آتش‌بس پس از دو سال جنگ نفس‌گیر، گرچه صدای انفجارها را خاموش کرده، اما زخم‌های عمیق اقتصادی و انسانی غزه همچنان خون‌چکان است. دو سال محاصره و بمباران پیاپی از سوی رژیم صهیونیستی، ساختار اقتصادی و اجتماعی این سرزمین را در هم شکسته و مردمی مقاوم اما خسته بر جای گذاشته است.
طبق برآوردهای رسمی، میزان خسارات اقتصادی غزه بین ۵۰ تا ۷۰ میلیارد دلار است. بیش از ۸۰ درصد زیرساخت‌های حیاتی شامل جاده‌ها، ساختمان‌ها و شبکه‌های آب و برق از میان رفته‌اند. تنها در حوزه ساخت‌وساز بیش از ۳۰ میلیارد دلار خسارت وارد شده و نابودی خدمات حیاتی مانند آب، بهداشت و آموزش نیز حدود ۴۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
۸۴ درصد مراکز درمانی از کار افتاده‌اند و بحران سلامت، دامنه‌ای انسانی و فاجعه‌بار یافته است. نرخ بیکاری به ۷۵ درصد رسیده و تورم ۴۹ درصدی، معیشت مردم را به مرز فروپاشی رسانده است. اکنون بیش از ۴.۱ میلیون نفر زیر خط فقر زندگی می‌کنند؛ مردمانی که از ویرانه‌های جنگ برخاسته‌اند، اما هنوز در محاصره اقتصادی و روانی دشمن خود گرفتارند.
آتش‌بس، هرچند امیدی تازه برای بازسازی غزه آفریده است، اما تا زمان رفع کامل محاصره و پاسخ‌گویی رژیم صهیونیستی نسبت به جنایات اقتصادی و انسانی، این زخم‌ها التیام نخواهند یافت. بازسازی غزه تنها با بازگرداندن حق حیات، کرامت و استقلال اقتصادی به مردم ممکن است؛ مردمی که حتی در ویرانه‌ها نیز ایستاده‌اند.
در شمال غزه، مردمی که برای بازگشت به خانه‌هایشان راهی طولانی و طاقت‌فرسا را طی کرده‌اند، می‌دانند که این خاک، ریشه‌هایشان است و هیچ نیرویی نمی‌تواند آن‌ها را از خانه و کاشانه‌شان جدا کند. با این حال، ماندن حتی برای یک شب در میان ویرانه‌ها، تجربه‌ای فرساینده و دشوار است. آن‌ها از بی‌پناهی، گرسنگی و فقدان ابتدایی‌ترین امکانات برای گذراندن شب می‌گویند.
امید محسنی در برنا می نویسد: خبرنگارانی که به تازگی موفق به حضور در بخش‌هایی از غزه شده‌اند معتقدند هیچ عکس و تصویری نمی‌تواند همه واقعیت تلخ در غزه را نشان دهد. آتش‌بس، تنها یکی از اشکال خشونت را پایان داده، اما نبرد دیگری ادامه دارد: نبردی برای زنده ماندن، که هر ساعت خود را به شکل دردناکی نمایان می‌سازد. بمباران‌ها متوقف شده، اما رنج زندگی در محاصره و محدودیت‌های شدید اسرائیل هنوز ادامه دارد. اسرائیل کنترل کامل آسمان، زمین را در دست دارد، مانع خروج بیماران و مجروحان شده و ورود روزنامه‌نگاران، بازرسان جنایات جنگی و فعالان حقوق بشر را محدود می‌کند. به رغم اعلام ورود کامیون‌های بشردوستانه، ورود مواد غذایی، دارو و اقلام ضروری همچنان محدود است. برای بسیاری که از کودکی زیر سایه این محاصره بزرگ شده‌اند، پرسش از صلح واقعی مطرح است؛ وقتی آزادی‌هایی که در سراسر جهان بدیهی شمرده می‌شوند، همچنان سلب می‌شود.
تصاویر پهپادی از شهر غزه، به ‌ویژه محله تل‌الحوا، نشان می‌دهد که تقریبا تمام ساختمان‌ها ویران شده و تنها تعداد اندکی هنوز سرپا هستند. خیابان‌ها پر از توده‌های آوار شده و گرد و غبار خانه‌های فروریخته همه جا را فرا گرفته است. بازگشت فلسطینیان به خانه‌هایشان، با مشاهده این ویرانی گسترده، شوک‌آور است. ساکنان غزه می‌گویند: «ما انتظار این سطح از تخریب را نداشتیم.»؛ «این همان غزه است؟ هیچ خانه‌ای برای کودکانمان وجود ندارد و زمستان در راه است.» چنین گزارش‌ها و تصاویری نشان می‌دهد که بازسازی غزه نه یک پروژه کوتاه‌مدت، بلکه فرآیندی طولانی و احتمالا چندنسلی خواهد بود.
