در پی پیشنهاد رئیس قوه قضائیه به حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مبنی بر موافقت با عفو و تخفیف مجازات جمع قابل توجهی از متهمان و محکومان حوادث اخیر و همچنین محکومان دادگاههای عمومی و انقلاب و سازمان قضایی نیروهای مسلح، رهبر انقلاب اسلامی با این پیشنهاد موافقت کردند.
در نامه حجت‌الاسلام و‌المسلمین اژه‌ای به مقام معظم رهبری آمده است: در جریان حوادث اخیر تعدادی از افراد به ویژه جوانان در اثر القائات و تبلیغات دشمن مرتکب رفتارهای نادرست و جرائمی شدند که علاوه بر گرفتاری برای خود، باعث زحمت خانواده و نزدیکان خویش گردیدند و اکنون تعداد قابل توجهی از آنان بعد از برملا شدن نقشه دشمنان خارجی و جریان‌های ضد انقلاب و ضد مردمی با اظهار پشیمانی و ندامت تقاضای بخشش دارند.
 رئیس قوه قضائیه در نامه خود نوشته است: کلیات شرایط و ضوابط عفو و تخفیف مجازات متهمان و محکومان پس از انجام کارهای کارشناسی و مشورت با مقامات ذی صلاح در دو بخش تهیه شده است.
در بخش اول این نامه ضمن اعلام شروط عفو و تخفیف مجازات برای متهمان و محکومان حوادث اخیر تاکید شده است: پرونده متهمان و محکومان درصورت داشتن شرایط مندرج، در هر مرحله‌ای که باشد، مختومه می‌گردد. 
در اعلام شرایط عفو و تخفیف مجازات متهمان و محکومان حوادث اخیر آمده است: عدم ارتکاب جاسوسی به نفع اجانب، عدم ارتباط مستقیم با عوامل سرویس‌های اطلاعاتی خارجی، عدم ارتکاب قتل و جرح عمدی، عدم ارتکاب تخریب و احراق تاسیسات دولتی و نظامی و عمومی، و نداشتن شاکی یا مدعی خصوصی.
در بخش دوم درخواست رئیس قوه قضائیه برای برخورداری محکومان دادگاه های عمومی و انقلاب و سازمان قضایی نیروهای مسلح از عفو و تخفیف در مجازات نیز شرایطی اعلام شده است که از جمله آنها  نداشتن شاکی یا مدعی خصوصی، باقیمانده محکومیت محکومان به حبس تا یکسال درصورتی که تا ۲۲ بهمن حداقل یک ماه را تحمل کرده باشند، سه چهارم محکومیت محکومان به حبس بیش از یک سال تا پنج سال در صورتی که تا ۲۲ بهمن یک پنجم آن را تحمل کرده باشند، یک دوم محکومیت محکومان به حبس بیش از ده سال تا بیست سال مشروط به آنکه تا ۲۲ بهمن حداقل دوسال حبس را تحمل کرده باشند و باقیمانده محکومیت حبس کلیه محکومان جرائم غیر عمد است.
 اعلام شرایط ویژه برای محکومان زن که به حکم قانون، سرپرستی یا حضانت فرزندانشان را برعهده دارند و برای محکومانی که دارای بیماری صعب‌العلاج یا لاعلاج  هستند، محکومان ذکور بالای هفتاد سال و اناث بالای شصت سال و همچنین برای محکومانی که به لحاظ عجز از پرداخت جزای نقدی در زندان به سر می‌برند  از دیگر مندرجات نامه درخواست عفو و تخفیف مجازات است. 
در نامه رئیس قوه قضائیه چند گروه از شمول این عفو مستثنی شده‌اند که از جمله آنها مرتکبین خرید، فروش و قاچاق سلاح گرم، افراد دارای جرم سرقت و راهزنی، جرائم مربوط به مواد مخدر و روانگردان به صورت مسلحانه، دایر کردن مراکز فساد و فحشاء، قاچاق مشروبات الکلی، قاچاق سازمان یافته و حرفه‌ای و عمده کالا و ارز، مباشرت و معاونت در اخلال عمده و کلان در نظام اقتصادی، و جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی هستند.
در همین رابطه معاون قضایی قوه قضاییه جزییات موافقت رهبر انقلاب اسلامی با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه برای عفو معیاری متهمان و محکومان را تشریح کرد.
دقت در جزییات عفو، بخشودگی و رافت اسلامی اخیر که به مناسبت چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با موافقت رهبر انقلاب صورت گرفته از گستردگی دایره مشمولان این عفو حکایت دارد.
این عفو گسترده، از جمله عفوهای معیاری است که آخرین بار در سال ۱۳۹۷ پیشنهاد و مورد موافقت رهبر معظم انقلاب اسلامی قرار گرفت. در اینگونه عفوها، رئیس قوه قضاییه معیارهایی را به رهبر معظم انقلاب پیشنهاد می‌کنند و در صورت موافقت ایشان بر اساس آن معیارها افرادی مشمول عفو قرار می‌گیرند.
