استانداردهای جدید وزارت صمت برای استفاده از جوش لیزری در ایران

جوشکاری لیزر، یکی از روش‌های کارآمد و پراستفاده در صنایع گوناگون نظیر خودروسازی، هوافضا، الکترونیک و تجهیزات پزشکی است. این فناوری با دقت بالا و کاهش ناحیه تحت تأثیر حرارت، مزایای فراوانی ارائه می‌کند؛ اما در عین حال، خطرات منحصربه‌فردی نیز به همراه دارد. شناخت و رعایت اصول ایمنی و الزامات نظارتی، برای حفظ سلامت کارکنان و تضمین کیفیت عملیات، امری حیاتی است. در این مطلب، بهترین شیوه‌های ایمنی در جوشکاری لیزر و مهم‌ترین استانداردهای نظارتی در این زمینه بررسی می‌شوند.

جوش لیزری و جوشکاری لیزری چیست؟

جوش لیزری و جوشکاری لیزری چیست؟ جوشکاری لیزری روشی پیشرفته در اتصال مواد است که از اشعه لیزر با چگالی توان بالا برای ذوب سریع و موضعی فلز استفاده می‌کند. در این فرایند، پرتوی لیزر بر سطح قطعه کار متمرکز شده و با ایجاد تمرکز حرارتی دقیق، امکان انجام جوش‌هایی با عمق نفوذ بالا و منطقه حرارتی کوچک را فراهم می‌سازد. از مهم‌ترین مزایای جوشکاری لیزری می‌توان به سرعت جوشکاری بالا، دقت فوق‌العاده در کنترل فرایند، حداقل اعوجاج در قطعه و کیفیت بالای اتصال اشاره کرد. به همین دلیل، این روش در صنایعی مانند خودروسازی، هوافضا، الکترونیک و پزشکی به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

دستگاه جوش لیزری چیست؟

دستگاه جوش لیزری چیست؟ دستگاه جوش لیزری با استفاده از پرتوهای متمرکز لیزر، امکان اتصال و ذوب سریع فلزات یا برخی مواد دیگر را با دقت و کیفیت بالا فراهم می‌کند. در این فرایند، پرتو لیزر با شدت زیاد روی محل اتصال متمرکز می‌شود و با حرارت موضعی و کنترل‌شده، ناحیۀ مورد نظر را ذوب کرده و دو قطعه را به‌صورت تمیز و بدون نفوذ اضافی حرارت در سایر بخش‌ها، به‌هم جوش می‌دهد. از مزایای دستگاه جوش لیزری می‌توان به سرعت بالای جوشکاری، کاهش تغییر شکل حرارتی قطعات، و قابلیت جوشکاری نقاط بسیار ریز و پیچیده اشاره کرد. این ویژگی‌ها، جوش لیزری را برای صنایع مختلفی همچون خودروسازی، هوافضا، پزشکی و جواهرسازی مناسب می‌سازد.

محصولات روتک

محصولات روتک در حوزه فناوری‌های لیزر، طیف گسترده‌ای از دستگاه‌های برش، حکاکی و جوش لیزری تا قطعات جانبی مربوطه مانند سورس ریکاس را شامل می‌شوند. این شرکت با ارائه راهکارهای پیشرفته و بهره‌گیری از فناوری‌های به‌روز، امکان انجام فرآیندهای دقیق و باکیفیت بر روی مواد گوناگون مانند فلزات، چوب، پلاستیک و پارچه را فراهم می‌کند. از ویژگی‌های برجسته محصولات روتک می‌توان به قدرت و سرعت بالا، طراحی ارگونومیک و نرم‌افزارهای کاربرپسند اشاره کرد. پشتیبانی فنی و خدمات پس از فروش مناسب نیز باعث شده است که کاربران در صنایع مختلف از جمله تبلیغات، معماری، خودروسازی و صنایع دستی، با اطمینان بیشتری از این تجهیزات استفاده کنند.

استانداردهای نظارتی در ایران

رعایت مقررات و استانداردهای بین‌المللی و ملی، گامی اساسی برای تضمین سلامت و ایمنی محیط کار است. برخی از نهادها و استانداردهای مهم در این حوزه عبارت‌اند از:

اداره ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA)

در ایالات متحده، OSHA با ارائه مقرراتی پیرامون ایمنی در محیط کار، بر فرایندهای جوشکاری لیزر نیز نظارت دارد. مهم‌ترین موارد شامل:

• CFR 1910.132 29 بر الزام استفاده از تجهیزات حفاظت فردی برای کاهش مواجهه با خطرات تمرکز دارد.
• 29 CFR 1910.1200 تحت عنوان "ارتباط خطر"، کارفرمایان را موظف می‌کند تا کارگران را نسبت به مخاطرات شیمیایی، ازجمله دود ناشی از جوشکاری لیزری، آگاه کنند.

