آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده ۲۷ تیرماه ۱۴۰۳، توسط وزارت صنعت منتشر شد و علی بهادری‌جهرمی سخنگوی دولت موضوع را در حیاط هیات دولت و جلوی دوربین خبرنگار‌ها اعلام کرد، اما چندساعت مانده تا پایان عمر دولت سیزدهم، بانک مرکزی با انتشار اطلاعیه‌ای به اشخاص حقوقی و حقیقی هشدار داد قبل از تعیین تکلیف آیین‌نامه، نسبت به واردات خودرو کارکرده اقدام نکنند.
به گزارش فرارو؛ اطلاعیه بانک مرکزی درباره واردات خودرو کارکرده را سایت ها، خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها همراه با کانال‌های خبری و صفحات اینستاگرامی با شتاب‌زدگی منتشر کردند و حتی برایش تیتر جنجالی «توقف واردات خودرو کارکرده» را انتخاب کردند. عنوانی که نه دقیق است و نه موضوع را به طور صحیح انتقال می‌دهند. تنها عده کمی صبر و حوصله به خرج دادند و توانستند با بررسی و تطبیق آیین‌نامه واردات خودرو و اطلاعیه بانک مرکزی، به اصل ماجرا پی ببرند.
اولین ابهام؛ محل تامین ارز واردات خودرو کارکرده
آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده را در روز‌های پایانی عمر دولت سیزدهم به شکل سرپایی در حیاط پاستور رونمایی کردند و از همان اول کلی ابهام و معما درباره‌اش مطرح بود. به‌عنوان مثال آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده درباره تأمین منابع ارزی موردنیاز شفاف نیست و موضوع را به بانک مرکزی ارجاع داده است.
واردات خودرو کارکرده و صفرکیلومتر، همچون سایر انواع واردات ارز می‌خواهد، ولی در شرایط فعلی دست بانک مرکزی باز نیست. برای همین واردکنندگان و صادرکنندگان را با هم رودررو می‌کنند بلکه بتوانند در مدل عرضه و تقاضا با هم کنار بیایند.
خرید ارز در سامانه نیما، مرکز مبادله، بازار متشکل ارزی تلاش‌هایی ازاین‌دست بود. بعد بحث فروش ارز حاصل از صادرات پیش آمد و مثلاً از صادرکننده خشکبار خواستند ارز حاصل از فروش پسته ایرانی در کشور خارجی را به واردکننده‌هایی بفروشند که قصد دارند از همان کشور موبایل وارد کنند. ایده بدی نبود، اما وقتی از کاغذ فاصله گرفتیم و به مرحله عمل نزدیک شدیم، موفقیت چندانی دستمان را نگرفت. قابل‌پیش‌بینی هم بود، چون بروکراسی و کاغذ‌بازی، قاتل تئوری‌های خام آکادمیک است.
روش واردات خودرو کارکرده
آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده را از سر سادگی، آمیخته با خبط و خطا روایت کرده‌اند. مثلاً، چون عبارت «همه ایرانیان» در آن آمده، در خبر‌ها طوری جا انداخته‌اند انگار قرار است از این به بعد همه مردم بتوانند در خلال سفری توریستی به دوبی، خودرو دست‌دوم بخرند، توی لنج بگذارند و چند ساعت بعد در بندر لنگه تحویل بگیرند. بعد در خیابان با آن گاز بدهند و بوق بزنند.
آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده برخلاف تصورات عامیانه، موضوع را کاملاً جدی گرفته. توقع دارد واردات خودرو سروشکل تمیزی داشته باشد و طبق اصول و قاعده پیش برود. اصرار دارد تاجران و بازرگانان بزرگ در آن نقش داشته باشند تا خاطرش بابت ارائه خدمات پس از فروش آسوده باشد. اشخاص حقیقی تنها به‌منظور استفاده شخصی می‌توانند خودرو وارد کنند و تازه باید بپذیرند تا پنج سال امکان واگذاری خودرو وارداتی را ندارند.
زمان تعیین تکلیف آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده
واردات خودرو کارکرده در مرحله اول به ارز نیاز دارد، ولی کسی نمی‌تواند با خودش ۷۵ هزار درهم به امارت ببرد و با یک ماشین دست‌دوم به کشور برگردد. آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده به‌صراحت اعلام کرده با منابع حاصل از صادرات و سرمایه‌گذاری خارجی برای واردکنندگان حقوقی موافق است و در صورت واردات خودرو کارکرده توسط اشخاص حقیقی باید ارز با منشأ خارجی به کار گرفته شده باشد. اگر بخواهیم این قسمت را به زبان ساده و همه‌کس فهم تفسیر کنیم، باید بگوییم هنوز کسی معنی این بخش از آیین‌نامه را نمی‌داند.
آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده توسط دولت سیزدهم تنظیم شده. عمر این دولت به پایان رسیده و حالا مسعود پزشکیان و تیمش روی کار آمده‌اند. آیین‌نامه‌های اجرا نشده، لنگ‌درهوا و بلاتکلیف باید صبر پیشه کنند تا دولت جدید سراغ پرونده‌شان برود.
اطلاعیه بانک مرکزی درباره واردات خودرو کارکرده با عنایت به همین نکات نوشته شده است و می‌خواهد بگوید، چون ازیک‌طرف آیین‌نامه هرگونه اقدام عملی را قبل طی‌کردن مراحل ثبت سفارش و کاغذ‌بازی‌های لازم ممنوع کرده و از طرف دیگر بانک مرکزی دولت جدید باید زحمت تعیین تکلیف ابهامات مربوط به تأمین ارز را بکشد، نباید عجله نکنید، چون از قدیم گفته اند عجله کار شیطان است.
تفسیر اطلاعیه بانک مرکزی درباره واردات خودرو کارکرده
«واردات خودرو کارکرده متوقف شد»، تیتر بدی نیست، چون به موضوعی داغ و تازه اشاره دارد که مردم هنوز روی آن حساس هستند. کلی سؤال و معما در تار و پول آن تنیده شده است و باعث می‌شود مردم از خودشان برسند چرا و چطوری تصمیم به این خوبی را متوقف کرده‌اند و اصلاً چه کسی دلش آمده امید و خواسته بخشی از مردم را نادیده بگیرد؟
حقایق درباره اطلاعیه بانک مرکزی چیز دیگری است؛ در وهله اول می‌دانیم اصولا وارداتی صورت نگرفته که بخواهد متوقف شود. قدم دوم را کسانی می‌توانند بردارند که قبلا آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده را خوانده باشند. آیین‌نامه، سن مجاز خودرو کارکرده وارداتی را مشخص کرده و سپس به کشور‌هایی اشاره دارد که واردات از آن‌ها مجاز است اما...
آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده، دو مورد مهم را برعهده دیگران گذاشته است. یکی برند‌های مجاز وارداتی که باید توسط وزارت صنعت تعیین تکلیف شود و دیگری نوشتن شیوه‌نامه روش محاسبه و تخصیص منابع ارزی به دست بانک مرکزی. در آخر هم با کلی تاکید هشدار داده هرگونه اقدام عملی برای خرید، انتقال و ورود خودرو دست‌دوم به کشور، قبل از انجام تشریفات مربوط به «ثبت سفارش» ممنوع است و اگر کسی برخلاف این رویه اقدام کرد، نباید انتظار ترخیص خودرو کارکرده وارداتی را داشته باشد.
مدافعان و مخالفان آیین‌نامه واردات خودرو
واردات خودرو کارکرده پارسال مطرح شد؛ نمایندگان مجلس خرداد ۱۴۰۲ موافقت خود را اعلام کردند. شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام در تیرماه به واردات خودرو کارکرده رضایت دادند و کار تدوین آیین‌نامه از مرداد ۱۴۰۲ آغاز شد.
برند‌های مجاز واردات خودرو کارکرده توسط سازمان استاندارد شهریورماه مشخص شد و اولین اصلاحات در مهرماه کلید خورد. مجلس در دی‌ماه آخرین چک‌ها را زد و نسخه نهایی آیین‌نامه واردات خودرو کارکرده تیرماه امسال از هیئت دولت بیرون آمد.
واردات خودرو کارکرده برای فاصله‌گرفتن از حرف و کاغذ و رسیدن به مرحله عمل مثل هر قانون و آیین‌نامه دیگری محتاج زمان است. قیمت خودرو در همین روز‌هایی که جزئیات واردات مدل‌های کارکرده در قالب آیین‌نامه اعلام شد، کاهش پیدا کرد.
واردات خودرو کارکرده با وضعیت فعلی و ضمن توجه به تجربه‌های گذشته شانس کمی خواهد داشت منتها اگر دولت چهاردهم آن را مورد تفقد قرار دهد و برای رفع موانع دنبال یک‌سری اقدامات عملی باشد، به هر ضرب و زوری به سرانجام خواهد رسید و می‌تواند روی قیمت خودرو صفر و بازار خودرو کارکرده اثر بگذارد. به نظر شما چه کسانی طاقت چنین اتفاقی را ندارند؟