کد خبر: 47252 | صفحه ۱۱ | ایران و جهان | تاریخ: 10 خرداد 1404
آیا توافق موقت تهران–واشنگتن، بازی ژئوپلیتیکی اسرائیل را به هم میزند؟
توافق احتمالی در انزوای اسرائیل
گروه سیاست خارجی: این روزها و بعد از دور پنجم مذاکرات زمزمه هایی از تفاهم سیاسی ایران و آمریکا به گوش می رسد. آنطور که شبکه سی ان ان به نقل از منابع مطلع خود مدعی شد که تهران و واشنگتن به توافق کلی نزدیک شدهاند و احتمال دارد در نشست بعدی آن را امضا کنند.
بنا براین ادعا این توافق میتواند در دیدار آتی، که احتمال برگزاری آن در خاورمیانه وجود دارد نهایی شود. آنها همچنین خوشبینی دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا را درباره دستیابی به راهحل نهایی تأیید کردهاند.
ترامپ هم با اذعان به پیشرفت مذاکرات اخلال در آن را نامناسب دانست و از هشدار به نتانیاهو در این خصوص خبر داد.
از سوی دیگر اگر چه مقامات ایرانی اعتماد چندانی به آمریکا ندارند و به مذاکرات نگاهی بینابین دارند ولی از آنجا که بُعد سیاسی موضوع کاملاً به بُعد فنی آن گره خورده و پیشرفت در یکی، راه را برای پیشرفت در دیگری باز میکند بهتر است دور ششم مذاکرات را با اهتمام بیشتری پیگیری کنند.
از سوی دیگر فرارو به نقل از روزنامه هاآرتص می نویسد: اسرائیل نگران است که دولت ترامپ در آستانه امضای توافق هستهای موقت با تهران باشد؛ توافقی که از مهمترین و اصلیترین مانع مذاکرات یعنی موضوع غنیسازی اورانیوم در ایران عبور میکند. دیوید بارنیا، رئیس موساد و ران درمر، وزیر امور استراتژیک به واشنگتن سفر کردهاند تا استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در خاورمیانه را از پیشروی در این توافق منصرف کنند.
هشدار ترامپ به اسرائیل؛ توافق با ایران در آستانه نهایی شدن؟
بر اساس گزارش آکسیوس، این سه نفر چند روز پیش نیز در رم با یکدیگر دیدار داشتهاند. درمر که نزدیکترین مشاور نخستوزیر بنیامین نتانیاهو و رابط کلیدی با آمریکا به شمار میرود، همراه با بارنیا قصد دارد به طرف آمریکایی بهصراحت اعلام کند که چنین توافقی برای اسرائیل قابل قبول نیست. آنها همچنین به مقامات دولت ترامپ خواهند گفت که اسرائیل خود را ملزم به رعایت مفاد این توافق نخواهد دانست، همانگونه که در سال ۲۰۱۵ به توافق هستهای دولت اوباما پایبند نبود و دولت اول ترامپ نیز در سال ۲۰۱۶ از آن خارج شد.
با این حال، بنیامین نتانیاهو در موقعیتی نیست که کارتهای زیادی برای بازی داشته باشد. برخلاف خواست آمریکا که هدفش کاهش قیمت نفت است، در این مرحله حمله اسرائیل به ایران چندان واقعبینانه به نظر نمیرسد، بهویژه آنکه دونالد ترامپ تلاش زیادی برای پایین نگهداشتن قیمت نفت به خرج میدهد. روز چهارشنبه، دونالد ترامپ فاش کرد که به نتانیاهو هشدار داده است تا به ایران حمله نکند و این اقدام را «نامناسب» خواند؛ چرا که ایران و آمریکا «در آستانه یافتن راهحلی» هستند.
توافق موقتی که در حال شکلگیری است، نتیجه پیشرفتهایی است که در مذاکرات میانجیگریشده توسط عمان به دست آمده است. اختلاف اصلی میان ایالات متحده و ایران، مسئله غنیسازی اورانیوم است. دولت ترامپ بهصراحت اعلام کرده که خواهان توقف کامل غنیسازی اورانیوم توسط ایران در داخل کشور حتی برای مقاصد غیرنظامی است؛ در حالی که تهران آماده است تأمین اورانیوم غنیشده برای نیروگاه هستهای بوشهر را بپذیرد و این محدودیت را رد میکند.
