بحران مسکن هر روز در ایران جدی تر می شود و رویای خانه دار شدن ایرانیان نیز بیشتر به سراب شباهت می یابد. طبق آمارهای مرکز آمار ایران، میانگین قیمت هر مترمربع مسکن معامله‌شده در شهر تهران طی دی‌ماه امسال به حدود 52.7 میلیون تومان رسیده که نسبت به آذرماه رشدی نزدیک به 10 درصدی و نسبت به دی‌ماه سال قبل رشد 66 درصدی را تجربه کرده است. اما ابعاد بحران مسکن در حومه شهرها و دقیقا جایی که کم‌درآمدها به آنجا پرت شده‌اند، بسیار جدی‌تر از شهر تهران است، به‌طوری‌که طبق آمارهای یکی از موتورهای جستجوی ملکی، درحالی میانگین افزایش قیمت پیشنهادی در آگهی‌های مسکن پاییز امسال نسبت به پاییز 1400 در مناطق 22گانه تهران حدود 43 درصد بوده اما این میزان در حومه حدود 71 درصد بوده است.
در همین حال اما مرکز آمار ایران میانگین قیمت یک مترمربع مسکن در تهران برای دی ۱۴۰۱ را ۵۴ میلیون و ۹۶۳ هزار تومان اعلام کرده که این رقم 5/4 میلیون تومان بزرگ‌تر از قیمت مسکن در آذر امسال است و بر اساس این گزارش تورم ماهانه مسکن در دی ماه به نزدیکی ۱۰ درصد (۹٬۸ درصد) رسید، رقمی بزرگ که نزدیک به پنج برابر نرخ تورم بحرانی است. بر اساس تعاریف مرکز آمار نرخ تورم ماهانه ۲٬۵ درصد به معنای تورم بحرانی است. این رقم بالاترین نرخ تورم ماهانه مسکن در پایتخت طی یک دهه اخیر است.
این گزارش نرخ تورم نقطه‌ای مسکن در دی ماه را هم ۶۶ درصد اعلام کرده است. بالاترین نرخ تورم نقطه‌ای مسکن در دو سال اخیر در فروردین ۱۴۰۰ با رقم (۸۲٬۶ درصد) ثبت شده است.مرکز آمار نرخ تورم سالانه مسکن را ۴۰٬۶ درصد برآورد کرده است. این رقم در مقایسه با آذر امسال ۳٬۵ درصد افزایش و در مقایسه با دی سال ۱۴۰۰، ۱٬۲ واحد درصد کاهش را نشان می‌دهد.بر اساس همین گزارش میانگین قیمت مسکن در سال ۱۴۰۰ تا هفتمین ماه سال افزایش بزرگ‌تر از ۵۰ درصد داشته است و پس از آن نیز در پنج ماه باقی مانده فراتر از ۳۰ درصد.
نرخ تورم مسکن در سال جاری تا مرداد ماه کمتر از ۳۰ درصد گزارش شده اما پس از آن در یک روند افزایشی از ۳۰٬۳ درصد در شهریور ماه به ۴۰٬۶ درصد در دی ماه رسیده است. معنای این رقم این است که میانگین قیمت مسکن در دی ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل (۱۴۰۰) به همین میزان گران شده است. نمودار زیر روند تورم مسکن در تهران در سال ۱۴۰۰ و ۱۰ ماه نخست سال ۱۴۰۱ را نشان می‌دهد.
رکوردزنی تورم ماهانه مسکن در تهران
در ادبیات اقتصادی شاخص قیمت مصرف کننده با قیمت هم معنی نیست. به طور کلی آن چه مبین تورم است شاخص قیمت مصرف کننده بوده که با درنظر گرفتن وزن هر کالا در سبد مصرفی نشان می‌دهد به طور واقعی تر شاخص قیمت چه میزان را داشته است.
رشد شاخص قیمت مصرف کننده در هر مقطع را تورم در همان مقطع عنوان می کنند. در همین رابطه داده های مرکز آمار ایران نشان می دهد شاخص قیمت مسکن تهران در اولین ماه زمستانی کشور برابر با 191.4 بوده است. مقایسه‌های آماری نشان می دهد تورم ماهانه دی 1401 در بخش مسکن تهران معادل با 9.8 درصد بوده و در قله حداقل دو سال اخیر قرار گرفته است. این رویداد موجب شده تا رشد نقطه ای مسکن نیز برابر با 66 درصد شده و در بالاترین سطح یک سال اخیر قرار بگیرد. در کنار رشد تورم مسکن در تهران داده ها نشان از مسیر صعودی معاملات نیز در این بازه زمانی داشته است.
