کد خبر: 50445 | صفحه ۱۱ | ایران و جهان | تاریخ: 18 مرداد 1404
سفر پزشکیان به پاکستان همچنان بازتاب گسترده دارد
ایران و انتخاب دیپلماسی امنیتی در رابطه با همسایگان
شفقت علی خان، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان، به دویچهوله گفت: «اسلامآباد آمادگی دارد تا نقش مثبتی در کاهش تنشها میان ایران و آمریکا ایفا کند.»
به گزارش سیاست خارجی ایرنا، نخستین سفر «مسعود پزشکیان» رئیس جمهور به پاکستان بازتاب قابل توجهی در رسانههای منطقهای و فرامنطقهای پیدا کردهاست. انجام این سفر دوجانبه پس از تجاوز رژیم صهیونیستی و ایالات متحده به ایران اهمیت آن را دوچندان کردهاست.
«دویچه وله» در گزارشی در این خصوص مینویسد: رئیسجمهور ایران، مسعود پزشکیان، روزهای شنبه و یکشنبه 11 و 12 مرداد ماه به پاکستان سفر کرد؛ سفری که در آن او و شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان توافق کردند روابط دوجانبه را تقویت کنند.
رهبران دو کشور توافقنامههایی برای افزایش تجارت تا ۱۰ میلیارد دلار (۸.۶ میلیارد یورو) و تقویت همکاریهای امنیتی امضا کردند. هر دو کشور با چالشهای امنیتی ناشی از فعالیت گروههای شبهنظامی در نزدیکی مرز مشترک خود مواجهاند؛ جایی که گروههایی نظیر «جیشالعدل» در ایران و «ارتش آزادیبخش بلوچستان» (BLA) در پاکستان بارها دست به حمله زدهاند.
فاطمه امان، پژوهشگر ارشد در مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن، به دویچهوله گفت: «به نظر میرسد که ایران بهجای تقابل، بهسمت دیپلماسی امنیتی گرایش پیدا کرده است. تهران بهطور فعال در جستجوی سازوکارهای اشتراک اطلاعات، گشتهای مشترک مرزی و دیگر اشکال همکاری امنیتی هماهنگ با اسلامآباد است.»
ایران و پاکستان ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند که از بلوچستان عبور میکند؛ منطقهای که شامل استان بلوچستان پاکستان، استان سیستان و بلوچستان ایران و بخشهایی از افغانستان است. این منطقه دهههاست که با شورشهای جداییطلبانه در هر دو سوی مرز دست و پنجه نرم میکند. ایران و پاکستان در مبارزه با این گروههای شبهنظامی با یکدیگر همکاری راهبردی دارند، اما روابط آنها گاه بهخاطر حملات مرزی دچار تنش شده و در سال گذشته به درگیری و حملات موشکی تلافیجویانه منجر شد.
با وجود این مشکلات، روابط بین ایران و پاکستان عمدتاً دوستانه باقی مانده است. پاکستان در جریان درگیری ۱۲روزه اخیر بین ایران و اسرائیل از ایران حمایت کرد، حملات اسرائیل به تأسیسات هستهای ایران را محکوم کرد و اسرائیل را بهصراحت عامل آغاز درگیری دانست.
با این حال، حتی با وجود این حمایت، گسترش روابط پاکستان با ایالات متحده، کشوری که روابطش با ایران دهههاست پر از خصومت و تنش بوده، بهویژه بر سر برنامه هستهای ایران میتواند در تهران نگرانکننده باشد.
فاطمه امان در این خصوص گفت: «با وجود تاریخچه روابط نزدیک با واشنگتن، پاکستان همواره از همراستایی نظامی مستقیم با ایالات متحده در قبال ایران اجتناب کرده است. تهران به دلیل روابط راهبردی خود، بعید میداند که اسلامآباد بهعنوان پایگاهی نظامی برای اقدامات خصمانه علیه ایران وارد صحنه شود.»
هفته گذشته، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، اعلام کرد که ایالات متحده با پاکستان توافق کرده است تا منابع نفتی این کشور که عمدتاً در بلوچستان قرار دارند را توسعه دهند؛ امری که ممکن است نفوذ آمریکا در مرزهای شرقی ایران را افزایش دهد.
این منطقه از نظر موقعیت جغرافیایی، منابع طبیعی فراوان و نزدیکی به ایران و افغانستان، مورد توجه ایالات متحده است.
اسامه مالک، کارشناس حقوق تجارت، به دویچهوله گفت: «اگر شرکتهای آمریکایی برای اکتشاف نفت به بلوچستان بیایند، ایران ممکن است نسبت به حضور آمریکا در مرزهایش محتاط باشد. اما در عین حال، پاکستان نیز نسبت به حضور هند در بندر چابهار، شهری در ایران که با سرمایهگذاری هند در حال توسعه است نگرانیهایی داشته است؛ بنابراین این احساس متقابل است.»
محمد شعیب، کارشناس روابط بینالملل و استاد دانشگاه قائد اعظم در اسلامآباد، گفت که روابط آمریکا و پاکستان در گذشته با اتحاد در دوران جنگ سرد و جنگ با تروریسم و همچنین تنشهایی بر سر مبارزه با تروریسم و ارتباط پاکستان با گروههای شبهنظامی همراه بوده است.
شعیب به دویچهوله گفت: «از آنجایی که ایران دورههایی از روابط پاکستان با آمریکا را تجربه کرده است، نگران نزدیکی اخیر میان اسلامآباد و واشنگتن نیست.»
اگرچه روابط آمریکا و پاکستان ظاهراً در حال تقویت است، اما هنوز پیچیده و چندلایه است. پاکستان ترامپ را به دلیل «میانجیگری قاطعانه و نقش کلیدیاش در بحران اخیر میان هند و پاکستان» برای جایزه صلح نوبل معرفی کرد، اما کمتر از ۲۴ ساعت بعد، حملات هوایی آمریکا به تأسیسات هستهای ایران را محکوم کرد.
فاطمه امان از مؤسسه خاورمیانه گفت: «در زمانی که احتمال اقدام نظامی اسرائیل یا آمریکا علیه ایران روزبهروز واقعیتر میشود، تهران به دنبال بهبود روابط با پاکستان است.» او معتقد است که ایران انتظار دارد پاکستان همچنان از حق تهران برای داشتن برنامه هستهای غیرنظامی و صلحآمیز حمایت کند.
پاکستان در شرایطی سیاسی حساس و دیپلماتیک دشوار قرار دارد؛ همزمان سعی در تقویت رابطه راهبردی با ایالات متحده دارد و هم مایل به حفظ حمایت از همسایه مسلمان خود است.