استانداردهای اروپایی جوشکاری لیزری

جوشکاری لیزری از شمول استانداردها مستثنی نیست؛ بلکه درست برعکس، این استانداردها بسیار ضروری‌اند و چارچوبی را فراهم می‌کنند که با تکیه بر آن می‌توان در بهترین شرایط کار کرد. این ضوابط و استانداردها، ابزارهای مرجعی هستند که برای حفظ ایمنی و تضمین نتایج مطلوب، به آن‌ها اتکا می‌کنیم. بیایید نگاهی به تمامی استانداردهای مورد نیاز در جوشکاری لیزر بیندازیم.

EN ISO 3834 (گواهینامه شرکتی)

استاندارد EN ISO 3834، الزامات کیفی مربوط به جوشکاری ذوبی مواد فلزی را شرح می‌دهد و به این ترتیب، کیفیت را به‌طور مستقیم در فرایند جوشکاری و در زمان تولید ادغام می‌کند.

این استاندارد در بسیاری از استانداردهای محصول، به‌ویژه در تجهیزات تحت فشار، دیگ‌های بخار و لوله‌کشی و همچنین حمل‌و‌نقل مواد خطرناک، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

EN 4678 و L06-395 – چارچوب‌هایی برای بخش هوافضا

استاندارد EN 4678 مربوط به سال ۲۰۱۲ و استاندارد L06-395 مربوط به سال ۲۰۰۰ است. هر دو استاندارد بر صنعت هوافضا نظارت دارند و جز در چند مورد جزئی، با یکدیگر برابرند. این استانداردها قوانینی را تعریف می‌کنند تا کیفیت سازه‌های هوافضایی ساخته‌شده از مواد فلزی که با پرتو لیزر جوش یا لحیم شده‌اند، تضمین شود. کاربرد این استانداردها شامل ساخت قطعات جدید و نیز تعمیرات، تحت نظارت تأمین‌کننده یا شرکت مورد تأیید است.

EN ISO 13919 – چهارچوب مرجع برای جوشکاری لیزری

استاندارد ISO 13919-1 که در دسامبر ۲۰۱۸ به‌روزرسانی شد، یک استاندارد بین‌المللی است که امکان ارزیابی سطوح عیوب موجود در اتصالات فولاد، نیکل، تیتانیوم یا آلومینیوم را که با پرتو الکترونی یا لیزری جوشکاری شده‌اند، فراهم می‌کند. استاندارد ISO 13919-2 نیز به آلومینیوم و آلیاژهای آلومینیوم اختصاص دارد.

در این استاندارد، سه سطح الزامات کیفی در زمان خروج قطعه از کارگاه تعریف شده است (B: بالا، C: متوسط و D: ملایم) که طیف وسیعی از پروژه‌ها را در برمی‌گیرد؛ اعم از جوشکاری با سیم پرکننده یا بدون آن، فولادهای آلیاژی و غیرآلیاژی و حتی موادی که با پرتو الکترونی یا لیزر جوشکاری شده‌اند.

EN ISO 14732 – صلاحیت اپراتورهای جوشکاری

استاندارد ISO 14732 به ارزیابی صلاحیت پرسنل، اپراتورهای جوشکاری و تنظیم‌کنندگان دستگاه در جوشکاری مکانیزه یا خودکار مواد فلزی می‌پردازد. این استاندارد الزامات مربوط به احراز صلاحیت اپراتورها را تعریف می‌کند و در صورتی که یک قرارداد یا استاندارد کاربردی الزام نماید، به کار گرفته می‌شود.

این استاندارد جایگزین استاندارد EN 1418 شده است که در سال ۲۰۱۳ منسوخ شد.

EN ISO 15609-04 – توصیف دستورالعمل‌های جوشکاری

استاندارد ISO 15609-04 مشخصات مربوط به توصیف دستورالعمل جوشکاری (WPS) با پرتو لیزر را تعیین می‌کند. این سند، پارامترهایی را که بر کیفیت متالورژیکی و مکانیکی، هندسه سازه و استحکام اتصال تأثیر می‌گذارند، به‌صورت رسمی ثبت می‌کند.

این استاندارد در مورد تمامی روش‌های جوشکاری با پرتو لیزر، از جمله جوشکاری سخت‌کاری (Hardfacing) کاربرد دارد.