در عفوهای معیاری افراد بیشتری نسبت به عفوهای موردی و مصداقی مشمول بخشودگی و استفاده از امکانات و تسهیلات قانونی خواهند شد.
حجت الاسلام والمسلمین رحیمی معاون قضایی قوه قضائیه که مسئولیت جمع آوری، تنظیم و تهیه لیست و معیارهای عفو به رئیس قوه قضائیه را بر عهده دارد، تاکید کرد: ضمن عرض تبریک به مناسبت اعیاد ماه مبارک رجب و همچنین عرض تبریک به مناسبت ایام الله دهه مبارک فجر و فرا رسیدن چهل و پنجمین سالروز پیروزی انقلاب  شکوهمند اسلامی ایران، طبق بند ۱۱ از اصل ۱۱۰ قانون اساسی، عفو محکومان و تخفیف مجازات آنان، پس از پیشنهاد ریاست محترم قوه قضائیه با مقام معظم رهبری است.
وی افزود: عفوهایی که از سوی رئیس قوه قضائیه خدمت مقام معظم رهبری پیشنهاد می‌شود دو قِسم است قسمت اول عفوهای موردی هستند منظور از عفوهای موردی یعنی این که از ابتدا برای هر فرد محکوم یک پرونده مستقل تشکیل می‌شود و در کمیسیون مرکزی عفو قوه قضائیه مورد بررسی قرار می‌‎گیرد، اگر اعضای کمیسیون این افراد را واجد شرایط عفو تشخیص بدهند در مناسبت‌ های مختلف که در آیین‌نامه آمده است، اسامی این افراد برای رئیس قوه قضائیه ارسال می‌شود و در نهایت با نظر ریاست قوه قضائیه فهرست نهایی نام این اشخاص خدمت مقام معظم رهبری منعکس می‌ شود و معظم له در نهایت از باب لطف و محبت با عفو یا تخفیف مجازات این افراد موافقت می‌کنند.
تشریح تفاوت عفوهای موردی با عفوهای معیاری
معاون قضایی قوه قضائیه می‌افزاید: قِسم دوم عفوهایی که خدمت مقام معظم رهبری اعلام می‌شود عفوهای معیاری است. در عفوهای معیاری پرونده‌های اشخاص به تفکیک مورد بررسی قرار نمی‌گیرد بلکه رئیس قوه قضائیه معیارهایی برای عفو یا تخفیف مجازات محضر مقام معظم رهبری اعلام می‌دارند و براساس آن معیارها و موافقت مقام معظم رهبری، مراجع قضایی سراسر کشور این معیارها را با مصادیق و اشخاص محکوم تطبیق می‌دهند و اسامی افرادی را که مشمول عفو واقع می‌شوند اعلام و نتیجه این محبت رهبری و رأفت اسلامی را درباره آنان اِعمال می‌‎دارند.
از سال ۹۷ تاکنون عفو معیاری نداشته‌ایم
حجت الاسلام و المسلمین رحیمی ادامه داد: از سال ۹۷ به این طرف عفو معیاری نداشته‌ایم و آخرین عفو معیاری که مورد موافقت رهبر انقلاب اسلامی قرار گرفت مربوط به عفو ۲۲ بهمن سال ۱۳۹۷ بود. همانطور که پیش تر هم عرض شد در عفوهای معیاری جمعیت بیشتری از محکومان مورد عفو قرار می‌گیرند.
وی در ادامه افزود: رئیس قوه قضاییه در تاریخ ۱۴۰۱.۱۱.۰۴ نامه‌ای را  خدمت مقام معظم رهبری مرقوم کردند و درخواست کردند که امسال ما عفو معیاری داشته باشیم و رهبر بزرگوار ما با روحیه پدرانه و مشی کریمانه خود ضمن موافقت با این پیشنهاد جمع کثیری از محکومان و متهمان و خانواده آنان را در این ایام مبارک که مقارن اعیاد مذهبی و ملّی است خوشحال فرمودند. عفو معیاری امسال شامل ۲ بخش است و با عفوهای معیاری سالهای پیش مقداری تفاوت دارد.»
عفو معیاری عده بسیار زیادی از متهمان و محکومان حوادث اخیر
معاون قضایی قوه قضائیه بیان کرد:«بخش اول عفوِ امسال، معطوف به متهمان و محکومان حوادث اخیر بوده است که از تاریخ ۲۵/۰۶/۱۴۰۱ تا زمان ابلاغ این عفو در جریان حوادث اخیر دستگیر، بازداشت و یا تحت تعقیب قرار گرفته‌اند این افراد با داشتن شرایط ذیل پرونده آنان در هر مرحله‌ای که باشد اعم از این که حکم صادر شده و یا در جریان باشد با این عفو پرونده آنان مختومه می‌شود.»
