عبدالمحمد طاهری، کارشناس مسائل افغانستان با اشاره به سفر وزیر خارجه ایران به کابل با تاکید بر اهمیت رابطه با افغانستان می گوید: روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی‌ میان دو کشور نیاز به بازسازی دارد.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به زودی، به منظور گفت‌وگو با هیئت حاکمه سرپرستی افغانستان به کابل سفر خواهد کرد. در نظر است در این سفر یک‌روزه که نخستین سفر وزیر خارجه به کابل از زمان حضور در این جایگاه است، طیفی از موضوعات و مباحث مورد علاقه یا نگرانی دو طرف مورد بحث و بررسی قرار گیرد. به منظور بررسی اهداف این سفر و مباحثی که احتمالا مورد بحث و بررسی دو طرف قرار خواهدگرفت با عبدالمحمد طاهری، کارشناس مسائل افغانستان گفت‌وگو کردیم:
رابطه با افغانستان برای ایران حائز اهمیت است
وزیر امور خارجه برای نخستین بار در دولت چهاردهم عازم افغانستان خواهد بود؛ با توجه به اینکه از زمان روی کار آمدن دولت طالبان، تهران چالش‌های متعددی از جمله حق آبه، موضوعات امنیتی و بحث مهاجرین را با هیات حاکمه سرپرستی افغانستان تجربه کرده است، فکر می‌کنید دستور کار این سفر باید چه مواردی را شامل شود؟
به طور معمول زمانی که سفری دیپلماتیک در سطح وزرای امور خارجه و به شکل دولت های رسمی صورت می‌گیرد، تفاهم‌نامه‌هایی از طریق سفارت خانه‌ها در هماهنگی با وزارت امور خارجه کشور میزبان آماده می‌شود. با این حال نمی‌دانم دولت فعلی افغانستان تا چه میزان توانایی فعالیت‌های دیپلماتیک داشته باشد. محور اصلی گفت‌‍وگوهای ما با دولت‌های افغانستان که همیشه وجود داشته و کماکان نیز وجود دارد، نخست مسئله امنیت مرزها است که به جهت عدم کنترل مرز مشترک از سوی حکومت افغانستان، شاهد ورود غیرقانونی شهروندان افغانستان هستیم، این موضوع قطعا یکی از سوژه های گفت و گوی وزیر خارجه در کابل خواهدبود.
مساله دوم، موضوع حق آبه و مساله سوم مبادلات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است که متاسفانه این مورد از زمان روی کار آمدن طالبان به فراموشی سپرده شده است و متاسفم که هنوز دولتمردان افغانستان متوجه اهمیت این موضوع نشده‌اند. البته این مساله اختلاف قدیمی میان ایران و پشتون ها بوده است. آنها متاسفانه نسبت به عملکرد جمهوری اسلامی ایران ذهنیت منفی دارند، هرچند که ما در دوران ریاست جمهوری آقای کرزی، دوره اول و دوم که ۸ سال بود، همه نوع فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را حتی در مناطق سنی‌نشین این کشور علاوه بر مناطق شیعه نشین داشتیم و به معنای واقعی تفاوتی میان مناطق قائل نبودیم.
البته شیعیان در غرب کابل همیشه مورد ظلم و ستم قرار گرفته بودند و به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران هم نگاه ویژه‌تری به آن مناطق داشت. با این وجود مناطق سنی نشینی هم که دارای فقر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بودند مانند قندهار، هلمند، غزنی و پکتیا نیز از خدمات جمهوری اسلامی ایران بهره مند می‌شدند. با این حال همیشه آن نگاه منفی پشتون‌ها نسبت به اقدامات ایران در افغانستان به قوت خود باقی بوده‌است.
امیدوارم که ما بتوانیم با حضور پررنگ آقای عراقچی، وزیر محترم خارجه، روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی‌مان را مورد بازسازی مجدد قرار بدهیم چرا که به هر حال افغانستان برای ما حائز اهمیت است و حالا که آمریکایی‌ها هم حضور ندارند، این خلاء را هیچ کشوری بهتر از جمهوری اسلامی ایران به دلیل اشتراکات فرهنگی، زبانی و دینی نمیتواند پر کند.
ایران در مساله احیای حقابه اهرم فشارهایی دارد
در چند سال اخیر بخصوص پس از بازگشت طالبان به قدرت مساله حق‌آبه ایران به یکی از مهم‌ترین چالش‌ها تبدیل شده است. فکر می‌کنید در این سفر تا چه اندازه می‌توان به تفاهمی در این خصوص دست یافت؟
مساله حق‌آبه، مسئله بسیار جدی است که من احساس می‌کنم زمان آن فرارسیده تا در برخی موارد از اهرم فشار نیز در قبال حکومت طالبان استفاده شود تا حق مردم سیستان و بلوچستان و شهرهای شرقی ایران را بپردازند چرا که آن‌ها در مسیر دیپلماتیک حاضر نیستند توافق های میان دو کشور را اجرایی کنند.این موضوع نیز حتماً باید در اولویت صحبت‌های وزیر محترم خارجه باشد.
مسئله سوم، امنیت مرز مشترک است. ناتوانی طالبان در اعمال قدرت در مرزهای مشترک منجر به ورود موج عظیمی از پناهندگان بصورت غیرقانونی به سمت ایران شده که مشکلات عدیده ای را برای ایران ایجاد کرده است.
در همه این زمینه های مورد اختلاف باید بگویم که حکومت افغانستان باید بپذیرد که ،فارغ از نوع نگاه طالبان، تنها کشوری که میتواند حافظ منافع مردم افغانستان باشد، جمهوری اسلامی ایران است. حکومت طالبان باید در قبال ایران به عنوان همسایه مهم خود یک دیپلماسی روشن را مدنظر قرار دهد تا اعتماد کمرنگ شده و یا از میان رفته میان دو طرف ترمیم شود. متاسفانه تا امروز شاهد بودیم که طرف افغانستانی تعهدات خود به ایران را به فراموشی می‌سپارد که به نظر میرسد باید برای این موضوع چاره اندیشی شود.