علیرضا قربانی نخستین کنسرت موسیقی را در میراث جهانی تخت جمشید با بهره‌مندی از نظرات متخصصان و متولیان نگهداری بناهای تاریخی و ملاحظات لازم برای پیشگیری از هرگونه آسیب به این بنا برگزار کرد و به حواشی این رویداد پایان داد.
برگزاری کنسرت‌های موسیقی در پهنه‌های تاریخی علاوه بر رونق کنسرت‌ها و اقتصاد هنر، موجب معرفی این مکان‌های تاریخی و جذب گردشگر می شود که این گونه برنامه‌ها در بناها و محوطه‌های تاریخی سایر کشورها همچون «هرم گیزا» مجموعه اهرام مصر باستان قاهره، برج ایفل و سالن تئاتر باستانی اورانژ فرانسه، میدان سرخ مسکو، محوطه تاریخی آکروپلیس و آمفی‌ تئاتر اودئون هرودس آتیکوس یونان و میدان سن مارکو ونیز ایتالیا متداول است.
به گزارش ایرنا، هر چند که در سال‌های اخیر رویدادهای هنری؛ کنسرت‌های موسیقی و کنسرت نمایش‌هایی در مکان‌های تاریخی ایران همچون میدان تاریخی مشق، میدان و مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی و مجموعه‌های فرهنگی تاریخی نیاوران و سعدآباد برگزار شده است، با این وجود انتقادهایی را از سوی کارشناسان و فعالان میراث فرهنگی در پی داشته است و آنان معتقدند که نبود زیرساخت‌های مناسبت برای برگزاری رویدادهای هنری در مکان‌ها و بناهای تاریخی و تجمع مخاطبان در این رویدادها باعث آسیب رساندن به این بناهای تاریخی خواهد شد.
خردادماه امسال خبر برگزاری کنسرت علیرضا قربانی خواننده موسیقی ایرانی به مدیریت هنری حسام ناصری در پهنه تاریخی پارسه تخت جمشید با قدمت بیش از ۲۵۰۰ سال برای نخستین بار منتشر شد، کنسرتی که به گفته محسن خباز تهیه‌کننده تور کنسرت‌های علیرضا قربانی، درخواست مجوز آن بیش از یک سال گذشته داده شده بود و در نهایت با صدور مجوز، اجرای آن از نهم تیرماه امسال برنامه‌ریزی شده است.
شهریورماه سال ۱۴۰۱ نیز خبری مبنی بر برگزاری کنسرت «به رنگ صدا» همایون شجریان در استان فارس و مجموعه تاریخی تخت جمشید منتشر و اعلام شد که برنامه‌ریزی برای اخذ مجوزهای آن آغاز شده اما تاکنون خبری مبنی بر برگزاری این رویداد منتشر نشده است.
میراث جهانی تخت جمشید در مرکز استان فارس، ۱۰ کیلومتری شمال شهر مرودشت و در ۵۷ کیلومتری شیراز واقع شده است، تخت جمشید یا «پارسه» نام پایتخت تشریفاتی پادشاهان دوره هخامنشی بوده است و معماری متفاوت و گسترده آن، تاریخچه غنی ایران و البته توانایی بسیار بالای مهندسان ایرانی را به تصویر می‌کشد که سال ۵۱۲ قبل از میلاد تأسیس شده است.
تخت جمشید بر روی سکویی که ۸ تا ۱۸ متر بلندتر از جلگه مرودشت است، بنا شده و چندین بخش اصلی دارد که از جمله آنها می‌توان به کاخ‌های تشریفاتی، کاخ‌های کوچک اختصاصی، خزانه شاهی و همچنین دژ و باروهای حفاظتی اشاره کرد.
نام اصلی این شهر باستانی، «پارسه» است زیرا در زمان پادشاهی هخامنشیان، قوم پارس در این منطقه حضور داشتند. پس از آن، یونایان از نام‌های دیگری همچون «پرسپولیس» یا «پرسه‌پولیس» برای این شهر استفاده کردند که به معنی «پارسه‌شهر» بود. در زمان ساسانیان، از نام «سد ستون» یا «صد ستون» برای تخت جمشید استفاده می‌شد. اسکندر مقدونی در ۳۳۰ قبل از میلاد، به ایران یورش آورد و تخت جمشید را به آتش کشید. با این وجود، بعضی از ویرانه‌ها، سنگ‌نوشته‌ها، ستون‌ها و نقش برجسته‌های آن مکان هنوز هم پابرجاست. این مکان تاریخی از سال ۱۹۷۹ میلادی (۱۳۵۷ شمسی) یکی از آثار ثبت ‌شده ایران در یونسکو است.