پرونده چه کسانی مختومه می‌شود؟
معاون قضایی قوه قضاییه بیان کرد: پرونده متهمان و محکومان حوادث اخیر که از تاریخ ۱۴۰۱.۶.۲۵ تا زمان ابلاغ این عفو دستگیر، بازداشت یا تحت تعقیب قرار گرفته‌اند در صورت داشتن شرایط ذیل مختومه می‌شود:
الف – عدم مباشرت، مشارکت و معاونت در ارتکاب جرائم مستوجب مجازات محاربه، افساد فی‌الارض و بغی؛
ب – عدم ارتکاب جاسوسی به نفع اجانب؛
پ – عدم ارتباط مستقیم با عوامل سرویس‌های اطلاعاتی خارجی؛
ت – عدم ارتکاب قتل و جرح عمدی؛
ث – عدم ارتکاب تخریب و احراق عمده تأسیسات دولتی، نظامی و عمومی؛
ج – عدم عضویت و وابستگی در گروهک‌های معاند و برانداز؛
چ – نداشتن بیش از دو فقره سابقه محکومیت مؤثر کیفری؛
ح – نداشتن شاکی یا مدعی خصوصی یا حسب مورد اعلام رضایت آنان یا جبران ضرر و زیان؛
خ – اظهار ندامت و تعهد کتبی مبنی بر عدم تکرار جرم عمدی مشابه.
رحیمی تأکید کرد:«شاید افرادی باشند که دستگیر شده باشند و یا تحت تعقیب باشند لکن اظهار کنند که ما پشیمان نیستیم و یا تعهد کتبی هم نمی‌دهیم طبیعتاً این افراد مشمول عفو قرار نمی‌گیرند. عفو متهمان و محکومان حوادث اخیر پس از انزجار مرتکبان از اعمال گذشته خویش و تعهد بر عدم تکرار آن در آینده و در راستای سیاست ‌های نظام اسلامی صورت می‌گیرد و چنانچه در آینده این افراد برخلاف تعهد خویش عمل کنند دایرۀ عفو نسبت به آنان بسیار مضیق و اِعمال مجازات نیز شدیدتر خواهد بود.»
شرایط عفو محکومان سایر پرونده‌های کیفری
وی در ادامه بیان کرد: قسمت دوم عفو در خصوص محکومان سایر پرونده‌های کیفری است.
معاون قضایی قوه قضاییه تصریح کرد: محکومانی که تا تاریخ ۱۴۰۱.۱۱.۲۲ محکومیت حبس آنان قطعی شده باشد و شاکی خصوص هم نداشته باشند با شرایط ذیل مورد عفو قرار می‌گیرند.
۱- باقیمانده محکومیت محکومان به حبس تا یک سال در صورتی که حداقل یک ماه (با احتساب ایام بازداشت) را تحمل کرده باشند؛
۲-  سه چهارم محکومیت محکومان به حبس بیش از یک سال تا پنج سال مشروط بر اینکه یک پنجم آنرا تحمل کرده باشند؛
۳- دو سوم محکومیت محکومان به حبس بیش از پنج سال تا ده سال مشروط بر اینکه یک سوم آنرا تحمل کرده باشند؛
۴- یک دوم محکومیت محکومان به حبس بیش از ده سال تا بیست سال مشروط بر اینکه حداقل یک سال حبس را تحمل کرده باشند؛
۵- یک دوم محکومیت محکومان بیش از بیست سال مشروط بر اینکه حداقل دو سال حبس را تحمل کرده باشند؛
۶- باقیمانده محکومیت حبس کلیه محکومان جرائم غیر عمدی؛
۷- باقیمانده حبس زنانی که به حکم قانون سرپرستی یا حضانت فرزندانشان را برعهده دارند مشروط بر اینکه سه سال از حبس خود را تحمل کرده باشند؛
۸-  باقیمانده حبس محکومان خانواده معظم شهداء و جانبازان (پدر، مادر، همسر، فرزند) به شرط آنکه در محکومیت تا ده سال حداقل یک پنجم و در محکومیت به حبس بیش از ده سال حداقل پنج سال تحمل حبس نموده باشند؛
۹-  باقیمانده محکومیت حبس بیماران صعب العلاج یا لاعلاج که مراتب بیماری آنان مورد تایید کمیسیون پزشکی قانونی قرار بگیرد؛
۱۰-  باقیمانده محکومیت حبس محکومان ذکور بالای هفتاد سال و اناث بالای شصت سال به شرط آنکه در محکومیت به حبس غیر از ابد حداقل یک پنجم و در محکومیت به حبس ابد حداقل هشت سال تحمل نموده باشند.
