«شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی» امیر قطر امروز چهارشنبه یکم اسفند ۱۴۰۳ در سفری رسمی و به منظور دیدار و رایزنی با «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور و سایر مقامات ایرانی با استقبال عباس علی‌آبادی وزیر نیرو وارد فرودگاه مهرآباد تهران شد و سپس در مجموعه فرهنگی سعد آباد مورد استقبال رسمی مسعود پزشکیان قرار گرفت. همچنین امیر قطر با رهبر معظم انقلاب نیز دیدار کرد.
رئیس‌جمهور در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با امیر قطر، گفت: کشور دوست و برادر قطر از جایگاه ویژه ای در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برخوردار است.
به گزارش ایرنا، «مسعود پزشکیان» روز چهارشنبه یکم اسفندماه ۱۴۰۳ در نشست خبری مشترک با «تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی» امیر قطر، تصریح کرد: دیدارهای مستمر مقامات دو کشور بیانگر پیوندهای مستحکم تاریخی، اقتصادی و فرهنگی و دیدگاه‌های نزدیک پیرامون مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی است.
رئیس‌جمهور تاکید کرد: تقویت و توسعه روابط در حوزه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، نظامی و امنیتی با کشورهای منطقه و همسایه سیاست کلیدی جمهوری اسلامی ایران است و در این میان دولت دوست و برادر قطر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی افزود: در این سفر با برادرم امیر محترم دولت قطر درخصوص موضوعات دو جانبه و در راستای تامین منافع مشترک گفتگو کردیم و تصمیمات خوبی در جهت توسعه و تعمیق مناسبات و گشودن مسیرهای جدید همکاری اتخاذ کردیم.
پزشکیان اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران معتقد است که کشورهای منطقه می‌توانند براساس سیاست حسن همسایگی، احترام متقابل و تعامل سازنده در جهت حفظ ثبات و امنیت در منطقه گام بردارند و مسیر همکاری مشترک را هموار کنند.
رئیس‌جمهور در ادامه یادآور شد: در این دیدار بر حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت کشور سوریه و مشارکت همه مردم این کشور در تعیین سرنوشت خود تاکید کردیم و لازم می‌دانم از تلاش‌های میانجی گرانه قطر برای دستیابی به آتش‌بس در غزه و آزادسازی اسرای مظلوم فلسطینی قدردانی کنم.
پزشکیان افزود: در دیدار با امیر قطر بر ضرورت اتخاد تدابیر منسجم‌تر کشورهای اسلامی در راستای کاهش آلام و رنج‌های مردم غزه و توقف جنایات علیه آنان و همچنین پیگیری اقدامات جنایتکارانه رژیم صهیونیستی تاکید کردیم و بر این باوریم که تمام ملت‌ها و دولت‌های منطقه و جهان بر پایه ارزش‌های الهی و انسانی باید تلاش خود را برای دفاع از مردم مظلوم فلسطین به ویژه غزه در برخورداری از زندگی ایمن در سرزمین تاریخی خود به کار گیرند.
تاکید امیر قطر بر توسعه و تعمیق روابط با ایران، بهترین راه حل اختلافات، گفتگو است
امیرقطر نیز در این نشست خبری مشترک با ابراز خوشحالی از سفر به ایران، گفت: این سفر در شرایطی انجام شده که منطقه ما با تحولات و چالش هایی روبرو است و نیازمند هماهنگی و مشورت درمورد آن هستیم.
شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی افزود: سفر اخیر رئیس جمهوری اسلامی ایران به قطر فرصت خیلی مهم و خوبی بود برای اینکه بتوانیم روابط برادرانه و تاریخی بین خودمان را گسترش دهیم، روابطی که بر پایه حسن همجواری بین دو کشور است و ما اطمینان داریم که ادامه اینگونه سفرها می‌تواند به گسترش هرچه بیشتر این روابط کمک کند.
شیخ تمیم بیان کرد: امروز من گفت وگوهایی را با جناب رئیس جمهور اسلامی ایران درخصوص زمینه‌های مختلف همکاری بین دو کشور داشتم و ما تاکید کردیم که باید فرصت‌های همکاری احتمالی بیشتری را بین یکدیگر به خصوص در زمینه‌های تجاری و اقتصادی ایجاد کنیم.
