گروه اقتصاد سیاسی- قانون تغییر ساعت رسمی در کشور همیشه با فراز و نشیب‌های زیادی مواجه بوده است و هدف، صرفه‌جویی در انرژی و استفاده بهینه از نور روز است، اما این قانون پر بحث و جدل قانونی است که فقط برای کارمندان کاربرد دارد. در شرایطی که مصرف برق در تابستان هرساله رکورد می‌زند، نیروگاه‌های بیشتری فرسوده می‌شوند و استفاده از لوازمی که به روز نیستند انرژی را هدر می‌دهند، تغییر دادن ساعت به تنهایی مشکلی را حل نمی‌کند. واقعیت این است که بحران ناترازی انرژی ایران، بیش از آنکه به مسئله تغییر ساعت مربوط باشد، به ضعف در تولید و کاهش بهره‌وری مصرف مربوط است. برای حل این مشکلات، قطعا سیاست‌گذاری صحیح، سرمایه‌گذاری و بهبود بهره‌وری انرژی حائز اهمیت است.
یکی از اعضای کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تغییر ساعت رسمی را یکی از راه‌های حل مشکل ناترازی انرژی در کشور عنوان کرد و گفت: هر گامی که برای برطرف کردن وضعیت ناترازی انرژی در کشور برداشته شود، مثبت است و از نظر من نیز تغییر ساعت رسمی گرچه تاثیرات بسیار کمی در زمینه رفع ناترازی برق دارد، اما اقدام مثبتی تلقی می‌شود.
امید کریمیان در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به مصوبه هیئت وزیران درباره ارائه لایحه‌ای تغییر ساعت رسمی کشور و همچنین طرح برخی درخواست‌ها از سوی بخش‌های خصوصی در این زمینه عنوان کرد: گرچه در دوره قبلی مجلس قانون نسخ قانون تغییر ساعت رسمی کشور به تصویب نمایندگان مجلس رسید اما با توجه به اینکه اخیراً بحث ناترازی‌های انرژی پیش آمده است، این تغییر ساعت می‌تواند کمکی به حل ناترازی انرژی داشته باشد.
وی در عین حال تاکید کرد: تغییر ساعت رسمی و ساعت کاری ادارات در کاهش مصرف انرژی تاثیرگذار این تاثیرات بسیار زیاد نیست و باید در حوزه‌های دیگر نظیر مدیریت بهینه مصرف، افزایش تولید و ذخیره سازی انرژی و مواردی از این دست به دنبال راهکارهایی برای خروج از وضعیت ناترازی در انرژی باشیم.
این نماینده مجلس همچنین درباره درخواست بخش خصوصی برای اجرای طرح ساعت تابستانی جهت کاهش قطعی برق صنایع اظهار کرد:با توجه به این‌که امسال از سوی مقام معظم رهبری به نام سال سرمایه‌گذاری برای تولید نام‌گذاری شده است، باید از کسانی که در گذشته در عرصه تولید سرمایه گذاری کرده‌اند و همچنین کسانی که قصد سرمایه گذاری در این زمینه را دارند حمایت‌های لازم صورت بگیرد و دولت گوشه چشمی به آنها داشته باشد.
کریمیان در پایان درپاسخ به اینکه از نظر جنابعالی آیا تغییر ساعت رسمی کشور با هدف برطرف کردن ناترازی‌ انرژی اقدامی منطقی است؟ تاکید کرد: هر گامی که برای برطرف کردن وضعیت ناترازی انرژی در کشور برداشته شود، مثبت است و از نظر من نیز تغییر ساعت رسمی گرچه تاثیرات بسیار کمی در زمینه رفع ناترازی برق دارد، اما اقدام مثبتی تلقی می‌شود.
کاهش چشم گیری رخ نمی‌دهد
امیرحسین کاوه، عضو اتاق بازرگانی ایران، با بیان اینکه کاهش مصرف انرژی با تغییر ساعت رسمی کشور اتفاق نمی‌افتد عنوان کرد: تغییر ساعت رسمی ایران همواره یک موضوع چالش برانگیز بوده که آیا این کار انجام بشود یا خیر، که همواره مخالفان و موافقان خود را داشته است. اما بهتر است بجای موافقت یا مخالفت کردن و بروی حدسیات و سلایق حرف زدن به آمار‌های علمی، پژوهشی و تحقیقاتی که در این زمینه شده، مراجعه شود.
این فعال صنعتی در ادامه بیان داشت: تغییر ساعت هر شش ماه یکبار، کار بسیار بغرنج و برهم زننده نظم و انظباط برنامه‌های کاری، پرواز‌ها و ساعت زیستی مردم است؛ بنابراین مهم است که برای این کار که شش ماه قرار است برساعت بیدارشدن، حضورغیاب و هزینه‌های گزافی که ایجاد می‌کند، تحقیقات درست و کارشناسی انجام شود. اما ازآنجاکه تحقیقات در کشور بودجه مناسب ندارد و تا تحقیقات صورت گیرد، ممکن است موضوع تصویب یا رد شود، بهتر است از راه میانبر که تجربه تحقیقاتی کشور‌های دیگر است، استفاده شود. کشور آمریکا و چند کشور اروپایی تغییر ساعت داشته‌اند و براساس اصل مطلب که همه عنوان می‌کنند، صرفه جویی در انرژی است، اما طبق تحقیقات در کشور‌های دیگر مشخص شد که حداکثر نیم تا یک درصد صرفه جویی در انرژی می‌شود.
