انواع کوچینگ: راهنمای جامع برای شناخت شاخه‌های مختلف

کوچینگ چیست و کوچ کیست؟

کوچینگ فراتر از یک جلسه ساده است؛ یک همکاری مستمر و مشارکت پویا بین یک کوچ حرفه‌ای و مراجع (فرد یا گروهی که از خدمات کوچینگ بهره می‌برد) شکل می‌گیرد. در این تعامل هدفمند، کوچ با ایجاد یک فضای امن و حمایتی، مراجع را قادر می‌سازد تا از طریق تفکر عمیق و خلاقیت ذاتی خود، توانایی‌های شخصی و حرفه‌ای‌اش را شناسایی و به طور چشمگیری ارتقا دهد.

کوچ‌های مورد تایید ICF: متخصصانی متعهد

کوچ‌های مورد تایید فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF)، متخصصان حرفه‌ای هستند که با گذراندن دوره‌های آموزشی معتبر و تاییدشده، کسب تجربه‌های عملی ارزشمند و درک عمیق از شایستگی‌های محوری کوچینگ (Core Competencies)، به این حرفه ورود پیدا می‌کنند. این شایستگی‌ها، استانداردها و اصول بنیادین این حرفه را تعیین می‌کنند. علاوه بر این، کوچ‌های ICF به دستورالعمل‌ها و اصول اخلاقی (Code of Ethics) این سازمان پایبند بوده و در راستای حفاظت و خدمت به مراجعین کوچینگ گام برمی‌دارند.

آکادمی کوچینگ FCA انگلستان: پیشگام آموزش کوچینگ فارسی در ایران

آکادمی کوچینگ FCA انگلستان، به عنوان اولین موسسه آموزش کوچینگ به زبان فارسی در ایران و یکی از موسسات مورد تایید ICF، با بیش از 10 سال سابقه درخشان در برگزاری دوره‌های تخصصی کوچینگ، ارائه خدمات کسب‌وکار کوچینگ و صدور مدرک معتبر زیر نظر فدراسیون ICF، به تربیت کوچ‌های حرفه‌ای می‌پردازد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دوره‌های آموزشی ما، از لینک زیر بازدید نمایید:

[لینک اطلاعات دوره‌های تربیت کوچ]

انواع کوچینگ کدامند؟ بررسی جامع از زوایای مختلف

وقتی به دنبال پاسخ این سوال هستیم که "انواع کوچینگ چیست؟"، می‌توانیم این حوزه پویا را از جنبه‌های گوناگونی مورد بررسی قرار دهیم:

• تخصص‌های کوچینگ
• تعداد مراجع در یک جلسه کوچینگ
• رویکردهای کوچینگ
• شیوه ارتباط کوچ و مراجع

انواع کوچینگ از منظر تخصص‌های کوچینگ

انواع کوچینگ را می‌توان بر اساس تخصص‌های منحصربه‌فرد آنها دسته‌بندی کرد. تنوع در تخصص‌های کوچینگ به این معناست که هر فرد یا سازمانی می‌تواند کوچ متخصصی را بیابد که دقیقاً با نیازها و اهداف ویژه او همخوانی داشته باشد.

کوچ‌ها پس از اتمام دوره‌های آموزشی و کسب مهارت‌های لازم، معمولاً بر اساس پیشینه، دانش، تجربه و یا علاقه شخصی خود در یک حوزه خاص، تخصص کوچینگ خود را انتخاب می‌کنند. فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF) تاکید دارد که صلاحیت‌های اساسی کوچ‌ها در تمامی تخصص‌ها یکسان است و انتخاب تخصص، به ایجاد زبان مشترک و اعتماد بیشتر بین کوچ و مراجع کمک می‌کند. به همین دلیل، به کوچ‌ها توصیه می‌شود برای توسعه کسب‌وکار کوچینگ خود، تخصصی را برگزینند که در آن، مراجعین اعتماد بیشتری به آنها نشان می‌دهند. این رویکرد تخصصی، گاهی با عنوان "نیش مارکت کوچینگ" نیز شناخته می‌شود.

برخی از رایج‌ترین تخصص‌های کوچینگ عبارتند از:

• کوچینگ زندگی (Life Coaching)
• کوچینگ رابطه (Relationship Coaching)
• کوچینگ سازمانی (Organizational Coaching)
• کوچینگ کسب‌وکار (Business Coaching)
• کوچینگ رهبری (Leadership Coaching)
• کوچینگ شغلی (Career Coaching)
• کوچینگ عملکرد (Performance Coaching)
• کوچینگ مدیران اجرایی (Executive Coaching)
• و بسیاری دیگر...