وی تصریح کرد: ما همچنین بر اهمیت پیگیری نتایج نشست‌های کمیسیون اقتصادی مشترک بین دو کشور که اخیراً منعقد شد و افزایش حجم تبادل تجاری بین دو کشور تاکید کردیم به طوری که بتواند اهداف ما را محقق کند علاوه بر آن تاکید کردیم تا همکاری خود را در همه زمینه‌ها گسترش دهیم.
امیر قطر ادامه داد: ما همچنین درخصوص شرایط سختی که منطقه ما با آن دست و پنجه نرم می‌کند و درخصوص مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی که مورد اهتمام مشترک ما است گفت وگو کردیم.
وی گفت: ما توافق کردیم که بهترین راه برای حل نزاع‌هایی که درحال حاضر وجود دارد گفت وگوهای سازنده است. ما در این راستا از آنچه که جناب پزشکیان درخصوص روابط سازنده با کشورهای شورای همکاری و کشورهای اسلامی مبتنی بر منافع مشترک و حسن همجواری فرمودند، استقبال می کنیم.
شیخ تمیم با استقبال از رویکرد ایران درمورد توسعه و تعمیق روابط با همسایگان، گفت: ما همچنین از تفاهم‌هایی که منجر به حمایت از استقرار و ثبات و شکوفایی در منطقه باشد حمایت می‌کنیم.
امیر قطر تاکید کرد: مسئله فلسطین در صدر صحبت‌ها و پرونده‌هایی بود که در ارتباط با آن صحبت کردیم و ما بر لزوم پایبندی به توافق آتش‌بس در غزه تاکید می کنیم و معتقدیم که طرف‌ها باید به اجرای مراحل این توافق متعهد باشند و همچنین بر اهمیت اینکه کمک‌های انسان دوستانه به برادرانمان در غزه برسد نیز تاکید کردیم.
وی افزود: من امروز خدمت رئیس جمهوری اسلامی ایران تاکید کردم که کشور قطر و شرکای آن درخصوص میانجیگری برای موفقیت‌آمیز بودن این توافق متعهد هستند توافقی که به نظر من گامی اساسی است برای اینکه آتش‌بس همیشگی و پایدار را در غزه شاهد باشیم و همچنین ورود کمک‌های انسان دوستانه را به داخل غزه بدون هیچ مانع تراشی تضمین کند.
امیر قطر ابراز امیدواری کرد که آتش‌بس به درد و رنج غیرنظامی‌ها در غزه پایان بخشد، شرایط را برای انجام بازسازی در غزه آماده‌ کند و این توافق کمک کند تا به راه حلی عادلانه، پایدار و جامع درخصوص فلسطین برسیم زیرا به گفته وی ملت بزرگ فلسطین ملتی است که جانفشانی‌ها و فداکاری‌های زیادی را طی دهه‌های گذشته انجام داده و بدون شک به کمتر از این مسائل راضی نیست.
شیخ تمیم بیان کرد: کشور قطر بر پشتیبانی خود از هرگونه تلاشی که منجر به نزدیک کردن دیدگاه‌ها و رسیدن به راه حل‌های عادلانه و متوازن شود و حقوق کشورها را تضمین کند و توسعه و شکوفایی را در منطقه گسترش بدهد حمایت خواهد کرد.
امیر قطر در پایان از حسن استقبال رئیس جمهوری ایران در این سفر قدردانی و برای ایشان و ملت ایران آرزوی پیشرفت و رفاه کرد.
اهداف سفر شیخ تمیم به تهران
روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی قطر به واسطه عوامل پیدا و پنهان بسیاری، نوع خاصی از همراهی تاکتیکی را تجربه می‌کند. سفر شیخ تمیم، امیر قطر به تهران برای تدبیر در مناسبات دو جانبه و چاره‌جویی درباره خواب شومی است که رئیس‌جمهور آمریکا برای منطقه دیده است.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر چهارشنبه اول اسفند در صدر هیأت بلندپایه سیاسی و اقتصادی و در راستای پیشبرد روابط دوجانبه به ایران سفر کرد. تهران و دوحه در سال‌های گذشته به واسطه نزدیکی‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی از مهمترین دوستان یکدیگر در منطقه محسوب می‌شوند. شیخ تمیم در این سفر و در دیدار با رئیس‌جمهور ایران و دیگر مقامات جمهوری اسلامی به بررسی مهمترین موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی می‌پردازد که روابط اقتصادی، غزه و آمریکا از مهمترین محورهای این موضوعات در سه حوزه مورد اشاره است.
