کد خبر: 47403 | صفحه ۱ | تاریخ: 13 خرداد 1404
نقطه داغ گریز هسته ای و توافق پایدار / امین جمشیدزاده
از اواخر سال ۲۰۲۳ میلادی و اوایل ۲۰۲۴ میلادی بحث نقطه گریز هستهای ایران به صورت مستمر در رسانههای غربی و جراید آن ها بازتاب وسیع و گستردهای داشته است و با ترس و واهمه جدی از این مسئله درصدد هستند که ایران را به پای میز مذاکره و یک توافق که منافع حداکثری آنها را تأمین سازد بکشانند ولی ایران نیز متقابلاً بارها گفته است که ماهیت برنامه هستهایش صلحآمیز است و گزارشهای آژانس این مسئله را به صراحت تأکید میکند و با استیفای حقوق حقه ملت آزاده و نیک اندیش خویش حاضر به مصالحه و توافق است و حالا در دور تازه تروئیکای اروپایی با همراهی آمریکا در پشت صحنه با فاکتور اسنپ بک -مکانیسم ماشه- با فاکتور و کاتالیزور نقطه گریز هستهای میخواهند یک توافق جامع به اذعان خود که آمریکا در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ شمسی از برجام خارج شده بود را برقرار سازند.
در آستانه نشست شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی در ۹ و ۱۰ ژوئن۲۰۲۵ میلادی-۱۹ و ۲۰ خرداد ۱۴۰۴- انتشار ناگهانی گزارش محرمانه آژانس در خصوص برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران را طرز فزایندهای سرعت بخشیده است. در این گزارش آمده است ایران تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ هجری شمسی ۴۰۸/۶ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۶۰ درصدی ذخیره کرده است که نسبت به «فوریه- بهمن ماه۱۴۰۳- ۲۷۴/۸ کیلوگرم»۱۳۳/۸ کیلوگرم افزایش یافته است. خبرگزاری رویترز هم صدا با دیگر همتای رسانهای خود آسوشیتدپرس، مدعی شده است ایران در سایت های لویزان- شیان، ورامین و تورقوزآباد-یک مکان پوچ ادعایی از سوی صهیونیست ها که یک قالیشویی در آن قرار دارد.- فعالیتهای اعلام نشده داشته است و نورمن ادعا نموده است که ایران سوخت کافی برای ۱۰ بمب هستهای دارد. دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی این اقدام را نگران کننده تلقی کرده و خواستار همکاری کامل ایران شده است. جمهوری اسلامی ایران این اتهامات را رد میکند و تأکید دارد برنامه اش صلحآمیز و تحت نظارت گسترده آژانس است. در واقع افزایش غنی سازی از طرف کشورمان پاسخی به خروج یک جانبه ایالات متحده آمریکا در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ هجری شمسی و دولت دوم شیخ تکنوکرات حسن روحانی از برنامه جامع اقدام راهبردی- برجام- و عدم تعهد تروئیکای اروپاییE3« آلمان، فرانسه و انگلستان» بوده است. بی بی نخست وزیر مستأصل و درمانده اسرائیل گزارش اخیر آژانس را علامت برنامه تسلیحاتی ایران قلمداد کرده است. ادعایی مهمل و واهی از طرف تنها دارنده سلاح هستهای منطقه؛ به گزارش رویترز، ایالات متحده آمریکا با همکاری تروئیکای اروپایی پیش نویس قطعنامهای را برای محکومیت ایران به دلیل نقض تعهدات پادمانی آماده نموده است که برای نخستین بار در دو دهه اخیر چنین اتهامی را مطرح میسازد. در واقع این قطعنامه که در نشست شورای حکام آژانس بحث خواهد شد؛ میتواند پرونده ایران را به شورای امنیت ارجاع دهد و روند مذاکرات اخیر تهران- واشنگتن را با چالش مواجه کرده و مختل سازد. جمهوری اسلامی ایران به تروئیکای اروپایی-E3- هشدار داده است