رایج‌ترین تخصص‌های کوچینگ: نگاهی نزدیک‌تر

در ادامه، به توضیح مختصری در مورد تعدادی از اصلی‌ترین انواع کوچینگ از نظر تخصص می‌پردازیم:

• کوچینگ زندگی (Life Coaching): این شاخه از کوچینگ بر پیشرفت و دستیابی به رضایت بیشتر در زندگی و جنبه‌های مختلف آن (روابط، ارتباطات، شغل و غیره) تمرکز دارد. کوچ زندگی به افراد کمک می‌کند تا آگاهی خود را افزایش دهند، اهداف فردی‌شان را شفاف کنند و اولویت‌بندی نمایند، افکار و احساسات خود را بهتر بشناسند، انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشند، برای ایجاد تغییرات مثبت اقدام کنند و در نهایت به اهداف و احساس رضایت عمیق‌تری دست یابند. به دلیل گستردگی تعریف آن، بسیاری از انواع دیگر کوچینگ می‌توانند زیرمجموعه‌ای از کوچینگ زندگی در نظر گرفته شوند. روانشناسان، مشاوران، متخصصان توسعه فردی و متخصصین روابط، با گذراندن دوره‌های کوچینگ، می‌توانند در این حوزه به مراجعین خود یاری رسانند.
• کوچینگ کسب‌وکار (Business Coaching): یک اصطلاح فراگیر که به انواع مختلف کوچینگ‌های مرتبط با سازمان‌ها و کسب‌وکارها اشاره دارد. این نوع کوچینگ می‌تواند توسط کوچ‌های درون یا برون سازمانی انجام شود و یکی از رایج‌ترین و پرطرفدارترین شاخه‌های کوچینگ است. کوچینگ کسب‌وکار به رهبران و مدیران کمک می‌کند تا چشم‌انداز، استراتژی و اهداف روشنی برای رشد سازمان خود ترسیم کنند. این رویکرد، سازمان‌محورتر بوده و تمرکز آن بیشتر بر توسعه، بازاندیشی و اجرای برنامه‌های هدفمند برای دستیابی به نتایج ملموس کسب‌وکاری است. یک بیزینس کوچ، مراجع خود را در ایجاد مهارت‌های رهبری، تدوین استراتژی‌های تجاری و بهبود نگرش و ذهنیت یاری می‌رساند. مدیران، کارآفرینان، مشاوران مدیریت، متخصصین مالی، متخصصین منابع انسانی و مدیران فروش و بازاریابی، از جمله افرادی هستند که با آموزش کوچینگ می‌توانند در این حوزه فعالیت کنند.
• کوچینگ مدیران اجرایی (Executive Coaching): مدیران ارشد و رهبران سازمان‌ها، از مخاطبان اصلی این نوع کوچینگ هستند. کوچ مدیران اجرایی به آنها کمک می‌کند تا عملکرد خود را بهبود بخشند، مهارت‌های رهبری‌شان را توسعه دهند و به اهداف شخصی و سازمانی خود دست یابند. مدیران و رهبران سازمان‌ها با گذراندن دوره‌های کوچینگ، می‌توانند در این زمینه به دیگر مدیران و رهبران کمک کنند.
• کوچینگ عملکرد (Performance Coaching): اگر به دنبال بهبود عملکرد در شغل فعلی خود هستید، یک کوچ عملکرد می‌تواند همراهی ارزشمند باشد. آنها به افراد کمک می‌کنند تا مهارت‌های لازم برای دستیابی به اهداف شغلی کنونی خود را توسعه دهند. مشابه کوچینگ ورزشی، کوچینگ عملکرد بر شناسایی نقاط قوت و زمینه‌های بهبود تمرکز دارد و سپس بازخورد و تمرینات متمرکز به مراجع ارائه می‌دهد

انواع کوچینگ از منظر تعداد مراجع در یک جلسه کوچینگ

در این دسته‌بندی، تمرکز بر تعداد افرادی است که در یک جلسه کوچینگ حضور دارند:

• کوچینگ فردی (Individual Coaching) یا (One-on-One Coaching): این نوع کوچینگ، که اغلب به عنوان شکل اصلی کوچینگ شناخته می‌شود، شامل کار خصوصی و مستقیم بین کوچ و یک مراجع است. جلسات بر موضوعات و اهداف تعیین‌شده توسط مراجع متمرکز بوده و برای افرادی که به دنبال تمرکز ویژه بر رشد شخصی یا حرفه‌ای سریع‌تر هستند، ایده‌آل است.
• کوچینگ گروهی (Group Coaching): در این نوع کوچینگ، افرادی با اهداف شخصی یا حرفه‌ای مشابه گرد هم می‌آیند و کوچ به آنها کمک می‌کند تا به صورت فردی به اهداف خود دست یابند. کوچینگ گروهی بر رشد فردی و توسعه مهارت‌های هر عضو گروه تمرکز دارد و وابستگی‌های گروهی در نظر گرفته نمی‌شود. این روش به دلیل امکان یادگیری از تجربیات دیگران و ایجاد مسئولیت‌پذیری بیشتر، کاربرد گسترده‌ای دارد. بسیاری از کوچ‌ها به دلیل علاقه به کار با گروه‌ها، امکان درآمدزایی بیشتر و بازاریابی موثرتر (به دلیل حضور تعداد بیشتر افراد و کاهش هزینه برای هر فرد)، این نوع کوچینگ را انتخاب می‌کنند. هر کوچ حرفه‌ای مورد تایید ICF که درک کاملی از اصول اخلاقی و صلاحیت‌های کوچینگ داشته باشد و اصول، مبانی، ابزارها و تکنیک‌های کار با گروه‌ها را بداند، می‌تواند کوچینگ گروهی را نیز ارائه دهد. ICF تفاوتی بین صلاحیت‌های کوچ فردی و گروهی قائل نیست.