روابط برادرانه و راهبردی ایران و قطر
روابط جمهوری اسلامی ایران و قطر با تمام فرازوفرودها و تفاوت‌های موجود در نگرش به نظم و نظام بین‌الملل، در دسته روابط استراتژیک قابل تعریف است، روابطی مبتنی بر حسن همسایگی و دغدغه‌های مشترک در منطقه. این همراهی در دولت چهاردهم و با نگاه ویژه به همسایگان هم تداوم یافته است. مسعود پزشکیان و دستگاه دیپلماسی از همان ابتدا و با درک نقش اثرگذار این کشور در تعاملات منطقه و جهان، بر تقویت و گسترش روابط با دوحه در حوزه‌های مختلف به ویژه حوزه اقتصاد، تأکید ویژه‌ای داشته و این تاکید از سوی مقامات قطر هم در ماه‌های گذشته اعلام شده است. پادشاهی قطر در پنج ماه پر تنش گذشته، تلاش کرد در کنار جمهوری اسلامی ایران، این تنش‌ها را تا حد امکان مدیریت و به نوعی در برابر تخریب‌گران امنیت و ثبات منطقه ایستادگی کند.
رئیس‌جمهور ایران، ۱۱ مهر ۱۴۰۳ (اکتبر ۲۰۲۴) به دعوت رسمی شیخ «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر، به این کشور سفر کرد و بلافاصله و در اقدامی متمایز مهمان منزل شخصی امیر قطر شد. سفری دو روزه که با هدف گفت‌وگوهای دوجانبه و نیز شرکت در نوزدهمین اجلاس مجمع گفتگوی همکاری آسیا (ACD) انجام شد و یکی از مهمترین گام‌های دولت چهاردهم در نزدیکی به کشورهای حاشیه خلیج فارس از یک سو و ارسال سیگنال‌ مقاومت به رژیم صهیونیستی از سوی دیگر محسوب می‌شود. مسعود پزشکیان و هیات همراه درحالی تهران را به مقصد دوحه ترک کردند که هنوز ۲۴ ساعت از عملیات وعده صادق ۲ و پاسخ ایران به ترور رهبران مقاومت در تهران و بیروت، نگذشته بود.
روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان خود گرچه از منظر دیپلماتیک و سیاست اهمیت غیرقابل انکار دارد اما این روابط رکن مهم و استراتژیک‌تری هم به نام تعاملات اقتصادی هم دارد. حجم مبادلات تجاری میان ایران و قطر در ۹ ماهه نخست سال ۲۰۲۴ و به گفته «عباس عبدالخانی» رایزن بازرگانی ایران در قطر، حدود ۲۶۵ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۵۳ درصد افزایش داشته است. به گفته «محمدعلی دهقان دهنوی» رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران میوه و صنایع غذایی بیشترین کالاهای صادراتی ایران به قطر هستند و دو کشور برای رسیدن به چشم‌انداز تجارت یک میلیارد دلاری در حال برنامه‌ریزی هستند.
گمانه‌هایی درباره مقاصد خاص یک سفر
سفرهای دوجانبه مقامات ایران و قطر به پایتخت‌های یکدیگر، بر اساس قانون نانوشته‌ای همواره در دو دهه گذشته کانون گمانه‌زنی‌های مختلف بوده و بسیاری از تحلیلگران این سفرها، تماس‌ها و دیدارها را به دیده تبادل پیامی میان غرب به ویژه آمریکا و ایران تعبیر می‌کنند. روابط حسنه خاندان آل‌ثانی با ایران و نیز روابط آن‌ها با آمریکا دوحه را واسطه‌ای معتمد برای تهران تعریف می‌کند و قطر هم چند سال گذشته و پس از کاهش تنش با عربستان و نیز بازگشت روابط ایران و عربستان سعودی به روال عادی، بر بازآفرینی نقش خود در منطقه از طریق میانجیگری میان ایران و آمریکا تاکید ویژه دارد. برای قطر هم مانند بسیاری از کشورهای منطقه رفع تحریم‌های ایرانی، رویدادی مهم و حفظ ثبات منطقه هدفی مهمتر است. دوحه در تلاش است تا با اثبات عدم تأثیرپذیری خاص خود از غرب در ارتباط با ایران و تعریف منافع مشترک سیاسی و اقتصادی با همسایه شرقی خود، بتواند چهره‌ای متعادل و کاتالیزوری از خود در غرب آسیا و جهان ترسیم کند.