بر اساس گزارش رسانه‌های غربی ابعاد آماری تخریب نیز تکان‌دهنده است: تا پایان سپتامبر، 83 درصد ساختمان‌های شهر غزه تخریب یا آسیب دیده‌اند و در کل نوار غزه، حدود78 درصد ساختمان‌ها نابود شده‌اند. پوشش گیاهی نیز تقریباً نابود شده است؛ 97 درصد درختان، 80 درصد محصولات سالانه آسیب دیده‌اند. بانک جهانی تخمین زده است که بیش از ۵۰ میلیارد دلار برای بازسازی غزه مورد نیاز است و بیش از ۲ میلیون فلسطینی در انتظار هرگونه کمک فوری برای بازسازی زندگی خود هستند، حتی اگر تنها یک پتو یا تیرچوب باشد.
تلفات انسانی این جنگ، که از هفتم اکتبر آغاز شد، سنگین است. حمله حماس به اسرائیل حدود 1200 کشته و پاسخ اسرائیل بیش از 68 هزار قربانی فلسطینی در غزه، که تقریبا نیمی از آنان زنان و کودکان بودند، به همراه داشت. این آمار از سوی وزارت بهداشت غزه اعلام شده و علی‌رغم عدم تمایز میان غیرنظامیان و مبارزان، از سوی سازمان ملل و کارشناسان مستقل معتبرترین برآورد محسوب می‌شود. پیامدهای انسانی و منطقه‌ای این جنگ گسترده است؛ تنش‌های منطقه‌ای، اعتراضات جهانی و التهابات اقتصادی و سیاسی فراگیر. آتش‌بس، هرچند پایان مرحله‌ای از خشونت است، فعلا اما واقعیت ادامه محاصره، کمبود مواد غذایی و خدمات و چالش‌های بازسازی را تغییر نداده است.
بازسازی غزه سال‌ها زمان می‌برد
گزارش رسانه‌های عربی و غربی نشان می‌دهد که بازسازی غزه زمان طولانی می‌طلبد. گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور مسکن، می‌گوید پس از این جنگ طولانی فلسطینیان غزه باید با پیامدهای روانی ناشی از تخریب خانه‌ها و نابودی کامل جوامع خود دست و پنجه نرم کنند. «بالاکریشنان راجاگوپال» می‌گوید: «خانه فقط چهار دیوار و سقف نیست؛ خانه مخزن امیدها، آرزوها و خاطرات مردم است، چیزی که انسان بودن را معنا می‌کند. وقتی خانه‌ها در مقیاسی گسترده ویران می‌شوند و کل یک جامعه آواره ‌اند، امکان بازسازی روحیه اعضای آن جامعه مهم و زمان‌بر خواهد بود.» ناظران بین‌المللی دیگر هم موافقند که روند بهبود در غزه «احتمالاً سال‌ها طول می‌کشد»
خانه‌های ویران؛ نتیجه سیاست‌ بی‌خانمان‌سازی
در هر خانه ویرانی، آدم‌هایی کشته شده‌اند که شاید امروز دیگر تفاخر صلح ترامپ را نمی‌بینند! اما بازماندگان از خود می‌پرسند این همه تعلل در فرونشاندن آتش، چه عزیزانی را از آنها گرفته که امروز باید در کنارشان می‌بودند. تخریب گسترده خانه‌ها، محور اصلی سیاست نسل‌کشی اسرائیل علیه فلسطینیان است. بسیاری اصطلاح بی‌خانمان‌سازی را برای این روند به‌کار برده و می‌گویند: «92 درصد خانه‌های غزه نابود شده‌اند. در شمال که میزان ویرانی بیش از جنوب است، مردم چیزی جز تلی از آوار نمی‌بینند. پرسش این است که کجا می‌توانند زندگی کنند؟ آیا این سرزمین هنوز قابل سکونت است؟ پاسخ آشکارا منفی است و این دقیقا هدف اسرائیل بوده؛ نابودی کامل امکان زندگی.» نهادهای حقوق بشری خواستار ارسال فوری چادر و کانکس به غزه شدند تا سرپناهی برای صدها هزار بی‌خانمان فراهم شود.
این مرحله آتش‌بس به وضوح نشان می‌دهد که بازسازی غزه یک پروژه طولانی و بسیار پیچیده است که نیاز به میلیاردها دلار کمک و مدیریت بین‌المللی دارد. ثبات سیاسی و امنیتی نوار غزه هنوز در هاله‌ای از ابهام است. رویکرد دیرهنگام ترامپ در آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها گرچه اهمیت می‌یابد، اما مشکلات بنیادی همچنان پابرجاست؛ خلع سلاح حماس و توقف کامل حملات اسرائیل، حکمرانی منطقه و ادامه محاصره، چالش‌هایی هستند که تنها با گذشت زمان و همکاری جهانی قابل حل خواهند بود؛هرچند بازگشت به زندگی عادی در غزه فعلا مقدور نیست .