وقوع تصادفات جاده‌ای کم و بیش در کمین هر قشر و سن و جنسی نشسته و اخبار این حوادث را از نقاط و جاده‌های دور و نزدیک در کشور می‌شنویم. تصادفات دانش‌آموزی در این میان، از دردناک‌ترین حوادثی است که بی‌وقفه ادامه دارد. سال ۱۴۰۳ از پرحادثه‌ترین سال‌ها برای دانش‌آموزان بود.
اتوبوس‌های مرگ همچنان در جاده‌های کشور در حرکتند و هر از گاهی خبری از حادثه‌ای ناگوار برای مسافران این ارابه‌های بزرگ آهنین به گوش می‌رسد؛ حوادثی که طی سال‌های گذشته بسیاری از خانواده‌ها را داغدار کرده و داغ برخی به خاطر از دست دادن فرزندانشان سنگین‌تر و سوزناک‌تر بوده است.
به گزارش ایرنا، اتوبوس‌ها طی سال‌های اخیر خیلی از مدرسه‌ها را عزادار کرده است و همچنین دانشگاه‌ها را؛ از حادثه سوم تیرماه ۱۴۰۰ که در محور محور یزد-دهشیر اتفاق افتاد و در آن پنج نفر از هفت جانب‌باخته سرباز معلم بودند تا واژگونی اتوبوس دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات در چهارم دی‌ماه سال ۹۷ که ۱۰ کشته و قریب به سه برابر این شمار زخمی بر جای گذاشت.
موضوع این گزارش اما حوادث جاده‌ای است که برای دانش‌آموزان اتفاق افتاده است. نگاهی به اخبار سال گذشته حکایت از تعدد این حوادث داشت و امسال نیز این حوادث متوقف نشد.
رسانه‌ها در میانه فروردین‌ماه امسال از واژگونی مینی‌بوس حامل ۲۶ نفر از دانش‌آموزان مدرسه تیزهوشان بناب (استان آذربایجان شرقی) در جاده این شهر به سمت ملکان خبر دادند؛ حادثه‌ای که پس از وقوع آن، تعداد ۲۳ تن از دانش‌آموزان با مداوای سرپایی از بیمارستان مرخص شدند و تعداد سه تن از دانش‌آموزان به همراه راننده تحت درمان قرار گرفتند.
چند روز بعد یعنی بیستم فروردین ماه تصادف سرویس مدرسه در قم خبرساز شد که در آن بر اثر وقوع حادثه برای خودروی سرویس یکی از مدارس شهر قم، پنج نفر از جمله راننده و چهار دانش‌آموز دچار مصدومیت شدند.
این حوادث در سال جاری باز هم ادامه یافت. چند روز پیش (سوم خرداد) رییس اورژانس پیش بیمارستانی البرز اعلام کرد: بر اثر تصادف خودرو سرویس ایاب و ذهاب مدرسه در کرج هفت نفر شامل ۶ دانش آموز دختر و یک نفر راننده مرد مجروح شدند. دقیقا همان روز رسانه‌ها از انحراف اتوبوس حامل دانش‌آموزان در جاده قزوین به الموت غربی و وقوع حادثه برای ۲۰ نفر خبر دادند؛ رویدادی که علت آن نقص فنی ترمز عنوان شد و خوشبختانه قربانی و مصدومی نداشت.
به بهانه تکرار این حوادث برای دانش‌آموزان، گزارش پژوهش ایرنا به وقایعی که طی حدود یک دهه گذشته رخ داده پرداخته و شدیدترین و مرگبارترین آن‌ها را یادآور شده است.
حادثه برای دانش‌آموزان شهرکردی که از زیارت امام رضا (ع) برمی‌گشتند
بیست و هشتم فروردین ۱۳۹۵ یک اتوبوس حامل ۴۴ دانش‌آموز دختر از شهرکرد که در حال بازگشت از مشهد مقدس بود، در محور تربت حیدریه به دولت‌آباد واژگون شد. این حادثه به دلیل خارج شدن اتوبوس از جاده رخ داد و منجر به جان باختن دو نفر شد؛ یکی از کشته‌شدگان دانش‌آموز و دیگری سرپرست اردو بود. علاوه بر کشته‌ها، ۴۳نفر دیگر از دانش‌آموزان زخمی شدند.
