آینده چیست؟ و با دلیل آوری و استدلال ورزی، چه نسبتی دارد؟ آینده بهتر و اثربخش، چگونه رقم می خورد؟ آینده، یعنی آنچه و آن که در وقت و زمان بعد از حال و اکنون، خواهد آمد. بنابراین، آینده، زمان پس از حال را می گویند. به نظر من، آینده، هم گذر از گذشته و زمان حال است و هم زمانی که، گویی، در سفر بود و رفته بود و اکنون باز می گردد و با ما « با انسان » تلاقی و تعامل می کند. پس، سؤال اساسی این است که آینده چیست؟ و حقیقت آینده چی می باشد؟ آیا آینده فقط زمان آتیه و آتی و قادم و قادمه است؟ یا آیا آینده ظهور شرایط جدید و اوضاع نوین است؟ باری، تأمل و تفکر در معنی عمیق آینده، سبب می‌شود ما آدمیان فهم ژرف از مفهوم آینده داشته باشیم و آینده بهتر و نافع تری بسازیم.
به تصور صاحب این قلم، آینده ظهور فرصت ها و آشکارگی امکان ها و پدیداری مکنونات و مخفیات است. آینده، امر آمدنی و ساختنی است. درست در مقابل امر رفتنی و سوختنی و ناپدید شدنی.
ز آنکه عشق مردگان پاینده نیست،
چونکه مرده سوی ما آینده نیست.
(مولوی- مثنوی)
بنابراین، آینده، صرفاً امکان است. ( کتاب آینده اثربخش) که با تفکر، اندیشه و دانش و اثر انسان خردمند، ساخته می‌شود. امید، موفقیت، خوشبختی و زندگی در سایه سار همین آینده سازی، محقق شدنی و حاصل آمدنی و پدیدار گشتنی است. کار عقل اثربخش این است که آیندهٔ مکتوم و مخفی را ظاهر و پدیدار سازد و امر در خفا را ظهور بخشد. وقتی آینده حضور پیدا کند، فرصت ها از بین نمی رود و حسرت ها، باقی نمی ماند و پشیمانی بجای نمی گذارد. پس، در واقع، آینده دارای ستون ها و پایه ها و شالوده ها است. و آن ستون ها عبارت اند از، تفکر، راهبرد و برنامه و اثرمندی و زندگی سازی. آینده اگر فهمیده و ساخته نشود، خیلی زود مبدل به گذشته و از امر دست رفته می شود. معنی پسرفت و پیشرفت با فهم و درک آینده و امید ربط وثیق و پیوند عمیق دارد. آینده، دلالت بر زندگی دارد. مثلاً، چه کسانی آینده خوب و موفقی دارند؟ نسل جوان و نوجوان و نسل زِد، در مواجهه با آینده، چگونه رفتار کنند؟ پاسخ این گونه پرسش های بنیادین با شناخت اثر دلیل آوری و تمرین استدلال و خردورزی ارتباط دارد.
دلیل چیست؟ و استدلال به چه معنی است؟ و رابطه دلیل آوری و برهان ورزی، با آینده شناسی و آینده سازی چگونه فهمیده و ساخته می‌شود؟ دلیل، مدلول و دلالت یعنی چه؟ دلیل به مجموعه عوامل و مسببات و مستندات گفته می‌شود که اثبات و تصدیق یک چیزی و ادعایی را امکانپذیر می سازد. مدلول، همان امر اثبات و تصدیق شده را گویند. و آن رابطه و نسبت بین دلیل و مدلول، دلالت خوانده می‌شود. مثلاً، رابطه بین موفقیت ( پدیده اول) و تفکر و تلاش ( پدیده دوم ) را در نظر بگیرید. ترجمان و راه نمای بین این دو پدیده را دلالت می گویند. امر اثبات کننده را دلیل، و امر اثبات شده را مدلول اطلاق می کنند. ۱- موفقیت، ۲- رابطه موفقیت با امر موفق، ۳ - تفکر و تلاش. در انواع منطق، مبحث دلیل آوری، و برهان و حجت، مهمترین مباحث تلقی می‌شود. زیرا، دلیل، مُثبِت ( اثبات کننده) و کاشف از امور مخفی و پنهان و ناپدید و ناپیدا است. صحت و راستی و درستی امور و ادعاها بوسیله دلیل معلوم و آشکار و اثبات می گردد. دلیل و دلیل آوری، مهمترین و بی واسطه ترین آثار عقل آدمی و کاربست تفکراثربخش است. اساساً، خردورزی یعنی قدرت دلیل آوری کاربردی. اندیشه ورزی، یعنی توان افق بینی و دوراندیشی و عاقبت فهمی نافع. در معماری نیز ردیف و ستون اول سنگ ها و آجرها را دلیل می گویند، زیرا، مابقی ردیف ها بر اساس همین ردیف اول چیده می شوند. و در علوم پزشکی نیز، نمونه گیری آزمایشگاهی، دلیل و حجت یک پزشک محسوب می‌شود. و صد البته در سایر علوم و فنون نیز چنین است. دلیل سنگ زیرین تصمیم ها است.
دقت کنیم، دلیل آوری برای آینده سازی، با دلیل تراشی فرق اساسی دارد. پس، دلیل واقعی و برهان قطعی داریم، و دلیل تراشی و مستندات غیر واقعی و کاذب و مغالطه آمیز داریم. یک آینده نگر، لازم است فرق و فاصله اینها را بدرستی بداند. وقتی از آینده و اثر دلیل آوری، سخن می گوییم، در اصل، از حقیقت و اثر دلیل و برهان در آینده شناسی و آینده سازی حرف می زنیم. و هوش و حواس خود را جمع می کنیم تا در دام و تله مغالطات و مجادلات نیافتیم.
باری، آینده اندیشی، با دور اندیشی و طرح سناریوهای مختلف سر و کار دارد. و قدرت تفکر، طراحی و ترسیم برای آینده سازی، با بازبینی و دلیل آوری همراه خواهد بود. کسانی در زندگی موفق هستند که به استقبال آینده بروند و آینده را بفهمند و از دست ندهند. اگر آینده خودمان را خودمان نسازیم، در آیندهٔ ساخته شده دیگران، خواهیم افتاد. آینده معطوف به دلیل و برهان آوری، آینده واقعی، منطقی، علمی و اثبات شده است. این است معنی اثر دلیل و مستندات عقلی و علمی.