تحقق برپایی کنسرت موسیقی در تخت جمشید در دولت سیزدهم
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خردادماه امسال در گفت و گو با یکی از رسانه‌ها درباره برگزاری کنسرت موسیقی در تخت جمشید اظهارداشت: حدود دو ماه پیش با درخواست اجرای کنسرت علیرضا قربانی در تخت جمشید مواجه شدم که پس از پیگیری و جلسه با گروه این هنرمند موسیقی، شرایط اجرای کنسرت فراهم شد.
امیرحسین سمیعی با بیان اینکه بهره برداری از فضاهای باز در راستای برگزاری رویدادهای موسیقی یکی از مواردی که در دولت سیزدهم بر تحقق آن تلاش شده است، افزود: الحاق فضاهای بازی که می‌تواند به ظرفیت برپایی کنسرت موسیقی در کشور کمک کند، یکی از راه‌های برون رفت از هزینه‌های سنگین برگزاری کنسرت‌ها است و با تحقق این امر به کاهش هزینه‌های برگزاری کنسرت کمک خواهد شد و از سوی دیگر تعداد بیشتری از مردم می‌توانند در برنامه‌ها فرهنگی و هنری حضور پیدا کنند.
وی با اشاره به اینکه سرانجام برپایی کنسرت موسیقی در تخت جمشید در دولت سیزدهم تحقق پیدا کرد، اظهارداشت: برگزاری این کنسرت را تنها به حساب صدور مجوز توسط مدیر دفتر موسیقی نمی‌گذارم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به معنای واقعی همواره در راستای تقویت زیرساخت‌های هنری تلاش کرده است.
سمیعی بیان کرد: یک یکپارچگی در تیم فعلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت سیزدهم وجود دارد که به تقویت و ارتقای زیرساخت‌های هنری می‌اندیشد. همین امر شرایطی را فراهم ساخت تا سرانجام کنسرت موسیقی ایرانی در تخت جمشید با حضور پر شور مردم برگزار شود.
استقبال مخاطبان از کنسرت
با توجه به برگزاری نخستین کنسرت موسیقی در پهنه تاریخی تخت جمشید، مخاطبان استقبال قابل توجهی از این رویداد داشتند و به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی استان فارس، با توجه به استقبال مخاطبان، در ساعات اولیه بلیت‌ها فروش رفت. این موضوع حکایت از اشتیاق و استقبال مردمی نسبت به برگزاری این رویداد در یک مجموعه جهانی دارد و از چنین رویدادهایی حمایت و استقبال می‌کنیم.
محمدثابت اقلیدی با بیان اینکه پهنه اصلی تخت‌جمشید و با جانمایی تعداد گسترده‌ای از صندلی‌ها برای مخاطبان آماده می‌شود، افزود: تمام جوانب کار برای اجرای چنین کنسرتی در یک مجموعه تاریخی با دقت و نظارت کارشناسان حوزه میراث فرهنگی گردشگری استان سنجیده شده است.
ثابت اقلیدی با بیان اینکه برگزاری رویدادها در اماکن تاریخی و فرهنگی فرصت طلایی برای جذب بیشتر گردشگران و ماندگاری ساعت بازدید است، اظهارداشت: این رویداد بزرگ ملی نشاط اجتماعی را به همراه دارد و می‌تواند به افزایش ورود گردشگر به استان فارس و شهر شیراز کمک کند.
نگرانی فعالان و کارشناسان و پاسخ تیم اجرایی کنسرت
با این وجود، برگزاری کنسرت قربانی در پهنه تاریخی تخت جمشید، نگرانی‌هایی را از سوی کارشناسان میراث فرهنگی و فعالان این حوزه در پی داشت و تیم برگزاری کنسرت با انتشار متنی توضیحات فنی دقیق‌تری را در این باره ارائه کرد که در این متن آمده است: «همه بناها و مکان‌های تاریخی این سرزمین همچون بسیاری از دیگر میراث‌ فرهنگی و تاریخی این خاک مورد عشق و الفت همه ما مردم و همه اقشار و اصحاب فرهنگ و هنر است، چراکه چنین سرمایه‌هایی نه تنها به این خاک که به تاریخ و تمدن بشریت تعلق داشته و دارد و ما تنها امانتدار و محافظان آن هستیم.
