گروه بین الملل: در حالی که محاصره غزه از یکسو و حملات ارتش اسرائیل از سوی دیگر، جهنمی را برای ساکنان باریکه غزه فراهم کرده، اما خبرها نشان از آن دارد که احتمال می‌رود به‌زودی توافق ترامپ با حماس، درگیری‌ها در این منطقه را متوقف کند.
پس از آنکه حماس در جواب تهدید ترامپ، پاسخ رسمی خود را داد، ترامپ نیز در واکنش از ارتش اسرائیل خواست تا بمباران غزه را متوقف کند.
موافقت ضمنی حماس با موضع ترامپ
پس از این تهدید بود که رسانه‌های خبری از پاسخ حماس و موافقت ضمنی این گروه با طرح صلح ترامپ خبر دادند. پایگاه خبری شبکه الجزیره گزارش داد حماس گفته است با بخشهایی از طرح دونالد ترامپ برای آتش بس در اسرائیل موافق است؛ اما برخی از شروط پیشنهادی بایستی مورد مذاکرات بیشتر قرار گیرد.
همچنین در متن بیانیه حماس که از سوی تایمز اسرائیل منتشر شده، آمده است: «در راستای تلاش برای متوقف ساختن تجاوز و جنگ ویرانگری که علیه مردم ثابت قدم ما در نوار غزه به پا شده، و نیز بر اساس مسئولیت ملی و نگرانی‌های مربوط به اصول، حقوق و منافع عالی مردمان ما، «جنش مقاومت اسلامی» (حماس) رایزنی‌های جامعی را در داخل سازمانهای رهبری خود و نیز رایزنی‌های گسترده‌ای را با گروه‌ها و نیروهای فلسطینی و نیز با میانجی‌گرها و دوستان برای رسیدن به یک موضع مسئولانه در تعامل با طرح صلح رئیس جمهور ترامپ به انجام رساند.»
در ادامه پاسخ رسمی حماس آمده بود: پس از انجام یک پژوهش کامل، این جنبش تصمیم خود را گرفت و پاسخ زیر را به برادران میانجی ارائه داد: جنبش مقاومت اسلامی (حماس) از تلاشهای عربی، اسلامی و بین المللی انجام شده و نیز تلاشهای رئیس جمهور ترامپ تقدیر می‌کند و خواهان پایانی بر جنگ در نوار غزه و نیز تبادل زندانی، ورود فوری کمک‌ها و مخالفت با اشغال نوار غزه و آواره کردن مردم فلسطین از آنجا بیان می‌دارد.»
پاسخ حماس مثبت بود؟
برنا در این خصوص می نویسد: حماس به طرح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای پایان جنگ پاسخ داد؛ پاسخی که نه یک «نه» صریح بود و نه یک «آری» کامل. حماس در بیانیه خود از برخی مفاد طرح ترامپ، توقف جنگ، آزادی گروگان‌ها و عقب‌نشینی کامل اسرائیل از غزه-استقبال کرده است. اما در همان حال، درباره موضوعات حساس‌تری مانند آینده حکومت در غزه، خلع سلاح و ترتیبات امنیتی، موضع را به «اجماع ملی فلسطینی» و چارچوبی مبتنی بر قوانین بین‌المللی موکول کرده است.
حماس در آغاز بیانیه خود از تلاش‌های ترامپ برای توقف جنگ، مخالفت با اشغال غزه و جلوگیری از کوچاندن فلسطینیان قدردانی کرد و ترامپ نیز بدون فوت وقت بیانیه حماس را در «تروث سوشال» بازنشر کرد و در اقدامی که بازتاب گسترده یافت، از اسرائیل خواست «فورا بمباران غزه را متوقف کند» تا مسیر برای آزادی گروگان‌ها با امنیت هموار شود. او همچنین نوشت: «معتقد هستم که آن‌ها برای صلح دائم آماده هستند.»
