بار دیگر موضوع گاز و ناترازی آن با شروع فصل سرما بر سر زبان‌ها افتاده است. یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند ضمن کاهش هدررفت انرژی، به جبران ناترازی کمک کند، جمع‌آوری گازهای فلر است.
به گزارش تجارت نیوز، فصل سرما دوباره از راه رسید و یکی دیگر از بحران‌های انرژی در حال نمایان شدن است. بحران ناترازی گاز، هر زمستان گریبان‌گیر مردم می‌شود و مسئولان به جای انجام اقداماتی برای برطرف کردن مشکل به طور پایدار و دائمی، همواره به فکر انجام اقداماتی کوتاه‌مدت به مثابه تجویز مسکنی برای بحران هستند.
یکی از اقداماتی که می‌تواند راه سیاست‌های بلندمدت و پایدار را در کشور باز کند، برنامه‌های توسعه هستند. اما برنامه هفتم توسعه در حالی منتشر شد که انتقادات فراوانی نسبت به بندهای آن وجود داشت. یکی از مهم‌ترین انتقادات به آن، واقعی نبودن پیش‌بینی‌ها و برآوردهای برنامه با توجه به اوضاع اقتصاد ایران است. اقتصادی که گرفتار مشکلات زیرساختی است و تا این مشکلات برطرف نشوند، همواره سد راه رشد و پیشرفت کشور خواهند شد.
یکی از مهم‌ترین موارد ذکرشده در برنامه هفتم توسعه، بحث اتلاف و هدررفت انرژی به‌ویژه گاز است. هدررفت در موضوع گاز بسیار بالا بوده و بخش مهمی از آن مربوط به جمع‌آوری نشدن گازهای فلر و استفاده مجدد از آن است.
بررسی موارد ذکرشده در برنامه هفتم توسعه این سوال را طرح می‌کند که آیا مسئولان توانایی به سرانجام رساندن این برنامه را دارند یا قرار است بار دیگر با برنامه‌های کوتاه‌مدت، صرفا مسکنی برای بحران گاز تجویز شود؟
گاز فلر چیست؟
فلر یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی مورداستفاده در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌هاست که کارکرد آن سوزاندن گازهای اضافی موجود است. نکته مورد توجه آن جاست که فلر حجم زیادی از گازهای مضر را به اتمسفر وارد می کند. وجود این تجهیز به جهت مشکلات ایمنی ضروری است و به همین جهت باید اقداماتی به جهت کاهش گازهای اضافی صورت بگیرد.
استخراج نفت و گاز همواره با سوزاندن گازهای مشعل همراه بوده، اما موضوعات متعددی منجر به کاهش سوزاندن گازهای مشعل شده است. کم یا زیاد بودن گازهای مشعل در کشورهای مختلف را می‌توان بر اساس شاخص شدت فلرینگ مقایسه نمود که عبارت است از حجم گاز مشعل سوزانده شده به ازای هر بشکه نفت تولیدی.
مدت فلرینگ ایران بیش از 3 برابر میانگین جهانی!
بنا بر گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شدت فلرینگ در ایران بیش از سه برابر میانگین جهانی است. شایان ذکر است که شدت فلرینگ ممکن است مبتنی بر تولید نفت یا گاز باشد. در هر صورت، شدت فلرینگ مبتنی بر تولید نفت ایران در سال گذشته حدود سه‌ برابر میزان جهانی و شدت فلرینگ مبتنی بر تولید گاز طبیعی در ایران تقریبا دو برابر میزان جهانی است.
حجم گازهای مشعل در ایران به طور متوسط بیش از 50 میلیون متر مکعب در روز است. این مقدار از گاز طبیعی می‌تواند تقاضای عمده بعضی از بخش‌ها را به صورت کامل برطرف سازد. ضمن این که این میزان فلر به اندازه تولید دو فاز پارس جنوبی است که برای برداشتهر 25 میلیون متر مکعب، بین 5 تا 6 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
طرح برنامه ششم توسعه برای گازهای مشعل
در بازه زمانی اجرای قانون برنامه ششم توسعه، گازهای مشعل بیش از 60 نقطه با ظرفیت تجمعی روزانه حدود 20 میلیون مترمکعب عرضه شد که به انعقاد هشت قرارداد فروش منجر شد. این اقدامات منجر به جمع‌آوری 522 میلیون مترمکعب گاز مشعل در سال یعنی حدود 1.43 میلیون مترمکعب در روز شد.
درباره اقدام‌های بلندمدت وزارت نفت در جمع‌آوری گازهای مشعل، چهار طرح در دستور کار این وزارت‌خانه قرار گرفته که ظرفیت تجمعی این طرح‌ها بالغ بر 54.14 میلیون مترمکعب در روز بوده است. تسریع اجرای این طرح‌ها توسط شرکت ملی نفت و تسهیل فعالیت بخش خصوصی و ارائه زیرساخت‌های نرم‌افزاری برای افزایش جذابیت این طرح‌ها از سوی وزارت نفت و هیئت وزیران، از جمله الزامات اساسی برای کاهش سوزاندن گازهای مشعل و بهبود ناترازی گاز طبیعی در ماه‌های سرد سال است. اگر گاز فلر در مقادیر زیاد تولید شود، استفاده از آن در تولید گرما و برق می‌تواند از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد.
برنامه هفتم توسعه و وضع عوارض
در برنامه هفتم توسعه، در رابطه با جمع‌آوری گازهای فلر چنین ذکر شده است که به منظور کاهش اتلاف انرژی و جلوگیری از آلودگی زیست‌محیطی، باید عوارضی برای انجام نشدن طرح‌های جمع‌آوری وضع شود.
از طریق وضع عوارض بر گازهای مشعلی که بدون استفاده سوخته و به هدر می‌روند، می‌توان کاهش آلودگی را در دستور کار قرار داد. این اقدام می‌تواند شرکت‌های نفتی را به جمع‌آوری و استفاده بهینه از این گازها وادار کند. جمع‌آوری و استفاده مجدد آن‌ها می‌تواند منبع جدیدی برای تولید انرژی باشد.
حال نکته اساسی این جاست که بارها به جهت جمع‌آوری این گازها و به‌کارگیری دوباره آن‌ها، اقدامات متعددی انجام شده است. اقداماتی که تا کنون آن طور که باید بر روند جمع‌آوری آن‌ها اثرگذار نبوده است. باید پرسید که آیا اقدامات تنبیهی مانند وضع عوارض، قادر به حل بحران گازهای فلر خواهد بود؟