وی افزود: در کشور ما هم چندبار تحقیقات صورت گرفته، اما دیده شده که بی اثر است. در برخی دیگر از کشور‌ها طبق تحقیقات دیده شده، مصرف انرژی بیشتر هم شده است. زیرا زندگی در جریان است و حتی کارمندان به دنبال شغل دوم هم می‌روند؛ بنابراین براساس تحقیقات جهانی، تغییر ساعت سبب کاهش چشم گیر انرژی نمی‌شود و صرفه جویی نیم تا یک درصد انرژی در رفع ناترازی و صرفه جویی انرژی تاثیری ندارد و باید راهکار‌هایی مثل نوسازی نیروگاه‌ها در برنامه باشد که بسیار فرسوده هستند و بهره‌وری بسیار پایینی دارند. در خطوط انتقال هم با کاهش بهره وری مواجه هستیم. همچنین باید دستگاه‌های پرمصرف با تغییر تکنولوژی بهبود یابند، زیرا این‌کار ۳۰ درصد کاهش مصرف به همراه خواهد داشت؛ بنابراین به دولت توصیه می‌کنم به تحقیقات بین المللی در این زمینه توجه کند و وقت خود را با کار‌های پرسروصدا و بی اثر هدر ندهد.
باید از روشنایی روز، بیشتر استفاده کنیم
هادی حق شناس، استاندار استان گیلان در این زمینه اظهار داشت: وقتی کشور با ناترازی انرژی مواجه است مثل بسیاری از کشور‌ها از انرژی خدادادی خورشید باید استفاده کند که تغییر ساعت یکی از این روش‌ها است. ناترازی انرژی در کشور ما از بسیاری از کشور‌ها بیشتر است، بنابراین حتما باید از روشنایی روز، بیشتر استفاده کنیم که به نفع ناترازی انرژی خواهد بود و یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
این سیاستمدار در ادامه افزود: البته تغییر ساعت رسمی کشور در واقع تغییر ساعت کار هم می‌شود که نتیجه آن کاهش در مصرف انرژی است. در زمستان به دلیل ناترازی انرژی ادارات و مدارس تعطیل شدند و الان با تغییر ساعت برای صرفه جویی در انرژی، دیگر نیاز به تعطیلی ادارات نیست.
وی گفت: در حال حاضر با توجه به محدودیت‌ها که ناترازی در انرژی است باید دولت تصمیم گیری کند که البته تغییر ساعت یک مسکنِ موقتی است. قطعا باید نیروگاه‌های جدید ساخته شود و تکنولوژی جدید به کشور وارد شود که افزایش بهره‌وری رخ دهد که با داشتن انرژی، تولید و صنعت مشکلی پیدا نکنند.
تغییر ساعت رسمی کشور دردی دوا نمی‌کند
سید هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران با بیان اینکه تغییر ساعت در مصرف برق یک کشور بی شک بی تاثیر نیست ادامه داد: وقتی هوا روشن است بهتر است از روشنایی روز استفاده شود تا اینکه در شب از برق بیشتر استفاده شود، لذا نمی‌توان گفت تغییر ساعت هیچ تاثیری در تقاضا برای برق ندارد. اما بحث در میزان تاثیر است. به گونه‌ای که طبق تحقیقات مرکز پژوهش‌های مجلس با تغییر ساعت رسمی کشور مصرف انرژی تغییر می‌کند، اما میزان تغییرات زیاد نیست. همچنین اتاق بازرگانی اصفهان این میزان را ۳ تا ۵ درصد عنوان کرده است، اما متولی این کار هیچ پژوهشی تاکنون انجام نداده است.
استاد تمام دانشگاه شریف اظهار داشت: تغییر ساعت مثل این است که یک مریض بیماری‌های متعدد از جمله سرطان و قلب دارد، اما دکتر با یک آسپرین بخواهد بیمار را درمان کند! همینقدر بی تاثیر است. زیرا ناترازی انرژی در تابستان امسال به حدود ۲۴ هزارمگاوات می‌رسد با تغییر رسمی کشور دردی دوا نمی‌شود. موضوعی که باید به آن توجه شود این است که در کشور هر ۲۴ ساعت با کمبود برق مواجه نیستیم فقط در ساعات پیک مصرف، با کمبود برق مواجه خواهیم شد. با تغییر ساعت رسمی، در واقع تغییر در جابجایی زمان مصرف اتفاق می‌افتد که شاید ۲ تا ۳ درصد باشد، اما در تیر و مرداد ماه کشور بالای ۳۰ درصد کسری خواهد داشت که راه حل قطع برق صنعتی و خانگی نیست.
وی عنوان کرد: جدای اینکه دولت باید وظایف خود را به درستی انجام دهد، از طرف دیگر تعرفه گذاری هم باید هوشمندانه باشد و انگیزه اقتصادی برای مردم در کمتر استفاده کردن برق ایجاد شود. مدیریت این نیست که برق در اوج مصرف قطع شود و تولید بخوابد. مدیریت در این است که برنامه‌ای انجام شود تا مصرف کننده خود به دنبال درست مصرف کردن برود.