این واکنش فوری ترامپ، آن هم در شرایطی که نتانیاهو و تل‌آویو سکوت کرده بودند با اخباری از سوی رسانه‌ها همراه شد که نشان می‌داد نتانیاهو از این پاسخ به شوک فرو رفته و ممکن است او با این پیشنهادها مخالفت کند. اما رادیو ارتش اسرائیل گزارش داد که نتانیاهو به ارتش دستور داده تا عملیات تهاجمی در غزه را کاهش دهد. وب‌سایت آمریکایی «آکسیوس» اعلام کرد ارتش اسرائیل به «عملیات دفاعی» در نوار غزه بسنده کرده و عملیات اشغال شهر غزه را متوقف خواهد کرد.
در بیانیه دفتر نتانیاهو آمده است: «اسرائیل جهت اجرای فوری مرحله نخست طرح و آزادی تمامی گروگان‌ها آماده می‌شود. ما به همکاری کامل با رئیس‌جمهوری آمریکا و تیم او برای پایان دادن به جنگ بر اساس اصولی که اسرائیل تعیین کرده و با دیدگاه رئیس‌جمهور ترامپ همخوانی دارد، ادامه خواهیم داد.»
پس از موضع‌گیری ترامپ، مصر، قطر، ترکیه و چند کشوردیگر نیز از پاسخ حماس استقبال کردند. این موضوع نشان می‌دهد که تلاش‌های دیپلماتیک در روزهای اخیر، از تماس تلفنی ترامپ با اردوغان تا گفت‌وگوی او با امیر قطر، به شکل‌گیری این فضا کمک کرده است. در واقع، حماس احتمالا با آگاهی از پشت‌پرده این رایزنی‌ها، متن خود را به‌گونه‌ای تنظیم کرده که هم حمایت ترامپ را برانگیزد و هم رضایت میانجی‌های منطقه‌ای را جلب کند.
با این حال، هنوز همه چیز قطعی نیست. چند پرسش کلیدی باقی می‌ماند:آیا استقبال ترامپ صرفا ترفندی برای آزادی سریع گروگان‌هاست و پس از آن اسرائیل شروط سختگیرانه‌ای مانند خلع سلاح و ائتلاف بین‌المللی اداره غزه را روی میز می‌گذارد یا میانجی‌ها می‌توانند تضمین‌های لازم را برای پایان واقعی جنگ بگیرند؟
دو نکته اساسی در پاسخ حماس به ترامپ وجود دارد که زیر سایه تبادل گروگان‌ها و اجساد باقیمانده، فعلا در ابهام مانده است. برخی رسانه‌های آمریکایی و اسرائیلی موضوع خلع سلاح و آینده اداره غزه را مورد نقد قرار دادند و نوشتند که پیشنهادهای حماس برای بررسی مذاکراتی موضوعات می‌تواند چالش‌ها را همچنان داغ نگه دارد. موسی ابومرزوق،یکی از مقام‌های ارشد جنبش حماس در واکنش به طرح ترامپ و پاسخ حماس به این طرح به الجزیره گفت: «سلاح را به دولت آینده فلسطینی (مبتنی بر توافق ملی) خواهیم داد و آنکه بر غزه حاکم شود، سلاح در دست او خواهد بود.»
حماس در پاسخ به نحوه اداره آینده غزه آمادگی خود را برای واگذاری اداره این منطقه به یک نهاد فلسطینی مستقل (تکنوکرات) بر اساس وفاق ملی فلسطین با تکیه بر حمایت عربی- اسلامی اعلام کرده است، موضوعی که به نظر می‌رسد در گام اول در سایه اهمیت تبادل گروگان‌ها و آزادی اسرا به مذاکرات آینده موکول خواهد شد.
ترامپ اکنون در سه جبهه خارجی، جنگ اوکراین، پرونده ایران و بحران غزه، گرفتار بن‌بست شده است. او بیش از هر زمان دیگر به یک «دستاورد بزرگ» نیاز دارد؛ دستاوردی که بتواند هم در انتخابات داخلی از آن بهره ببرد و هم جایزه صلح نوبل را در چشم‌انداز خود ببیند! از این منظر، پاسخ حساب‌شده حماس می‌تواند برای او روزنه‌ای طلایی باشد.