استفاده از یک اتوبوس برای سفر ۴۴ دانش‌آموز اولین خطای مشهود در این حادثه بود. تخلفاتی از این دست نه تنها در زمان وقوع حادثه خطرات را به شدت افزایش می‌دهد، بلکه نشان‌دهنده ناتوانی در مدیریت صحیح منابع و امکانات است. طبق گزارش‌ها، واژگونی اتوبوس در جاده‌ای با عرض کم و پیچ‌های تند رخ داده بود. این وضعیت جاده‌ای نشان‌دهنده ضعف زیرساخت‌های حمل و نقل در برخی مناطق و محورها بود.
یکی دیگر از دلایل اصلی بروز این حادثه، خواب‌آلودگی راننده عنوان شد. این عامل نیز نشان‌دهنده مشکل در مدیریت زمان استراحت رانندگان و بی‌توجهی به ساعات طولانی سفرهای جاده‌ای بود.
سانحه تلخ محور داراب-بندرعباس
بامداد جمعه دهم شهریور ماه ۹۶، یک دستگاه اتوبوس ولوو با ٤٥ سرنشین حامل دانش‌آموزان دختر شهرستان‌های رودان و میناب که از بندرعباس به سمت شیراز در حال حرکت بود، در جاده داراب -بندرعباس واژگون و بر اثر این سانحه ۱۲ تن از دانش‌آموزان جان باختند و بیش از ۳۰ نفر نیز مصدوم شدند. این اتوبوس برای اردوی فرزانگان از رودان و میناب عازم شیراز بود که در حوالی قلعه بیابان داراب دچار حادثه شدند.
خروج از مسیر و واژگونی اتوبوس ناشی از خستگی و خواب‌آلودگی راننده علت این سانحه اعلام شد. استفاده نکردن از کمربند ایمنی توسط اکثر سرنشینان هم پیامدهای این حادثه را تشدید کرده بود.
ضعف در مدیریت زمان‌بندی سفرها و عدم توجه کافی به ایمنی جاده‌ای هم از جمله دلایل این تصادف مرگبار بود. «فاطمه سعیدی» نماینده پیشین مجلس چند روز بعد از وقوع این حادثه تاکید کرده بود که اگر وزارت آموزش و پرورش از اصلاح و اجرای قوانین مربوطه عاجز است، باید نمایندگان مجلس این موضوع را پیگیری کنند. این نظرات نشان‌دهنده وجود خلاهای قانونی و اجرایی در زمینه برنامه‌ریزی و نظارت بر سفرهای دانش‌آموزی بود.
تکرار یک حادثه تلخ تنها بعد از گذشت سه ماه؛ این بار برای دانش‌آموزان کرجی
هنوز بیش از سه ماه از تصادف دانش‌آموزان استان هرمزگان نگذشته بود که برخورد اتوبوس حامل دانش‌آموزان استان البرز با یک دستگاه تویوتا وانت دو کابین، بعد از ظهر ۲۱ آذرماه در کمربندی سوسنگرد، منجر به کشته شدن دو دانش آموز دختر، یک نفر کمک مربی و یک راننده خودرو شد. حادثه کمربندی سوسنگرد علاوه بر چهار قربانی، ۱۰ نفر زخمی بر جای گذاشت.
رئیس پلیس راه کشور علت تصادف را انحراف به چپ خودرو تویوتا دوکابین و ورود به مسیر اتوبوس بنز حامل ۳۹ دانش‌آموز ذکر کرد و گفت که پس از این برخورد اتوبوس از مسیر خارج و با بغل با حاشیه راه برخورد می‌کند.