یک منبع اسرائیلی به روزنامه هاآرتص گفته است که اسرائیل نگران «خودخواهی» دولت ترامپ است و از این نگرانی دارد که پس از امضای توافق موقت، ترامپ آن را بهعنوان «مهمترین دستاورد» خود در خاورمیانه جشن بگیرد، سپس علاقهاش را از دست بدهد و به مسائل دیگر بپردازد، در حالی که ایران نیز راههایی برای دور زدن محدودیتهای غنیسازی پیدا خواهد کرد. در هفتههای اخیر، بنیامین نتانیاهو تلاشهای زیادی کرده است تا تأکید کند که در صورت نارضایتی از این توافق، اسرائیل ممکن است به ایران حمله کند.
بر اساس گزارش نیویورک تایمز، سازمانهای اطلاعاتی آمریکا برآورد کردهاند که اسرائیل قادر است ظرف هفت ساعت پس از اتخاذ تصمیم، حملهای را اجرا کند. نتانیاهو آگاه است که درخواستها برای حمله به ایران اغلب بهعنوان هشدارهای توخالی تلقی میشوند، اما تلاش دارد ثابت کند این بار قصد فریب ندارد. برای دولت ترامپ، چنین حملهای کاملاً غیرقابلقبول است و پیامی در این زمینه به اسرائیل ارسال شده است. نتانیاهو همچنین به حمایت ترامپ نیاز دارد تا در مذاکرات پیشروی در دوحه برای رسیدن به توافقی جدید بهمنظور آزادی گروگانها و پایان جنگ غزه کمک کند. در واقع، اسرائیل تنها با یک تصمیم داخلی آمریکایی و توافقی فاصله دارد که با تحمیل آن، منطقه را از جنگ بیهدف رهایی میبخشد و رویای شهرکسازی در غزه که توسط بتسلائل اسموتریچ تبلیغ میشود، به زبالهدان تاریخ خواهد سپرد.
گروهی در اسرائیل میخواهند بدون حمایت آمریکا به ایران حمله کنند
برخی در اسرائیل معتقدند حتی بدون حمایت آمریکا باید به برنامه هستهای ایران حمله کرد، پیش از آنکه فرصت از دست برود. اما چنین اقدامی میتواند اسرائیل را از متحد کلیدیاش دور کند و بدون کمک نظامی آمریکا، بسیار دشوارتر و کماثرتر باشد.
راز زیمت، پژوهشگر ارشد در مؤسسه مطالعات امنیت ملی در تلآویو، میگوید:«اسرائیل بدون موافقت آمریکا وارد گزینه نظامی نخواهد شد. بنابراین، نگرانی از این است که توافق به اندازه کافی خوب نباشد و همزمان ما یک فرصت دیگر برای حل اساسی موضوع هستهای را از دست بدهیم.»
به گفته مقامات آمریکایی، امید واشنگتن این است که چارچوب توافق بتواند نگرانیهای اسرائیل را کاهش دهد و مانع از حمله زودهنگام شود. دولت ترامپ علاقهای به مذاکرات طولانیمدت ندارد، مخصوصاً با وجود خطر اقدام نظامی اسرائیل.
یک مقام آمریکایی به وال استریت ژورنال گفته:«ما با اسرائیل بر سر نحوه مواجهه با این موضوع اختلافاتی داریم. اما اگر ایران نخواهد توافق کند، روش ما ممکن است تغییر کند.»
ترامپ طرح حمله اسرائیل به ایران را متوقف کرد
بر اساس برخی منابع، اسرائیل در سال جاری برای حمله به ایران برنامهریزی کرده بود، اما بنا به درخواست دولت ترامپ و فرصت دادن به مذاکرات، آن را به تعویق انداخت.
به ادعای وال استریت ژورنال مقامات سابق اسرائیلی و کارشناسان امنیتی هشدار دادهاند که هرگونه حمله نظامی تنها میتواند برنامه هستهای ایران را بهطور موقت به تأخیر بیندازد و نیاز به تلاشهای مستمر و درگیریهای چندمرحلهای دارد تا یا ایران برنامه خود را متوقف کند یا نظامش سرنگون شود.
این رسانه اذعان کرده که گرچه حمله میتواند برنامه ایران را تا یک سال به عقب ببرد، اما درباره میزان تأثیر واقعی بر تأسیسات غنیسازی و ذخایر اورانیوم غنیشده تردیدهای زیادی وجود دارد.