صفحات روزنامه
اخبار آنلاین
هر ساله در ایام اربعین حسینی، مرز مهران به دلیل موقعیت استراتژیک خود، به پرترددترین گذرگاه برای زائران تبدیل می‌شود و تأمین ناوگان حمل و نقل عمومی گسترده، به چالشی اساسی بدل می‌گردد. این حجم بی‌سابقه مسافر، نهادهای دولتی را ناچار به اتخاذ تصمیمات خاصی، از جمله اجبار شرکت‌های اتوبوسرانی بین شهری، برای ارائه خدمات در این ایام می‌کند که این اجبار، خود زمینه‌ساز چالش‌های متعددی برای تمامی ذینفعان است. در این بخش خبری به بررسی عمیق و دقیق چالش‌های پنهان و آشکار ناشی از اجبار اتوبوس‌های بین شهری برای مسافربری از مرز مهران در اربعین می‌پردازد و راهکارهای عملی برای بهبود وضعیت حمل و نقل در سال‌های آتی را ارائه می‌دهد.
با وجود نیاز مبرم، شرکت‌های اتوبوسرانی به دلایل اقتصادی و عملیاتی، تمایل طبیعی برای حضور در این مسیرها را ندارند. مهم‌ترین دلیل، مسئله مسیرهای خالی برگشت است. اتوبوس‌ها پس از پیاده کردن زائران در مرز، اغلب باید مسیر طولانی برگشت به شهرهای مبدأ را خالی طی کنند که این امر از نظر اقتصادی به شدت ضررده است و جبران آن با کرایه‌های مصوب دشوار است. علاوه بر این، شرایط سخت جاده‌ای، ترافیک سنگین و عدم استراحت کافی برای رانندگان، فرسودگی مضاعف ناوگان را به همراه دارد که برای شرکت‌ها توجیه اقتصادی ندارد. شرکت‌ها معمولاً ترجیح می‌دهند در مسیرهای عادی خود فعالیت کنند که توجیه اقتصادی مشخصی دارند و یا به صورت دربستی با مجموعه های برگزار کننده تور گردشگری مانند بزن بریم سفر همکاری داشته باشند.
اجبار ناوگان برای خدمات‌رسانی در اربعین، چالش‌های متعددی را برای شرکت‌های حمل و نقل و رانندگان آن‌ها به همراه دارد که می‌تواند بر کیفیت خدمات و رضایت مسافران نیز تأثیر بگذارد.
تعرفه‌گذاری نامتناسب: یکی از بزرگترین مشکلات، تعرفه‌گذاری کرایه است که اغلب با هزینه‌های واقعی (سوخت، استهلاک، نگهداری) متناسب نیست. این کرایه‌ها، به خصوص با در نظر گرفتن مسیرهای برگشت خالی، برای شرکت‌ها زیان‌بار است.
مسیرهای خالی برگشت: همانطور که ذکر شد، بازگشت خالی اتوبوس‌ها به مبدأ پس از پیاده کردن زائران، بار مالی سنگینی را بر شرکت‌ها تحمیل می‌کند. این مسئله به خصوص در زمان اوج بازگشت زائران، تشدید می‌شود.
خسارات و استهلاک مضاعف: شرایط سخت جاده‌ای، توقف‌های طولانی در مرز، و فشار کاری بالا، باعث استهلاک سریع‌تر قطعات و افزایش نیاز به تعمیر و نگهداری می‌شود که هزینه‌های غیرقابل پیش‌بینی را به دنبال دارد. این شرایط با سرویس‌های تور گردشگری عادی تفاوت فاحشی دارد.
تأخیر در پرداخت مطالبات: عدم پرداخت به موقع خسارات، یارانه سوخت یا سایر مطالبات از سوی نهادهای دولتی، مشکلات نقدینگی برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند.
زیرساخت‌های نامناسب در مرز: کمبود پارکینگ‌های استاندارد، سکوهای مسافرگیری، سرویس‌های بهداشتی و امکانات رفاهی برای رانندگان در مرز، عملیات را با کندی و اختلال مواجه می‌کند.
ترافیک سنگین و ساعات طولانی انتظار: ترافیک در جاده‌های منتهی به مرز و همچنین در داخل مرز، ساعات انتظار طولانی را برای اتوبوس‌ها رقم می‌زند. این موضوع زمان سفر را به شدت افزایش داده و بر روی جدول زمانی سایر سرویس‌های بلیط اتوبوس شرکت‌ها نیز تأثیر می‌گذارد.
کمبود راننده: با توجه به سختی کار، ساعات طولانی و دستمزد نسبتاً نامتناسب، بسیاری از رانندگان تمایلی به حضور در این مسیرها ندارند که منجر به کمبود نیروی انسانی و فشار بیشتر بر رانندگان حاضر می‌شود.
مشکلات تأمین سوخت و خدمات فنی: عدم وجود پمپ بنزین و مراکز تعمیر و نگهداری کافی در مسیر و مرز، مشکلات بزرگی را برای ناوگان ایجاد می‌کند. این مسائل، تفاوت فاحشی با خدمات معمول شرکت‌های ارائه دهنده تور گردشگری دارد که معمولاً در مناطق شهری یا مسیرهای پرترددتر انجام می‌شود.