سانحه برای اردوی راهیان نور
یک اتوبوس حامل ۴۰ دانش‌آموز دختر دوره دوم متوسطه که به اردوی راهیان نور اعزام شده بودند، در ۱۸ مهر ۱۳۹۷ بر اثر بارش باران و لغزندگی سطح جاده در ورودی تبریز دچار سانحه شد. این حادثه منجر به فوت یک دانش‌آموز و یک خانم مربی شد و دیگر دانش‌آموزان به‌طور سرپایی مداوا شدند.
پس از این حادثه، رییس مرکز فوریت های پزشکی آذربایجان شرقی به ایرنا گفت آمار فوتی‌های حادثه واژگونی اتوبوس در تبریز از ۲ به سه نفر افزایش یافت. این اتوبوس حامل ۴۲ نفر دانش‌آموز دختر و مسوولان آنها در محدوده شهرک خاوران تبریز واژگون شد.
پلیس راهور ناجا هم اعلام کرد بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد تخطی از سرعت مطمئن از سوی راننده اتوبوس و لغزندگی جاده دلیل وقوع این حادثه بوده است.
فاجعه بردسکن؛ مرگ چهار دانش‌آموز به خاطر عبور از خیابان
ظهر روز ۲۰ آبان‌ماه ۱۳۹۷، چهار دانش‌آموز دبستانی از مدرسه‌ای در بردسکن پس از تعطیلی مدرسه در حال عبور از خیابان بودند که توسط راننده وانت پیکان زیر گرفته شدند. علت حادثه هم تخطی از سرعت مطمئنه و ناتوانی در کنترل خودرو اعلام شد.
در نهایت با گذشت چندی از حادثه بردسکن، مدیر آموزش و پرورش این شهرستان واقع در جنوب غربی مشهد اعلام داشت: پس از فوت سه دانش آموز، چهارمین دانش آموز نیز در یکی از بیمارستان‌های مشهد فوت کرد.
کامیونی که ترمز نگرفت و جان سه دانش‌آموز را گرفت
در ۲۴ مهر ۱۴۰۳ حادثه تصادف در بلوار انرژی هسته‌ای کرج به علت نقص فنی در سیستم ترمز کامیون رخ داد. کامیون پس از از دست دادن کنترل، به شدت با تاکسی پراید برخورد کرد که از چهار نفر سرنشین آن (همه دانش‌آموز) دو نفر در دم جان باختند و دانش‌آموز دیگر در بیمارستان جانش را از دست داد.
وقتی ترافیک و سرعت‌گیر جان یک دانش‌آموز را می‌گیرد
حادثه مرگبار در نایسر سنندج در ۵ آبان ۱۴۰۳ زمانی رخ داد که مهنا مرادی، دانش‌آموز هفت ساله، پس از تعطیلی مدرسه به همراه مادرش از محل مدرسه خارج شد. به گزارش «ایسنا» وقتی که مهنا در حال عبور از خیابان جلوی مدرسه بود، راننده سرویس مدرسه، به دلیل بی‌احتیاطی و سرعت بالا به این دانش‌آموز برخورد کرد و او را زیر گرفت. بنا به گفته مدیر این مدرسه، فضای کوچک خیابان و حجم زیاد ترافیک به‌خصوص در ساعات تعطیلی مدرسه، شرایطی ناامن برای عبور دانش‌آموزان ایجاد کرده است.این رخداد باعث شد تا در سطح محلی بحث و جدل‌های زیادی بین اولیاء مدرسه و دستگاه‌هایی مانند شهرداری بر سر ساخت سرعت‌گیر یا فعالیت سرویس‌های مدارس شکل گیرد.
مرگ مقابل مدرسه یا در اردو
به نوشته رسانه‌ها در آذرماه پارسال، دو دانش‌آموز دختر در شوشتر و گتوند خوزستان جان باختند؛ یاسمین زهرا منجزی دانش‌آموز یکی از مدارس ابتدایی شوشتر در مقابل مدرسه تصادف کرد و فوت شد و بعد از آن، سارینا کایدانی دانش‌آموز دوره ابتدایی روستای مُندنی بخش عقیلی گتوند در اردوی تفریحی تصادف کرده و پس از چند روز در کما بودن، دچار مرگ مغزی شد.