محکومان به پرداخت جزای نقدی در چه صورتی عفو می‌شوند؟
حجت الاسلام و المسلمین رحیمی افزود: محکومانی که صرفاً به لحاظ عجز از پرداخت جزای نقدی در زندان به سر می‌برند نیز اگر شرایط ذیل را داشته باشند مشمول عفو می‌شوند.
الف – باقیمانده محکومیت جزای نقدی تا پانصد میلیون ریال؛
ب – باقیمانده محکومیت جزای نقدی از پانصد میلیون ریال تا پنج میلیارد ریال در صورتی که حداقل به خاطر جزای نقدی سه ماه تحمل حبس کرده باشند؛
پ – باقیمانده محکومیت جزای نقدی بیش از پنج میلیارد ریال در صورتیکه حداقل یک سال به خاطر جزای نقدی تحمل حبس کرده باشند.
سه شرط برای امکان استفاده از عفو اخیر
معاون قضایی قوه قضاییه در رابطه با شرایط استفاده از عفو برای متهمان و محکومان  گفت: برای استفاده از عفو اخیر شرایطی تعیین شده است که هر کس واجد چنین شرایطی بود با بررسی پرونده مشمول عفو گسترده اخیر خواهد شد.
۱-‌ نداشتن بیش از دو فقره سابقه محکومیت مؤثر کیفری؛
۲-‌ عدم ارتکاب جرم جدید مستوجب مجازات درجه یک تا پنج در زمان محکومیت، اجرای حکم و یا در زمان مرخصی؛
۳-‌ نداشتن شاکی یا مدعی خصوصی و یا جلب رضایت آنان و جبران ضرر و زیان آنان تا آخر سال ١٤٠١.
تبصره :۱ در معاونت در قتل عمد نیاز به جلب رضایت شاکی نمی‌باشد.
تبصره ۲: پیشنهاد عفو محکومین اتباع بیگانه منحصراً پس از بررسی موردی در کمیسیون عفو و بخشودگی می‌باشد.
اتباع بیگانه‌ مشمول عفو معیاری قرار نمی‌گیرند
حجت الاسلام و المسلمین رحیمی تصریح کرد: اتباع بیگانه مشمول عفو معیاری نخواهند بود علتش هم این است که تعداد این محکومان زیاد نیست و پرونده آنها به صورت موردی در کمیسیون عفو بررسی می‌شود و اگر واجد شرایط تشخیص داده شدند در مناسبت ‌های آتی توسط ریاست محترم قوه محضر مقام معظم رهبری (ادام ا… ظله علی رؤس المسلمین) اعلام خواهد شد.
معاون قضایی قوه قضاییه گفت: برخی از محکومان هستند که به علت نوع جرایمشان مشمول عفو نمی شوند.
این افراد شامل موارد ذیل هستند:
*خرید، فروش، توزیع و قاچاق سلاح گرم و مهمات جنگی؛
*جرم سرقت و راهزنی؛
*جرائم مربوط به مواد مخدر و روانگردان به صورت مسلحانه یا عمده (تریاک و مشتقات آن بیش از یکصد کیلوگرم و هروئین و مواد روانگردان و مشتقات آن بیش از دو کیلوگرم):
*مباشرت و معاونت در اخلال عمده و کلان در نظام اقتصادی مگر آنکه ظرف شش ماه از تاریخ ۱۴۰۱.۱۱.۲۲ مبادرت به رد مال و عواید ناشی از جرم را پرداخت نماید؛
*اختلاس و ارتشاء؛
*اسیدپاشی؛
*دایر کردن مراکز فساد و فحشا؛
*جاسوسی؛
*جعل اسکناس و ضرب سکه تقلبی؛
*جرائم مستوجب مجازات حدی؛
*جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی درجه سه و بالاتر؛
*قاچاق مشروبات الکلی؛
*قاچاق کالا و ارز سازمان یافته، حرفه‌ای و عمده.
معاون قضایی رئیس قوه قضائیه اضافه کرد:«عفو حق مجرم نیست بلکه منتّی است از طرف نظام و لطفی است از طرف ولی فقیه و این لطف شامل حال کسانی می‌شود که وجود آنان در جامعه موجب دغدغه فکری برای مردم نباشد.»
وی در پایان ضمن تشکر از “تدابیر حکیمانه ریاست محترم قوه و مشی کریمانه مقام معظم رهبری دامت برکاته” اظهار داشت: امیدوارم خود اشخاص مورد عفو و خانواده آنان مراقبت کنند تا شاهد حوادث مشابه در آینده نباشیم. این عنایت مقام معظم رهبری البته آثار و برکات فراوانی در داخل کشور دارد و در عرصه بین المللی هم دشمنان نظام را خلع سلاح می‌کند.