سفر امروز امیر قطر به تهران هم به سیاق مرسوم و اشاره شده، محفل گمانه‌زنی‌ها بوده است با این وجود و در حالی که «ماجد الانصاری» سخنگوی وزارت امور خارجه قطر بر آمادگی مجدد این کشور برای نقش‌آفرینی در روابط میان ایران و آمریکا سخن گفته است اما تمیم بن حمد آل ثانی دستکم در این سفر و به تصریح مقامات وزارت امور خارجه، با چنین هدفی به تهران نیامده است و به گفته وزیر امور خارجه، گمانه‌زنی‌ها درباره اینکه امیر قطر حامل پیامی از سوی آمریکاست، شایعاتی است که ارزش پرداختن ندارد. «سیدعباس عراقچی» مهمترین هدف این دیدار را مناسبات دو جانبه و منطقه اعلام و تاکید کرده است که امیر قطر شخصیت برجسته‌ای است که برای پیشبرد روابط دوجانبه به تهران می‌آید.
قطر و پرونده‌های منطقه‌ای
پادشاهی قطر به واسطه نقشی که برای خود در اثرگذاری بر مناسبات منطقه تعریف کرده است، با دو پرونده بزرگ و مهم در منطقه مواجه است، صلح در غزه و ثبات در سوریه. نزدیکی ایدئوژیک رهبران قطر به رهبران حماس و دولت جدید سوریه، دوحه را تا حدود زیادی موفق این پرونده‌ها نشان می‌دهد. قطر میانجیگری مذاکرات آتش‌بس در غزه را بر عهده داشت و امروز نگران شکنندگی این آتش‌بس به واسطه بدعهدی رژیم صهونیستی است. دولت قطر در قبال نظام سیاسی جدید سوریه هم از همان ابتدا مواضع حمایتی خود را اعلام و امیر قطر از نخستین رهبران جهان بود که به دعوت محمد الجولانی رهبر دوره انتقالی سوریه، به دمشق سفر کرد.
در این دیدار، امیر قطر بر حمایت کشورش از وحدت، حاکمیت و استقلال سوریه تأکید و از تلاش‌های دولت سوریه برای دستیابی به ثبات و حفظ توانایی‌های این کشور قدردانی کرد.«محمد الخلیفی» وزیر مشاور در امور خارجه قطر هم به الجولانی اطمینان داد که قطر در تمامی مراحل پیش رو در کنار برادران سوری خود خواهد ایستاد. این روابط حسنه با سوریه گمانه‌ها درباره رد و بدل شدن پیام‌ها میان تهران و دمشق به واسطه دوحه را تقویت کرده است.
غزه اما مهمترین محور دیدارهای امیر قطر با مقامات ایران خواهد بود، جایی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از طرحی غیرقانونی درباره این منطقه سخن گفته است؛ طرح کوچ اجباری ساکنان این کرانه از سرزمین آبا و اجدادی خود و اسکان در کشورهایی چون مصر و اردن و حتی عربستان. ایده‌ای که حتی مطرح ساختن آن‌هم کشورهای منطقه و جهان را نگران و تدبیر و مشورت در این زمینه را ضروری ساخته است. چاره‌اندیشی امیر قطر با رئیس‌جمهور و دیگر مقامات ایران در این سفر و نیز برگزاری نشست فوق‌العاده سازمان کشورهای اسلامی به پیشنهاد ایران می‌تواند راه را برای ایجاد موضع مشترک و به تعبیر وزیر امور خارجه «صدای واحد» جهان اسلام فراهم کند.