ورود معاملات مسکن تهران به کانال 12 هزار
به طور کلی در این ماه 12 هزار و 139 فقره معاملات مسکن در تهران صورت گرفته که نسبت به ماه قبل خود 3.1 درصد بیشتر شده است. رشد قیمت مسکن، رکوردزنی تورم مسکن تهران و در ادامه افزایش معاملات مسکن در این شهر می تواند نشان از هجوم معامله گران به بازار مسکن تهران باشد.برخی تحلیل گران معتقدند در دی ماه امسال، معامله گران در پایتخت از بازار مسکن به عنوان بازاری امن برای سرمایه گذاری استفاده کرده و با رشد تقاضا در این شهر موجبات افزایش قیمت ها را فراهم آورده اند.
کاهش صدور پروانه احداث ساختمان در تابستان ۱۴۰۱
این شرایط البته در حالی است که بررسی نتایج طرح «گرد‌آوری اطلاعات پروانه‌های ساختمانی صادر شده توسط شهردار‌ی‌های کشور» از سوی مرکز آمار ایران در فصل تابستان سال ١٤٠١ نشان می‌دهد: در تابستان سال ١٤٠١، تعداد ١٢٨٢٠ واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری تهران، پیش بینی شده است که نسبت به فصل گذشته ١١٥,٣ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٢.٦ درصد افزایش داشته است.
متوسط تعداد واحد مسکونی برای هر یک از این پروانه‌های احداث ساختمان ٨.١ واحد بوده است.
تعداد١٥٨٨ پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری تهران در تابستان ١٤٠١ صادرشده است که نسبت به فصل گذشته ١١٥,٨ درصد افزایش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٠.٨ درصد کاهش داشته است.
مجموع مساحت زیربنا در پروانه‌های احداث ساختمان صادرشده از سوی شهرداری تهران در تابستان ١٤٠١ بالغ بر ٢٢٥٨ هزار مترمربع بوده است که نسبت به فصل گذشته ١٠٠,٣ درصد افزایش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٩.٢ درصد کاهش داشته است. متوسط مساحت زیربنای این دسته از پروانه‌ها در دوره‌ی مورد بررسی ١٤٢٢ مترمربع بوده است.
کل نقاط شهری کشور
در تابستان سال ١٤٠١، تعداد ٩٧٨٩٥ واحد مسکونی در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان از سوی شهرداری‌های کشور پیش بینی شده است که نسبت به فصل گذشته ٨,٤ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٤.٦ درصد افزایش داشته است. ‏ متوسط تعداد واحد مسکونی در هر پروانه‌ی احداث ساختمان ٣.٢ واحد بوده است.
تعداد٣٠٣٥٢ پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری‌های کشور در تابستان ١٤٠١ صادرشده است که نسبت به فصل گذشته ٣,١ درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٢.٤ درصد افزایش داشته است.
مجموع مساحت زیربنا در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان در تابستان ١٤٠١ حدود ١٨٢٣٣ هزار مترمربع بوده است که نسبت به فصل گذشته ٦,٦ درصد افزایش و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ٠.٩ درصد کاهش داشته است. متوسط مساحت زیربنا در این پروانه‌ها ٦٠١ مترمربع بوده است.
در این شرایط و با توجه به کاهش محسوس پروانه ساخت به نظر می رسد باید منتظر شرایط بحرانی تر درباره وضعیت مسکن در ایران بود. کما این که مسکن همواره به عنوان امن‌‌‌‌‌‌‌‌ترین و کم‌‌‌‌‌‌‌‌ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌ترین بازار اقتصادی در میان سرمایه‌گذارها شناخته می شده است و در شرایطی که تحت‌تاثیر نوسانات شدید در بازارهای اقتصادی با نقد‌‌‌‌‌‌‌‌شوندگی بالا مانند بازار ارز، سکه، طلا، سهام و… ریسک سرمایه‌گذاری در این بازارها افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌یابد بخش زیادی از سرمایه‌گذارها بازار زمین و مسکن را به عنوان مامن امن سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. همین موضوع منجر به رشد قیمت مسکن و اثرگذاری نوسانات دلاری بر قیمت فروش ملک می‌شود. قیمت مسکن از ناحیه هزینه ساخت نیز تحت‌تاثیر نوسانات دلاری قرار دارد. بخشی از مصالح و تجهیزات ساختمانی، وارداتی و نیازمند صرف ارز هستند و مجموع این شرایط اگر برای آن راهکاری اندیشیده نشود، منجر به بحرانی بزرگ تر در این حوزه مهم اقتصادی خواهد شد.