خستگی مفرط رانندگان: ساعات کار طولانی و عدم فرصت کافی برای استراحت، رانندگان را با خستگی شدید مواجه می‌کند که خطر تصادف را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد. این امر نه تنها برای راننده، بلکه برای جان مسافران نیز خطرناک است.
تأمین سلامت رانندگان و فراهم آوردن امکانات رفاهی مناسب برای آنان در ایام اربعین، از اهمیت حیاتی برخوردار است؛ چرا که ایمنی میلیون‌ها زائر، مستقیم به وضعیت جسمی و روحی رانندگان وابسته است.
فشار روانی و برخورد با زائران: سرگردانی و نارضایتی مسافران در مرز، می‌تواند منجر به درگیری لفظی و فشار روانی بر رانندگان شود.
محدودیت‌ها و چالش‌های موجود در حمل و نقل اربعین، مستقیم بر تجربه زائران تأثیر می‌گذارد و می‌تواند عظمت این رویداد معنوی را تحت‌الشعاع قرار دهد.
شاید ملموس‌ترین چالش برای زائران، ساعت‌ها انتظار برای یافتن بلیط اتوبوس و وسیله نقلیه در مرز مهران باشد. بسیاری از زائران، پس از پیمودن مسیری طولانی و خسته کننده، در مرز با کمبود ناوگان و سرگردانی مواجه می‌شوند که می‌تواند ساعات طولانی به طول بینجامد.
در شرایط کمبود، دلال‌بازی و سوءاستفاده در بازار سیاه حمل و نقل به شدت افزایش می‌یابد و برخی افراد سودجو اقدام به افزایش غیرمصوب کرایه‌ها می‌کنند. این امر فشار مالی زیادی را بر زائران وارد کرده و نارضایتی گسترده‌ای را به همراه دارد.
عدم نظافت کافی اتوبوس‌ها و پایانه‌ها، به دلیل حجم بالای تردد و کمبود زمان، می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی شود. علاوه بر این، خستگی رانندگان نیز خطر ایمنی مسافران را به شدت افزایش می‌دهد.
اتوبوس‌های فرسوده، سیستم تهویه نامناسب و عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، به دلیل فشار عملیاتی و کمبود وقت، می‌تواند کیفیت خدمات ارائه شده به زائران را کاهش دهد.
حل چالش‌های حمل و نقل اربعین نیازمند یک رویکرد جامع و همکاری بین‌بخشی است. می‌توان با اتخاذ تدابیر مناسب، این چالش‌ها را به فرصت تبدیل کرد.
مدل تعرفه‌گذاری پویا و عادلانه: تعیین تعرفه‌های تشویقی یا جبرانی واقعی که هزینه‌های مسیر برگشت خالی و استهلاک مضاعف را پوشش دهد، می‌تواند انگیزه‌ای برای شرکت‌ها ایجاد کند
ایجاد صندوق جبران خسارت: تخصیص بودجه مشخص برای جبران استهلاک و خسارات وارده به ناوگان در ایام اربعین، بار مالی را از دوش شرکت‌ها برمی‌دارد و آن‌ها را تشویق به همکاری می‌کند.
تدوین پروتکل‌های شفاف اعزام و بازگشت: برنامه‌ریزی جامع و اطلاع‌رسانی قبلی و دقیق به شرکت‌ها در مورد زمان‌بندی و مسیرهای اعزام و بازگشت، به آن‌ها در برنامه‌ریزی بهتر کمک می‌کند.
توسعه پایدار زیرساخت‌های مرزی: ساخت پایانه‌های مجهز، پارکینگ‌های استاندارد، و امکانات رفاهی کافی برای رانندگان و زائران در مرز، می‌تواند به مدیریت روان‌تر عملیات کمک کند.
برنامه‌ریزی هوشمند اعزام و پذیرش: استفاده از سیستم‌های نرم‌افزاری و داده‌محور برای مدیریت ترافیک و ناوگان، می‌تواند به کاهش زمان انتظار و افزایش کارایی کمک کند. این سیستم‌ها می‌توانند اطلاعات لحظه‌ای مسافر و بلیط اتوبوس را مدیریت کنند.
تقویت ناوگان عمومی در طول سال: نوسازی ناوگان فرسوده و افزایش ظرفیت حمل و نقل کشور در طول سال، فشار را در ایام اوج اربعین کاهش می‌دهد. این امر به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که علاوه بر ایام اربعین، خدمات متنوعی مانند تور گردشگری و حتی تور رفتینگ زاینده رود را با کیفیت بالا ارائه دهند.
ایجاد مشوق برای رانندگان: پرداخت پاداش‌های مناسب، تأمین امکانات رفاهی بهتر، و کاهش ساعات کاری از طریق تأمین راننده جایگزین، می‌تواند انگیزه رانندگان را برای حضور در این مسیرها افزایش دهد.
افزایش ایستگاه‌های خدماتی: توسعه مراکز تأمین سوخت و خدمات فنی در مسیر و مرز، از بروز مشکلات فنی و تأخیر جلوگیری می‌کند.