تندروهای جمهوری‌خواه و رسانه‌های وابسته به لابی صهیونیست‌ها در آمریکا معتقدند، ترامپ و حماس به نحو بی‌سابقه در یک نقطه مشترک ایستاده‌اند و اسرائیل ناگهان در حاشیه قرار گرفته است. هنوز مشخص نیست که این همسویی به صلحی پایدار می‌انجامد یا تنها به یک بازی تاکتیکی کوتاه‌مدت از طرف آمریکا و اسرائیل بدل خواهد شد. اما آنچه قطعی است، اینکه «پاسخ حماس» و «رضایت ترامپ» می‌تواند به‌عنوان نخستین روزنه جدی پایان جنگ در تاریخ این درگیری خونین ثبت شود که دیشب با استقبال و شادی مردم غزه همراه شد.
پاسخ حماس هوشمندانه بود؟
عصر ایران در این خصوص می نویسد: حماس امشب پاسخ خود به طرح دونالد ترامپ درباره آتش بس در غزه را منتشر کرد و رئیس جمهور آمریکا نیز فورا در اقدامی قابل تامل و به نشانه رضایت، آن را در شبکه اجتماعی خود کاملا بازنشر داد. سپس در حالی که اسرائیل و نتانیاهو سکوت مطلقی در پیش گرفته‌اند، ترامپ در «تروث سوشال» خواستار توقف فوری بمباران نوار غزه برای فراهم شدن امکان آزادی گروگان‌ها با امنیت و سرعت شد و گفت «معتقد هستم که آن‌ها برای صلح دائم آماده هستند».
وی همچنین بیان داشت که جزئیات در حال بررسی است و هنوز درباره آن‌‎ها توافق حاصل نشده است. بعد از استقبال ترامپ، مصر و قطر و کشورهای دیگری نیز از پاسخ حماس استقبال کردند.
گویا حماس هم رگ خواب ترامپ را پیدا کرده است و در ابتدای پاسخ خود روان ترامپ را مخاطب قرار داد و از تلاش‌های او با هدف توقف جنگ، تبادل اسرا، ورود فوری کمک‌ها، مخالفت با اشغال نوار غزه و کوچاندن مردم فلسطین تقدیر کرده است. احتمالا همین خوشایند ترامپ بوده و یکی از دلایل بازنشر این بیانیه در حساب او و رضایت‌مندی‌اش باشد.
این گونه به نظر می‌رسد که پاسخ حماس با دقت فراوان و حساب شده نوشته شده است؛ از بخشی از طرح ترامپ برای آزادی گروگان‌ها، توقف جنگ و عقب نشینی کامل اسرائیل از نوار غزه استقبال کرد و درباره بخشی دیگر از آن خواستار اصلاحات و توضیحاتی می‌‎شود و به اجماع ملی فلسطینی منوط کرد. حماس همچنین موافقت قبلی خود با تشکیل کمیته‌ای متشکل از شخصیت‌های مستقل فلسطینی برای اداره نوار غزه را در این بیانیه تکرار کرده است.
در واقع، مضمون اصلی بیانیه امشب حماس منعکس کننده همان خواسته‌های همیشگی این تشکیلات درباره توقف جنگ و عقب نشینی کامل از غزه در مقابل آزادی کامل گروگان‌ها است اما با ادبیاتی متفاوت و قلقلک دادن روان خودشیفته ترامپ ارائه شده است. در عین حال نیز مسائل اختلافی چون آینده نوار غزه و خلع سلاح را منوط به یک موضع ملی جامع و مبتنی بر قوانین و قطعنامه‌های بین‌المللی دانسته و گفته است که این مسائل از طریق چارچوب ملی فلسطینی یکپارچه مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت.
اما این که ترامپ با این وصف از بیانیه حماس استقبال کرده است، در وهله اول نتانیاهو و شرکایش را به شدت در تنگنا قرار می‌دهد.
