از سال ۹۷، با خروج آمریکا از برجام و تضعیف اقتصاد ایران، تعداد افرادی که در فقر حاد به سر می‌بردند، به حدود ۳۳ هزار نفر رسیده است.
به گزارش اکوایران، تعداد افرادی که در شرایط فقر بسیار حاد به سر می‌برده‌اند، در سال ۱۴۰۱ به حدود ۱۷ هزار نفر رسیده است. با آغاز پرداخت یارانه‌های معیشتی در سال ۸۹، تعداد این افراد سیری نزولی به خود گرفته است. به طوری که، تعداد افراد بسیار فقر در سال ۹۱ به کمترین مقدار خود در حدود ۸ هزار نفر رسیده است. در دورانی که اقتصاد شرایط بی‌ثباتی را تجربه کرده، جمعیت بسیار فقر افزایش یافته، زیرا یارانه‌ها متناسب با افزایش نرخ تورم افزایش نیافته‌اند و قدرت خرید آنها کاهش یافته است.
درآمد روزانه زیر یک دلار
خط فقر مطلق بین‌المللی توسط بانک جهانی در ۲.۱۵ دلار درآمد روزانه تعیین شده است. این مقدار نشان می‌دهد حداقل درآمدی که یک فرد برای تامین نیازهای اساسی خود مانند غذا، مسکن و بهداشت نیاز دارد. اما شاخص دیگری نیز وجود دارد که معیشت افرادی که درآمد روزانه زیر یک دلار دارند را می‌سنجد. این معیار معمولا برای نشان دادن فقر شدیدتر و شرایط بسیار بحرانی‌تر استفاده می‌شود.
از آنجایی که درآمد روزانه یک دلار به سختی می‌تواند نیازهای اولیه یک فرد را تامین کند، این معیار نشان دهنده افرادی است که حتی قادر به تامین نیازهای اساسی خود نیستند. با استفاده از این شاخص می‌توان وضعیت فقر شدید را طبق استانداردهای جهانی سنجید. طبق آخرین آمار مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۷ هزار نفر از جمعیت ایران با درآمد روزانه زیر یک دلار و در شرایط فقر بحرانی زندگی می‌کرده‌اند.
تغییرات جمعیت بسیار فقیر کشور
در سال ۸۴، ۲۷ هزار و ۷۵۶ نفر از مردم کشور در شرایط حاد فقر سپری می‌کردند. آمار این جمعیت تا سال ۸۷ افزایشی بوده و در این سال به قله خود در حدود ۱۳۰ هزار رسیده است. پس از آن، سیر جمعیت فقیر حاد کاهشی بوده است.
در سال ۸۹، با آغاز پرداخت یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی، قدرت خرید قشر بسیار فقیر جامعه افزایش یافته است. این اتفاق باعث شد تا تعداد جمعیتی که با درآمد روزانه زیر یک دلار زندگی می‌کنند کاهش یابد. به طوری که، این آمار در سال ۹۱ به کمترین مقدار خود در ۷ هزار و ۶۰۸ نفر رسیده است. این موضوع نشان می‌دهد با وجود آغاز تحریم‌های بین‌المللی و افزایش نرخ ارز و تورم، افراد بسیار فقیر از معیشت و قدرت خرید مناسبی برخوردار بوده‌اند.
در سال ۹۳، تعداد این افراد تقریبا دو برابر شده و به حدود ۱۵ هزار و ۵۰۰ نفر رسیده است. از سال ۹۴ و با امضای توافق برجام، اوضاع اقتصادی کشور بهبود یافته و در این دوران تعداد افرادی که با درآمد زیر یک دلار زندگی می‌کردند، در حدود ۸ هزار نفر بوده است.
از سال ۹۷، با خروج آمریکا از برجام و تضعیف اقتصاد ایران، تعداد افرادی که در فقر حاد به سر می‌بردند، به حدود ۳۳ هزار نفر رسیده است. در سال ۹۸، یارانه پرداختی به ۱۰۰ هزار تومان افزایش یافته ولی با توجه به بی‌ثباتی اقتصادی و بالا بودن نرخ ارز و تورم، تعداد افراد بسیار فقیر افزایش یافته است.
با شروع بحران کرونا و تداوم افزایش نرخ تورم و ارز، وضعیت معیشتی جمعیت بسیار فقر کشور بدتر شده است. از طرفی، یارانه‌های پرداختی نیز متناسب با نرخ تورم افزایش نیافته و قدرت خرید قشر بسیار فقیر جامعه کاهش یافته است.
اقدامات دولت سیزدهم برای فقرا
همزمان با روی کار آمدن دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۰، تعداد افرادی که با درآمد روزانه زیر یک دلار زندگی می‌کردند، به بیشترین مقدار خود در سال‌های اخیر در ۷۵ هزار و ۶۵۰ نفر رسیده است.
یکی از اقدامات اصلی دولت سیزدهم، حذف ارز ۴۲۰۰ و اصلاح قیمت کالاهای اساسی بوده که منجر به تورم شدید، بخصوص در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها (جزء اصلی سبد مصرفی قشر فقیر جامعه) شده است. به دنبال تضعیف معیشت قشر کم درآمد جامعه، دولت تصمیم به افزایش یارانه پرداختی گرفته است. بر این اساس، خانوارهای دهک‌های اول تا سوم به ازای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان و خانوارهای دهک چهارم تا نهم ۳۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کنند. با این سیاست، تعداد جمعیتی که با درآمد روزانه کمتر از یک دلار زندگی می‌کردند، در انتهای سال ۱۴۰۱ به حدود ۱۷ هزار نفر کاهش یافته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در دورانی که دولت یارانه معیشتی پرداخت کرده یا مقدار آن افزایش یافته، تعداد افرادی که در شرایط بسیار حاد فقر به سر می‌برند، کاهش یافته است. این موضوع نشان می‌دهد، این افراد توانسته‌اند با کمک یارانه‌ها قدرت خرید خود را افزایش دهند و کالاهای اساسی بیشتری تامین کنند.