرف مدتی کوتاه، سیل و گل و لای برخی محلات مشهد و شهرستان‌های اطراف را درنوردید و متاسفانه 7 تن از هموطنانمان هم جان باختند و تعدادی دیگر مفقود شدند. در گزارش پیش رو با مرور و واکاوی حادثه و اتفاقات پیش از آن، به دنبال هشدار و جلوگیری از مخاطرات آتی این سیل از منظر کارشناسان هستیم.
چگونه سیل بی‌سابقه‌ای شهر مشهد را درگیر خود کرده است، به کدام مناطق شهر آسیب زده و چرا این اتفاق بی‌سابقه افتاد است؟
بارش شدید باران در مشهد که از عصر چهارشنبه ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ شروع شده و انتظار می‌رود تا یکشنبه آینده ادامه داشته باشد، موجب سیل شده و تلفات قابل توجهی به دنبال داشته است. تعداد تلفات و مفقودی‌ها هنوز محل اختلاف است. هنوز معلوم نیست که این چرا اتفاق افتاده است؛ به‌خصوص که سازمان هواشناسی از چند روز قبل سیل را پیش‌بینی کرده بود. با وجود این هشدارها، کلانشهر مشهد به علت بارش شدید باران، درگیر چالش‌های اساسی شد. اما بارش شدید باران تنها یکی از علل این حادثه است و ساخت‌و‌ساز‌ها در حاشیه کوه نیز یکی دیگر از عواملی است که به عنوان علت حادثه نام برده می‌شود.
آرش هاشمی، خبرنگار، درباره شروع سیل در مشهد و میزان آن به «رویداد۲۴» می‌گوید:
*از ظهر که بارندگی شروع شد، بارش شدید بود. چند روز قبل رسانه‌هایی که در حوزه هواشناسی فعالیت می‌کنند، موج بارش را پیش‌بینی کرده بودند. طبق چیزی که هواشناسی اعلام کرد، در ۴۰ دقیقه بارش، ۳۲ میلیمتر باران داشتیم و در دو دهه اخیر بی‌سابقه بوده است.
* بعد از این ۴۰ دقیقه بارش آبگرفتگی به وجود آمد. فیلم‌هایی که از بلوار نماز و سیدی و سپاه بیرون می‌آمد، نشان داد که سیل خیلی شدید است. اگر از روی جی.پی.اس هم نگاه کنید، منطقه‌ای که سیل آمده در پایین دست کوه است.
* سه نقطه از شهر بحرانی شد؛ فاصله اندک ارتفاعات جنوبی با مناطق مسکونی، سیلاب بلوار نماز را شکل داد. بلوار نماز تازه‌ساز است و بلوار ناصری که به آن متصل است، جزو خیابان‌های جدید مشهد هستند.
* مورد دوم آب‌گرفتگی پل ترمینال (انقلاب) بود که منجر به فوت یک زوج میانسال در یک خودرو پراید شد. در این محل ۱۵ خودرو و حدود ۸ موتورسیکلت گیر افتاده بودند که با حضور نیروهای امدادی و غواصان از آب خارج شدند.
* این زیرگذر در حالی به این نقطه بحرانی رسید که یکی از بزرگ‌ترین دریچه‌های تخلیه آب با دبی ۱۰۰۰ در آن قرار دارد. هنوز مشخص‌ نیست چرا آب در این جا جمع شده است: آیا تونل‌ها احیاناً به دلیل ایراد فنی عملکرد مناسب نداشته‌اند یا چون با حجم زیاد بارش و تگرگ مواجه شده‌اند، آب را به خروجی منتقل نکرده‌اند.
* محل سوم، سیدی و سپاه۶۹ بود که به دلیل دیواری که دور یک زمین احداث شده بود، آب پشت دیوار جمع شده بود و با شکستن آن دیوار، حجم زیادی از آب وارد کوچه شده بود و خسارت جانی و مالی زیادی رقم زد. در سیدی کل تخریبی که داریم مربوط به خیابان سپاه ۶۹ است و فوتی‌هایی که داشتیم از همان محله است.
علت شروع سیل چه بود؟
* وقتی روی نقشه نگاه کنید، نقاطی که سیل آمده نزدیک کوه است. چنین سیلی در مشهد بی‌سابقه بوده است. در نتیجه، تخریب محیط‌زیست و ساخت‌و‌ساز‌ها در دامنه کوه روی این اتفاق تأثیر داشته است. در سال‌های اخیر پویش‌های مختلفی از سوی مردم و گروه‌های محیط‌زیستی در واکنش به ساخت‌و‌ساز‌های این چنینی در مشهد به راه افتاد.
* از سویی دیگر ما با ساخت‌و‌ساز‌های حاشیه شهر‌ها هم مواجهیم. ممکن است شما در مسیر آبی که می‌آید خانه‌ای داشته باشید که باعث منحرف شدن آب ‌شود. در هر حال این سیل هنوز به صورت دقیق کارشناسی نشده است.
تلفات چقدر بود؟
* اگر چه شب گذشته آتش‌نشانی مشهد تعداد فوتی‌ها را ۷ نفر اعلام کرد؛ اما از صبح امروز ستاد بحران، آمار فوتی‌های داخل شهر را ۵ نفر عنوان کرده است که دو نفر در زیرگذر پل ترمینال (یک پراید سفید) و ۳ کشته (یک مادر و دو فرزند) هم در سیدی است. یک نفر هم مفقود است. آمار جدیدتر ممکن است تا ساعات آینده اعلام شود.
* دیشب تا صبح که ما پیگیری کردیم، لایروبی در خانه‌های سپاه ۶۹ جریان داشت. در بحث تجهیزاتی هم عمده تجهیزات در منطقه ترمینال بودند و از صبح امروز زیرگذر پل که حجم زیادی آب و گل داشت، بازگشایی شده است.
* در بحث امداد، ترک فعلی صورت نگرفته و تمام دستگاه‌ها پای کار آمده بودند. مثلاً دیشب در سیدی تمام ارگان‌ها حضور داشتند. از ارگان‌های نظامی و دولتی و ستاد بحران. حتی صبح پنج‌شنبه نیرو هوایی ارتش و لشکر ۷۷ مشهد هم حضور داشتند. خیلی از نهاد‌ها آب و غذا آورده بودند.
*این که قبل از سیل باید چه اقداماتی صورت می‌پذیرفت تا با این بارشی که توسط کارشناسان پیش‌بینی شده و حتی صداوسیما هم هشدار داده بود، هموطنان ما فوت نشوند را دستگاه‌هایی که ناظر بر اقدامات مسئولان هستند باید بررسی کرده و نظر دهند.