مهمترین رویکرد ما در ارائه موسیقی در چنین فضایی ارتباط معنادار فرهنگ و هنر ایرانی با تاریخ و میراث تاریخی آن است؛ پیوندی که انکار و چشم‌پوشی از آن غیرممکن است. از این رو طی ماه‌ها بررسی علمی و مطالعه و مشورت با متخصصان و متولیان نگهداری این بناها، دغدغه‌مندانه تلاش شده است که با در نظر گرفتن تمامی ملاحظات لازم برای پیشگیری از هرگونه آسیب یا اثر منفی از هر نوع و به هر طریق به بناها و محوطه این آثار باستانی، محل اجرا به فضایی با فاصله مطلوب و اصولی از بناها و پشت به سازه‌ها برای جلوگیری از انتقال ارتعاشات و امواج صدا به واسطه انتقال از طریق جریان هوا و یا ارتعاش مستقیم به بنا و نیز تجمع مراجعان و ترددهای غیرضروری و غیراصولی در محدوده سایت طراحی شود، به گونه‌ای که هیچ گونه عملیات عمرانی یا تخریبی در محوطه سایت صورت نپذیرد و در واقع محل اجرا در فضایی کاملا خارج از سایت اصلی و تنها با نما و دید کافی به بنا خواهد بود. این امر حتی در مورد اسپیکرهای صحنه نیز با جایگزینی هدفون به جای اسپیکر برای نوازندگان در نظر گرفته شده تا هیچ گونه انتقال ارتعاش به سازه‌ها صورت نپذیرد.»
همچنین در آستانه برگزاری کنسرت تخت جمشید قربانی، پلات وضعیت جهت و حجم صدای اسپیکرهای این اجرا که توسط مهندسین صدا و مشاور ایتالیایی پروژه طراحی شده بود، منتشر شد. براساس آنچه اعلام شده، محل برگزاری این کنسرت ۱۸ متر پایین‌تر از تخت‌گاه اصلی و در محوطه بیرون بنای اصلی قرار دارد. فاصله نخستین اسپیکرها از نخستین دیواره تخت جمشید هم بیش از ۵۰ متر است.
مطابق استانداردهای یونسکو، حجم صدای اجراهای موسیقی در نزدیکی اماکن تاریخی و باستانی باید کمتر از ۱۲۰ دسی‌بل باشد. عددی که در کنسرت تخت جمشید ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر از این استاندارد است.
براساس این پلات، نقاطی که با رنگ قرمز مشخص شده‌اند بیشترین حجم صدای دریافتی از اسپیکرها را خواهند داشت و نقاط آبی رنگ هم نمایانگر کمترین سطح انتقال ارتعاش مستقیم صدای اسپیکرها هستند.
برگزاری کنسرت در تخت جمشید و پایان حواشی
کنسرت علیرضا قربانی شامگاه یکشنبه-۱۰ تیرماه- به عنوان نخستین کنسرت موسیقی در پهنه تاریخی تخت جمشید برگزار شد و با سخنان این خواننده در ابتدای کنسرت، به حواشی آن پایان داد، هر چند که پیش از این اعلام شده بود این کنسرت از نهم تا ۱۱ تیرماه برگزار خواهد شد.
قربانی در ابتدای این کنسرت ضمن قدردانی از حضور مخاطبان خطاب به آنان اظهارداشت: به نمایندگی از دوستان عزیزم، هنرمندان روی صحنه و مدیریت حسام ناصری، تیم اجرایی و برگزارکنندگان این رویداد، خدمت همه شما خیر مقدم عرض می‌کنم و مراتب خوشحالی، افتخار و شعف خودمان را برای میزبانی از شما با وجود همه سختی‌ها، دشواری‌ها و پیچیدگی‌هایی که پهنه تاریخی تخت جمشید برای برگزاری کنسرت دارد، اعلام می‌کنیم.
وی گفت: جمع بسیاری از بزرگان، عزیزان و کسانی که قلبشان برای فرهنگ و هنر و تاریخ این سرزمین می‌تپد، توانستیم امشب برای اولین اجرا در کنار شما باشیم و ممنون از حضور شما و حمایت‌هایی که مردم سرزمین‌مان از این برنامه دارند و ما را مورد لطف و تفقد خودشان قرار دادند و حضور شما را به گهواره تمدن بشریت و این مکان بسیار ارزشمند خوشامد می‌گویم و احساس شعف و افتخار می‌کنم از اینکه اینجا در خدمت شما هستیم و می‌توانیم این کنسرت موسیقی را اجرا کنیم.