به هر مناقشه و تنش، با اقدامات متقابل پاسخ خواهد داد و این فشارها را گامی به سوی فعالسازی اسنپ بک-مکانیسم ماشه- برمی شمارد. عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران توقف غنی سازی را غیر قابل قبول خوانده است. در این خصوص هر قطعنامهای که صادر شود میتواند مذاکرات مسقط را به بنبست بکشاند. در این بحبوحه دو گزاره بر سپهر سیاست نظام بینالملل در روزهای آینده تا ۱۹ و ۲۰ خرداد بر جلسه استماع شورای حکام سایه افکنده است. ۱- از یک طرف یحتمل به نظر میرسد که تروئیکای اروپایی « فرانسه، آلمان و انگلستان» فارغ از نتیجه مذاکرات ایران و آمریکا به دنبال فعال کردن اسنپ بک- مکانیسم ماشه- خواهند بود تا خود را به مذاکرات غالب و تحمیل سازند. ۲- از دیگر سو این احتمال وجود دارد که ایالات متحده توان کنترل و مهار مدیریت برلین، پاریس و لندن را خواهد داشت و گزاره سومی هم در این میان وجود دارد و آن این است که اگر ایران و آمریکا دور ششم مذاکرات را تا قبل از ۱۹ و ۲۰ خرداد به سامان و سرانجام برسانند و موفق به چارچوب یک توافق شوند آن زمان بسیار بعید به نظر میرسد که تروئیکای اروپایی به سمت فعال کردن اسنپ بک -مکانیسم ماشه- بروند. چون در این صورت عملاً مذاکرات و توافق هستهای لغو و منتفی خواهد شد و این مسئلهای نیست که دونالد ترامپ دنبال آن باشد و اگر هم توافق در این بازه زمانی صورت نگیرد؛ بدون شک تروئیکای اروپایی اسنپ بک را فعال میکنند ولی از دیدگاه حقوق نظام بینالملل، با عنایت به عدم پایبندی این سه کشور به مفاد برجام؛ متقابلاً ایران نیز در این راستا تعهدی به اجرا ندارد و مکانیسم ماشه نیز منتفی و لغو می شود و نقطه ژرف قضیه تلاش مذبوحانه تروئیکای اروپایی با همراهی پدرخوانده- ایالات متحده آمریکا- در پشت صحنه این مسئله نهفته است و در ادامه همان استراتژی فشار حداکثری آمریکا رخ عیان خواهد کرد که با کاهش گزینههای روی میز ایران در مذاکرات، شرایطی را مهیا سازد تا ایران سرانجام توافق مد نظر و ایدهآل آمریکا را بپذیرد و یحتمل الان کارزار فشار حداکثری تروئیکا و آژانس بینالمللی انرژی اتمی با هدف محقق شدن توافق حداکثری برای ایالات متحده آمریکا در دستور کار است و اروپا و آمریکا در چارچوب یک تقسیم کار و تنگ کردن حلقه محاصره سیاسی- دیپلماتیک ایران هستند. به باور نگارنده این نوشتار گزارش دبیرکل آژانس و بسترسازی برای فعال سازی اسنپ بک میتواند محملی به عنوان تسهیل کننده و کاتالیزور و سرعت دهنده در مذاکرات دور ششم باشد و به چارچوب یک توافق تا قبل از برگزاری جلسه شورای حکام در ۹ و۱۰ ژوئن۲۰۲۵ میلادی-۱۹ و ۲۰ خرداد۱۴۰۴- منتهی گردد؛ چرا که الان آنها بر این اعتقاد هستند که طبق آن چه از مفاد گزارش اخیر آژانس برمیآید و میتوان استنباط کرد، اگر آنها نتوانند هرچه سریعتر به مذاکره و توافق با ایران دست پیدا کنند؛ از نگاه و دیدگاه آنها ایران فاصله بسیار کمی تا نقطه گریز هستهای دارد و این مسئله کلیدی نیز میتواند به شکلی تقویت کننده گزینه دیپلماسی باشد و این پارادایم و مؤلفه بنیادی میتواند ایالات متحده آمریکا را ناچار سازد که هرچه زودتر به طرف توافق با ایران گام بردارد و از غنیسازی صفر آن طور که در رسانهها بلوا کرده و فریاد میزند، برگردد و به غنی سازی۳/۶۷ درصدی در چارچوب یک توافق جامع و پایدار راضی شده و تن دهد.