سرمقاله
صفحات روزنامه
اخبار آنلاین
بنزین و قیمتگذاری آن در اقتصادهایی مانند ایران همواره موضوع بحث خواهد بود. یکی از مسایل مهم در این زمینه این است که دولتمردان در بیشتر مواقع سلیقه ای و یا از سر ناچارای اقدام هایی را به جای سیاست درست انجام می دهند که با اصول برنامه ریزی و سیاستگذاری ناسازگار است. این گونه سیاست گذاری شخصی و خارج از چارچوب درست سیاستگذاری یکی از بزرگترین مشکلات کشور است. در اینجا اشاره مختصری به چارچوب سیاست گذاری برای کاهش مصرف بنزین می کنیم. اقتصاد یک کشور باید هدف داشته باشد. هدف اقتصادها، رشد و توسعه است. رشد و توسعه نیز افزایش رفاه جامعه را به ارمغان میآورد. در کشورهای مختلف برای تحقق هدفهای کلی، راهبرد کلی یا همان استراتژی تعریف میشود. در راستای آن استراتژی و برای تحقق هدف کلی، برای بخشهای مختلف اقتصاد، هدفهایی تعریف میشود که تحقق آنها نیازمند تدوین سیاستهای بخشی و گاهی زیربخشی است. سیاست به معناهای مختلفی مانند تدبیر، اصلاح، تربیت، پاسداشتن مُلک، نگهداشتن، تدبیر امور اجتماع، هرگونه خط مشی برای اداره امور اجتماعی و شخصی گفته شده است. سیاستمداری و اداره جامعه نیاز به تدبیر دارد، تدبیر کردن یعنی وضع کردن، اندازه گیری کردن، عاقبت اندیشی و چاره اندیشی ژرفنگرانه. به سخن دیگر سیاست یعنی اصلاح دقیق و عاقبت اندیشانه، یعنی تغییر مدبرانه و آرام برای تحقق هدف درست. در معنای سیاست و اداره مدبرانه جامعه، نمیتوان هیچ جایی برای تغییر شدید، جراحی و مانند اینها یافت. با این وجود، یک سیاستگذاری درست در سطح کلان، بخشی و زیربخشی باید در چارچوبی مانند زیر تنظیم شود. این چارچوب باید برای هر سیاستگذاری جداگانه تنظیم و تدوین شود. این چارچوب در قالب مثالی برای بنزین اشاره میشود. چارچوب یک سیاستگذاری درست برای کاهش مصرف بنزین که می تواند در 5 بخش زیر توضیح داده شود. 1. تعیین جایگاه سیاست افزایش قیمت بنزین یا هر سیاست دیگر گزینش شده برای کاهش مصرف بنزین در استراتژی کلی اقتصاد کشور 2. الزامات ساختاری سیاست و سیاستگذاری درست که شامل بخش های زیر است: آسیبهای وضع موجود و یک تبیین واقعگرایانه (نه توجیه) از مصرف بنزین داشتن هدف، فهم درست هدف و تبیین آن، دامنههای آن برای اندازه مصرف بنزین ارزیابی سیاستها، ابزار و راههای مختلف (یک هزینه-فایده جامع و ارزیابی روشمند) کاهش مصرف بنزین گزینش سیاست، ابزار و راه بهینه کاهش مصرف بنزین تطبیق هدف و سیاست با قوانین و مقررات جاری و بالادستی تدوین متن سیاست گزینش شده برای تحقق هدف کاهش مصرف بنزین تصویب هدف و سیاست در مراجع قانونگذاری تدوین مقررات اجرایی سیاست ابلاغ مقررات 3. الزامات زمینهای سیاستگذاری درست برای تحقق هدف کاهش مصرف بنزین که از جمله اینها است: توجیه و اقدام برای ایجاد پذیرش همگانی هدف و سیاست ارایه مزایای سیاست انتخابی و هدف تعیین شده برای مخاطبین (مردم) ارایه پاسخ به شبهههای مطرح شده درباره سیاست و هدف، از جمله: توضیح کامل خسارتهای وضع موجود توضیح عادلانه و منصفانه بودن سیاست و هدف الزامها و اجبارهای اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی هدف و سیاست توضیج کامل منافع تحقق هدف و اجرای سیاست برای کشور و مردم ارزیابی به مصلحت بودن یا نبودن هدف و سیاست تدوین سیاستهای لازم برای جبران آثار منفی سیاست 4. برنامه اجرایی (تدوین برنامه اجرایی) در سیاستگذاری درست باید بخش های زیر را داشته باشد. تعیین مجری و اختیارات و مسوولیتهای آن، تعیین و تامین ابزار و نیازهای دیگر اجرای سیاست گزینش شده، شامل: بودجه مورد نیاز و تنظیم اسناد بودجه اجرای سیاست تامین ابزارهای سیاستی و اجرایی فرعی مناسب ساختارهای اداری و نیروی انسانی بایسته و نیازهای تغییر زمانبندی (زمان مناسب و درست آغاز، دوره اجرا، پایان اجرا و تحقق هدف) سیاست تعیین و تامین مکان و قلمروهای سیاست اشخاص تحت پوشش سیاست 5. نظارت و ضمانت اجرا در سیاستگذاری درست دو بخش اصلی دارد: تعیین ضمانتهای مستقیم و غیرمستقیم و ابزار الزام کننده اجرا که به تناسب اهمیت و ابعاد مختلف سیاست تعیین میشود. تعیین نظام نظارت بر اجرای سیاست (سازمانها و نهادهای ناظر، مقررات نظارت، قضاوت، مجازات و نیروی انسانی بایسته)