با این حال، فعلا نباید همه چیز را تمام شده و توافق نهایی را کاملا در دسترس دانست و باید منتظر ماند و دید این نوع واکنش و استقبال سریع ترامپ در نهایت نوعی «فریب» صرفا برای آزادی گروگان‌هاست که بعد از آن نتانیاهو شروطی چون خلع سلاح و ..... را پیگیری کند. یا در مذاکرات پیش‌رو، میانجیگران تضمین‌های لازم برای عدم از سرگیری جنگ در هر صورت را خواهند گرفت. یا این که آیا آنچه ترامپ در نشست خبری با نتانیاهو با طرح شروطی چون ضرورت خلع سلاح غزه و غیره گفت، صرفا ترفندی برای کسب موافقت آنی او با طرحش بوده است و در واقع رئیس جمهور آمریکا ملاحظات رهبران عربی و اسلامی درباره طرحش را پذیرفته است؟
پر واضح است که ترامپ در مواجهه با بن بست کنونی در سه پرونده پرچالش خارجی خود جنگ اوکراین، پرونده ایران و جنگ غزه به شدت به دنبال کسب یک دستاورد بزرگ و بهانه‌ای برای گرفتن جایزه صلح نوبل است و احتمالا پاسخ حماس را روزنه‌ای مهم برای تحقق آن در خاورمیانه دانسته است.
اکنون اولا باید منتظر واکنش اسرائیل بود و ثانیا این که مذاکرات بر سر جزئیات تبادل اسرا و دیگر موضوعات چگونه پیش می‌رود. اما همین رفتار ترامپ و استقبال گسترده از پاسخ حماس می‌تواند نویدبخش پایان این جنگ نسل‌کشی باشد.
ناگفته هم نماند که امروز اردوغان و ترامپ با هم گفتگو کردند و دو روز پیش نیز گفتگویی میان امیر قطر و رئیس جمهور آمریکا صورت گرفت. احتمالا این گفتگوها در نوع پاسخ حماس و موضع ترامپ اثرگذار بوده است.
نخست وزیر بریتانیا: پذیرش حماس، گامی رو به جلوست
در همین حال نیز «کی‌یر استارمر»، نخست وزیر بریتانیا در بیانیه‌ای نوشت: «پذیرش طرح صلح آمریکا از سوی حماس یک گام مهم رو به جلوست. ما شدیدا از تلاشهای رئیس جمهور ترامپ که ما را به صلح بیش از هر زمان دیگری نزدیک‌تر کرد، حمایت می‌کنیم. اکنون فرصتی برای پایان درگیری‌ها، بازگشت گروگانها به خانه و نیز برای آنکه کمک‌های بشردوستانه به دست کسانی که به شدت به آن نیازمند هستند برسد، وجود دارد. ما از تمامی طرف‌ها می‌خواهیم تا این توافق را بدون تأخیر اجرا کنند. بریتانیا در کنار دیگر شرکا، آماده ایستاده است تا از مذاکرات بیشتر حمایت کرده و به سمت صلحی پایدار و همسان برای اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها تلاش کند.»
واکنش آلمان و فرانسه به رویکرد حماس
اما رئیس جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان نیز به پاسخ حماس واکنش نشان دادند. امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه در واکنش گفت اظهارات حماس بایستی با اقدامی بدون تأخیر همراه باشد؛ همچنان که وی گفت آزادی گروگانها و آتش بس در دسترس است.
همچنین «فردریش مرتس»، صدراعظم آلمان در واکنش به بیانیه حماس مبنی بر آزادسازی گروگانها اعلام کرد: «این، بهترین فرصت برای صلح است.»
واکنش محمود عباس
محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز در همین راستا اعلام کرد: ما از اعلام رئیس‌جمهور ترامپ درباره توقف جنگ در پاسخ به اظهارات مثبت حماس استقبال می‌کنیم و آماده‌ایم با او به‌صورت سازنده همکاری کنیم.
او همچنین گفت: «پاسخ جنبش حماس به پیشنهاد آمریکا ملی و مسئولانه است و راه را برای پایان دادن به تجاوز هموار می‌کند.»