برای دریافت اطلاعات تکمیلی در رابطه با کوچینگ گروهی و دوره آموزشی هنر کوچینگ گروهی در اولین آکادمی بین‌المللی کوچینگ به زبان فارسی، لینک زیر را انتخاب نمایید:

لینک اطلاعات دوره هنر کوچینگ گروهی

• کوچینگ تیمی (Team Coaching): در سازمان‌ها، نحوه همکاری و شناخت اعضای تیم از یکدیگر و ایجاد پویایی مثبت از اهمیت بالایی برخوردار است. کوچینگ تیمی در این زمینه نقش بسزایی ایفا می‌کند. تمرکز این نوع کوچینگ بر بهبود پویایی و عملکرد کلی تیم است. بر اهداف مشترک و همکاری بین اعضا تاکید می‌شود تا تیم به عنوان یک واحد یکپارچه عمل کرده و به موفقیت جمعی دست یابد. معمولاً کوچ‌هایی که سابقه و تجربه فعالیت در سازمان‌ها و تیم‌ها را دارند، این نوع کوچینگ را انتخاب می‌کنند. فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF) نیز صلاحیت‌های جداگانه و مرتبط با تیم‌کوچینگ را تعریف کرده است.

اگر می‌خواهید با دوره تیم‌کوچینگ آشنا شوید و اطلاعات بیشتری در رابطه با این دوره دریافت کنید، لینک زیر را انتخاب نمایید:

دوره آموزش کوچینگ آکادمی FCA

انواع کوچینگ از منظر رویکردهای کوچینگ

رویکرد در کوچینگ به معنای چارچوب یا فلسفه‌ای است که کوچ برای هدایت جلسات و کمک به مراجع از آن استفاده می‌کند. رویکردها مشخص می‌کنند که کوچ چگونه به مراجع نگاه می‌کند، چه سوالاتی می‌پرسد و چه تکنیک‌هایی را به کار می‌برد.

به عبارت دیگر، رویکرد در کوچینگ، "نحوه نگاه‌کردن کوچ به جهان، مراجع و نحوه کمک به او برای رسیدن به اهدافش" است.

فدراسیون بین‌المللی کوچینگ (ICF) رویکردهای خاصی را برای کوچینگ تعریف نکرده است، بلکه صلاحیت‌هایی را تعیین کرده است که این رویکردهای مختلف می‌توانند در چارچوب این صلاحیت‌ها اجرا شوند.

برخی از رایج‌ترین رویکردهای کوچینگ عبارتند از:

• رویکرد مبتنی بر راه حل (Solution-Focused Coaching)
• رویکرد مبتنی بر نقاط قوت (Strengths-Based Coaching)
• رویکرد شناختی-رفتاری (Cognitive-Behavioral Coaching)
• رویکرد سیستمی (Systemic Coaching)
• رویکرد تحول‌آفرین (Transformational Coaching)

انواع کوچینگ از منظر شیوه ارتباط کوچ و مراجع

در نهایت، یک جلسه کوچینگ می‌تواند به روش‌های مختلفی اجرا شود که هر کدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارند. شیوه ارتباط بین کوچ و مراجع می‌تواند به صورت زیر باشد:

• حضوری (In-person) یا گفت‌وگوی رو‌دررو: این روش سنتی، امکان ارتباط غیرکلامی قوی‌تر و ایجاد صمیمیت بیشتر را فراهم می‌کند.
• آنلاین (Virtual): این روش ارتباطی، بسته به ساختار کوچ یا درخواست مراجع، می‌تواند به صورت تصویری یا فقط صوتی باشد و انعطاف‌پذیری و دسترسی آسان‌تری را ارائه می‌دهد.
• ترکیبی (حضوری و آنلاین و ...): کوچ و مراجع ممکن است تصمیم بگیرند برخی از جلسات را به صورت آنلاین و برخی دیگر را حضوری برگزار کنند تا از مزایای هر دو روش بهره‌مند شوند.
• کوچینگ ایمیلی (Email Coaching): در این نوع کوچینگ، ارتباط اصلی بین کوچ و مراجع از طریق تبادل ایمیل برقرار می‌شود. این روش برای افرادی که به انعطاف‌پذیری زمانی بالا نیاز دارند و ترجیح می‌دهند به صورت کتبی تعامل داشته باشند، مناسب است.