این خواننده افزود: یادمان باشد تخت جمشید دومین اثر تاریخی و بسیار کهن است که در یونسکو به عنوان یکی از ارزشمندترین ابنیه تاریخی دنیا محسوب می‌شود و به دور از تعارف و اغراق وظیفه تک تک ما فرزندان این سرزمین است که لحظه لحظه به فکر حفاظت، پاسداری و حفظ ایمنی این مکان باشیم و دغدغه هر ایرانی باید این باشد.
قربانی اظهارداشت: از روز ابتدایی که با دوستان‌مان تصمیم گرفتیم این کنسرت را در تخت جمشید تدارک ببینیم با بسیاری از خبره‌ترین کارشناسان میراث فرهنگی و کارشناسان مستقل سعی کردیم هماهنگی‌های لازم را به عمل بیاوریم که حتی به اندازه سر سوزن، کوچکترین و جزئی‌ترین موردی نباشد که بخواهد آثار منفی برای این یادگار و این دیرینه‌ای که از نیاکانمان به ما رسیده است، بگذارد.
وی بیان کرد: ما موظفیم و محکوم به این هستیم که این بنای تاریخی را با پوست، گوشت و استخوانمان حفظ کنیم، سعی کردیم که هیچ مشکلی برایش ایجاد نشود و همان طور که می‌بینید تمام تلاشمان بر این بوده که هیچ نزدیکی به این سایت و ابنیه نداشته باشیم و تمام اسپیکرهای و ابزارهایی که مسئولیت پخش صدا را دارند، به سمت پشت این سایت و ابنیه هستند و مسائل دیگری را که برای امنیت بنا سعی کردیم همه آنها را به عهده بگیریم.
این خواننده گفت: از همه افرادی که دغدغه این را (حغظ بنای تاریخی تخت جمشید) داشتند و ممکن است به عنوان خیرخواهی ابراز لطف کردند و تماس گرفتند، سپاسگزاریم و تیم اجرایی کنسرت سعی کرد دغدغه آنها را پاسخ بدهد و به نظرم اگر این حرکت با رفتار، کردار و عملکرد ما ادامه‌دار باشد و این احساس به وجود بیاید که ما قلبمان برای این مکان می‌تپد و دلمان می‌خواهد که اینجا جزو مفاخر و مکان تاریخی ما باشد، می‌توانیم آن را به رخ جهانیان به عنوان فرهنگ و تمدن ۷ هزار ساله‌ خودمان به رخ جهانیان بکشیم.
قربانی افزود: می‌توانیم از بنای تاریخی تخت جمشید و بسیاری از مکان‌ها و بناهای تاریخی که در نقاط مختلف ایران پراکنده هستند، بهره‌مند شویم و امیدواریم بتوانیم با حفظ همه مسائل عقلانی و رعایت مسائل ایمنی و نظر کارشناسان در تک تک مکان‌های تاریخی برنامه‌های مختلفی برگزار کنیم و باعث رونق بیشتر این مکان‌ها و بیشتر دیده شدن آنها برای ایرانیانی که ممکن است کمتر با آنها آشنا باشند و برای ایرانیان خارج از کشور و خارجیان بتوانیم برنامه‌های مختلفی برگزار کنیم و تمام توجهمان به این باشد که بتوانیم بیش از پیش به این مکان‌های تاریخی توجه کنیم و هم باعث حفظ و نگهداری بهتر و ایمن‌تر این مکان‌ها باشیم.
با توجه به استقبال مخاطبان، کنسرت علیرضا قربانی در پهنه تاریخی تخت جمشید تا ۱۴ تیرماه تمدید شده است. برگزای کنسرت علیرضا قربانی در پهنه تاریخی تخت جمشید و همراهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اعطای مجوز نشان داد که می‌توان با بهره‌مندی از نظرات کارشناسان و متخصصان این حوزه و رعایت اصول فنی و ایمنی، کنسرت‌ها و رویدادهای مختلف فرهنگی و هنری را در مکان‌های تاریخی کشور برگزار کرد تا این مکان‌ها بیشتر معرفی و شناخته شوند و مخاطبان بیشتری نسبت به سالن‌های معمول کنسرت، از چنین برنامه‌هایی بهره‌مند شوند.