دولت با تصویب نرخ سوم بنزین، از نیمه دوم آذرماه قیمت سوخت اضطراری در جایگاه‌ها را ۵ هزار تومان تعیین کرد؛ تصمیمی که نه تنها سفره مردم را کوچک‌تر می‌کند، بلکه خطر موج جدید گرانی و ناآرامی‌های اجتماعی را نیز به دنبال دارد.
براساس مصوبه جدید هیئت وزیران، از پانزدهم آذرماه سوخت خودرو‌ها با کارت جایگاه اضطراری به قیمت ۵۰۰۰ تومان عرضه خواهد شد. پیش از این، نرخ بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومان و بنزین آزاد ۳ هزار تومان بود. از این پس، هر خانوار تنها برای یک خودرو می‌تواند از سهمیه اول و دوم استفاده کند و خودرو‌های اضافی باید نرخ سوم یعنی ۵۰۰۰ تومان را پرداخت کنند.
به گزارش اقتصاد24، این تصمیم دولت درحالی اتخاذ شده که در هفته‌ها اخیر و پیرو اخباری که درباره احتمال افزایش قیمت بنزین منتشر می‌شد، شاهد تکذیب‌ها مکرر از سوی چهره‌ها دولتی بودیم. همین چند روز پیش علی احمدنیا، رئیس امور اطلاع‌رسانی دولت هرگونه افزایش قیمت بنزین را تکذیب کرده بود. خود پزشکیان هم اوایل آبان ماه گفته بود که «اگر قرار است در قیمت‌گذاری مداخله کنیم، نمی‌توان یک شبه تصمیم گرفت و از فردا اجرا کرد». با این حال آنچه مردم نگرانش بودند روی داد و از نیمه آذر بنزین رسما سه نرخی خواهد بود.
این تصمیم دولت به سرعت با واکنش‌های گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی مواجه شد. یکی از این واکنش‌ها بازنشر ویدیویی از صحبت‌های انتخاباتی مسعود پزشکیان است که می‌گوید: «اگر قرار است بنزین گران شود باید قبلش ماشینی به مردم فروخته شود که هر ۱۰۰ کیلومتر سه لیتر مصرف کند».
واکنش‌ها خیلی بیشتر و گسترده‌تر از این حرف‌ها بود. علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت رئیسی نوشت: «۳ نکته درباره مصوبه بنزینی دولت:
۱ - قیمت بنزین آزاد، فعلا این فصل! ۵ هزار تومان است.
۲- حذف سهمیه بنزین خودرو‌های نو تبعیض ناروا و خلاف قانون اساسی است.
۳- اگر امکان تعیین قیمت بنزین به صورت فصلی هست، پس می‌توان حقوق کارگران و کارمندان را هم فصلی و با تورم بازنگری کرد.»
سید احسان حسینی فعال رسانه‌ای در حوزه انرژی نیز نوشت: «پزشکیان برای اصلاح قیمت بنزین مسیر روحانی را انتخاب نکرد، خبری از شوک درمانی نیست، سهمیه اول و دوم پابرجاست. صرفا سهمیه سوم با قیمت لیتری ۵۰۰۰ تومان شناور شد. سهمیه خودرو‌های دولتی کلا حذف شد. صاحبان چند خودرو فقط یک کارت با سهمیه دارند. یک اصلاح تدریجی مشابه دولت خاتمی».
کاربر دیگری با اشاره به اظهارات پیشین رئیس جمهور مبنی بر اینکه «در موضوع بنزین مردم را غافلگیر نمی‌کنیم» نوشت: «مردم عزیز؛ تا نیمه دوم آذر ماه فرصت دارید به گرانی بنزین رضایت داده و غافلگیر نشوید. ممنون از تدابیر نهج البلاغه‌ای آقای پزشکیان».
کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که این اقدام، فشار اقتصادی بر خانواده‌های پرمصرف را تشدید می‌کند و هزینه سفر، حمل‌ونقل عمومی و خدمات را به سرعت بالا خواهد برد.
تبعات اجتماعی و اقتصادی افزایش قیمت
افزایش ناگهانی و جهشی قیمت بنزین معمولاً تأثیرات گسترده‌ای بر جامعه دارد. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که تغییرات شدید در قیمت سوخت، به سرعت در سایر کالا‌ها و خدمات منعکس می‌شود و تورم عمومی را تشدید می‌کند. هزینه حمل‌ونقل افزایش می‌یابد، قیمت کالا‌های اساسی بالا می‌رود و فشار روانی بر خانوار‌ها بیشتر می‌شود.
برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که اجرای سیاست سه‌نرخی بنزین بدون زیرساخت‌های حمایتی مناسب، می‌تواند باعث افزایش قاچاق سوخت، سوءاستفاده و نارضایتی اجتماعی شود. تجربه‌های گذشته نشان داده است که سیاست‌های ناقص در حوزه سوخت، جامعه را با موجی از اعتراضات و بی‌اعتمادی روبه‌رو می‌کند.
دولت و مسئولیت مدیریت بحران
با وجود تأکید دولت بر مدیریت مصرف و کنترل بازار، اجرای نرخ سوم بنزین بدون ارائه بسته‌های حمایتی ملموس برای اقشار متوسط و کم‌درآمد، می‌تواند منجر به فشار مضاعف اقتصادی شود. کارشناسان می‌گویند اگر دولت توان کنترل پیامد‌های اجتماعی را ندارد، حداقل باید از افزایش مستقیم فشار بر سفره مردم خودداری کند و راهکار‌های جایگزین ارائه دهد.
تصمیم دولت برای اعمال نرخ سوم بنزین، یک حرکت نگران‌کننده در شرایط اقتصادی کنونی است. افزایش ۵۰۰۰ تومانی سوخت اضطراری، علاوه بر فشار بر خانواده‌ها، می‌تواند تورم و نارضایتی اجتماعی را تشدید کند. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر این تصمیم بدون سیاست‌های حمایتی اجرا شود، تبعات اقتصادی و اجتماعی آن گریبان‌گیر همه شهروندان خواهد شد.