در گزارشی که روزنامه «هم‌میهن» بیستم بهمن‌ماه پارسال منتشر کرد ضمن اشاره به حوادث اینچنینی آمده است: بررسی‏‌های این روزنامه نشان می‏‌دهد از مهرماه ۱۴۰۲ دست‏‌کم ۱۳ دانش‌‏آموز بر اثر تصادف، واژگونی سرویس مدرسه یا اتوبوس اردو فوت کرده‏‏‌اند.
پیچ‌های مرگبار در جاده‌های کوهستانی
در اولین روز دی ماه ۱۴۰۳ یک حادثه تلخ در جاده شیخ حسین به چرام در استان کهگیلویه و بویراحمد رخ داد که منجر به فوت دو دانش‌آموز نوجوان و مصدومیت شدید یک نفر دیگر شد. در این حادثه، خودرو پژو ۴۰۵ از جاده خارج شد و به شدت با مانع برخورد کرد. متاسفانه، دو نفر از دانش‌آموزان که به شدت آسیب دیده بودند قبل از رسیدن تیم‌های اورژانس جان خود را از دست دادند.
این حادثه، نمایانگر معضلی بزرگ در بسیاری از جاده‌های کشور به ویژه در مناطق کوهستانی بود. در این جاده‌ها، مشکلات زیرساختی مانند کمبود علائم راهنمایی، پیچ‌های خطرناک، و وضعیت نامناسب آسفالت نقش مهمی در وقوع تصادفات دارند.
اتوبوس فرسوده قاتل!
حادثه برای اتوبوس حامل دانش‌آموزان دختر از مدرسه فرزانگان (تیزهوشان) کرمان در مسیر سیرچ در هجدهم بهمن پارسال اتفاق افتاد. این حادثه به‌دلیل نقص فنی در سیستم ترمز اتوبوس رخ داد و باعث کشته شدن ۶ نفر از جمله ۴ دانش‌آموز و ۲ نفر از جمله همسر سرایدار و پسر ۷ ساله‌اش شد. همچنین ۳۵ دانش‌آموز دیگر نیز مصدوم شدند.
یکی از اصلی‌ترین دلایل وقوع این حادثه، انتخاب یک اتوبوس فرسوده و ناکافی از نظر فنی برای حمل دانش‌آموزان بوده است. اتوبوس مذکور یک دستگاه ولوو بی‌۱۲ بود و در سن فرسودگی قرار داشت. حادثه واژگونی اتوبوس دانش‌آموزان نخبه در کرمان، نمونه‌ای تلخ از بی‌احتیاطی در انتخاب وسایل نقلیه و نظارت ناکافی بر امور آموزشی و حمل‌ونقل بود.
مقصران اصلی تصادفات دانش‌آموزان در یک دهه اخیر
۱- بی‌احتیاطی راننده:
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حدود یک سوم تصادفات، رانندگان توجه کافی به وضعیت جاده، سرعت و شرایط رانندگی نداشته‌اند.
۲- فرسودگی اتوبوس و سرویس‌های مدرسه:
این عامل سهم عمده‌ای در تصادفات داشته است. فرسودگی وسایل نقلیه می‌تواند شامل مسائل فنی مانند خرابی ترمز، لاستیک‌های فرسوده و مشکلات موتور باشد که در نهایت منجر به تصادف می‌شود.
۳- عوامل جاده‌ای:
این عامل به مشکلات زیرساختی مانند نبود تابلوهای هشداردهنده، جاده‌های پر پیچ و خم یا وجود چاله‌ها اشاره دارد.
۴- ترکیب عوامل:
در صورت وقوع تصادفات ناشی از ترکیب چندین عامل (مثلا بی‌احتیاطی راننده و فرسودگی اتوبوس)، احتمال وقوع تصادف بیشتر می‌شود. برای مثال، اگر راننده‌ای که بی‌احتیاط است، در اتوبوسی که دچار فرسودگی شده و مشکلات فنی دارد، به جاده‌ای نامناسب وارد شود، خطر تصادف به شدت افزایش می‌یابد.