کد خبر: 56393 | صفحه ۱سیاست روز | تاریخ: 11 آذر 1404
وارنگی دما در کلان شهرها و بیماری های فصلی / طاهر جمشیدزاده
امروزه در کلان شهرها از پایتخت گرفته تا استان های پرجمعیت و صنعتی کشور مسئله آلودگی هوا به معضلی جدی برای آدمی بدل شده که علاوه بر وارونگی دما در فصول سرد سال و آلودگی محیط زیست بیماری های متعددی؛ از قبیل بیماری های تنفسی، قلبی عروقی، آسم، آلرژی فصلی، سرطان و ... را باعث می شود که هزینه های هنگفت و بعضا جبران ناپذیری روی دست انسان ها باقی گذارده و می گذارد که برای مرتفع کردن و حل و فصل این ابرچالش حال حاضر ایران باید کارشناسان؛ اساتید دانشگاه و نخبگان جامعه راهکارهای اساسی و کلیدی برای برون رفت از این وضعیت پیشنهاد داده و با روش علمی توام کرده و در صورت نیاز که حتما احساس می شود به صورت لایحه در مجلس و مصوبه در هیئت دولت تصویب گردد.آدمی با وجود موفقیت در پیشرفتهای علمی، مشکلات متعددی را هم برای خود ایجاد کرده است. یکی از این مشکلات که بسیار جدی نیز هست، آلودگی هوای ناشی از سوزاندن سوختهای فسیلی است. آلودگیهای هوای شهری، باران اسید و گرم شدنهای عمومی هوای کره زمین" اثر گلخانهای"، همگی با این نوع منابع انرژی ارتباط دارند. آلودگی هوا، برای ساکنان شهرهای بزرگ، مسئله ای بسیار جدی است، به ویژه که آلوده شدن هوا تدریجی نیست و بلافاصله بعد از وارد شدن مواد آلوده ساز در آن، اثر خود را ظاهر میکند. خودروها، بزرگترین نقش را در این میان دارند، اما البته منابع ثابت دیگری هم در آلوده کردن هوا موثر هستند. در میان آلوده کنندههای طبیعی کربن مونوکسید با ۴۹/۱ در صدر رنکینگ آلوده کنندهها قلمداد میشود؛ پس از آن نوبت به گوگرد دی اکسید میرسد و در جایگاه سوم نیتروژن اکساید نشسته، آن گاه مواد آلی تبخیر پذیر و مواد دیگر که ۶ درصد هستند، رتبه آخر اشغال کردهاند. در جوامع انسانی حمل و نقل با۴۶/۲ درصد بیشترین آلودگی را شامل میشود و پس از آن سوختهای محلی با ۲۷/۳ درصد و سپس فرایندهای صنعتی با ۱۵ درصد و مواد متفرقه ۹درصد را به خود اختصاص دادهاند. با بررسی مختصری در میزان استفاده از منابع انرژی، معلوم میشود که تقریباً ۹۰ درصد از انرژی مورد نیاز جهان را سوختهای فسیلی تامین میکنند که منابعی غیر قابل تجدیدند. برآوردهای فعلی نشان میدهد که اگر میزان مصرف را ثابت و معادل سالهای کنونی در نظر بگیریم، تا حدود ۲۰۰ سال دیگر هم منابع سوختهای فسیلی دوام خواهند داشت. اما میدانیم که با افزایش جمعیت، مسلماً مقدار مصرف بالا میرود و بسیار زودتر از آن زمان منابع چنین سوختهایی به پایان میرسد. بالا رفتن مصرف هم به معنای افزایش آلودگی محیط است.در این صورت، باید چارهای اساسی اندیشیده شود. البته هنوز در این باره به پاسخ قطعی نرسیدهایم؛ اما منابع تامین انرژی جانشین شوندهای هم پیدا شدهاند که عبارت هستند از انرژی هستهای، خورشیدی، باد، برق آبی و چند منبع کم اهمیت دیگر. در اینجا ما به انرژی خورشیدی اشاره می کنیم که دولت چهاردهم در یک مصوبه که در تابستان داشت برای جبران ناترازی انرژی برق در ادارات؛ در بازه اوج مصرف، ساعات کاری را کاهش داد و شروع به کار ادارات۶ صبح تا۱۳ ظهر اعلام گردید و استفاده از پنل های خورشیدی راهکاری کلیدی در ادارات برای کاهش مصرف انرژی، تعبیه و پیش بینی گردید. مقدار انرژی که در هر ۱۵ دقیقه، زمین از خورشید دریافت میکند،معادل مقدار انرژی مصرفی یک سال همه کشورهای جهان است. اما دانش امروز برای مهار کردن این همه انرژی کفایت نمی کند. آسانترین راه برای دریافت انرژی خورشیدی که از قدیم در کشور ما نیز مرسوم بوده،قرار دادن پنجرههای ساختمان رو به سمت جنوب است که اگر با عایقبندی دقیق خانهها توأم باشد، میتوان مقدار زیادی از انرژی خورشید را مورد مصرف قرار داد؛ اما راه دیگر، نصب صفحاتی در پشت بام خانه است که عبارت است از صفحات سیاه وسیع با پوشش شیشهای "پنل خورشیدی"؛ گرمایی که به وسیله این صفحات دریافت میشود، میتواند برای گرم کردن آبی که در لولههای زیر آنها وجود دارد، مصرف شود.اگرچه امروزه در بعضی از کشورها منجمله کشور خود ما در ناحیه منجیل و رودبار در استان گیلان از نیروی باد برای تولید برق در مقیاس محدود استفاده میشود؛ اما این روش محدودیتهایی نیز دارد.به طور کلی محدودیتهای این روش آن است که اولاً باید مناطقی وجود داشته باشند که وزش باد در آنها تقریباً دائمی باشد. ثانیاً، مقدار انرژی الکتریکی حاصل از این راه،حداکثر فقط میتواند نیازهای محلی را برآورده کند. البته، مشکل سر و صدای توربینها و اشغال محلهای وسیعی که باید در کنار شهرها توربین در آن ها ساخته شود نیز وجود دارد. اما آنچه ناگفته، پیداست. این است که برای کاهش مصرف انرژی حال حاضر ایران باید این شیوه تصاعدی، مصرف انرژی کشور که در فصول گرم و سرد سال به نقطه خطرناکی رسیده که به ناترازی شگفت انگیزی دارد، میرسد با تغییر رفتار درست؛ کنترل و مهار شود که با ادامه این روند اشتباه و معکوس دیری نمیرسد که بدل به وارد کننده نفت خواهیم گردید. برای جبران این نقیصه، باید الگوی مصرف را تغییر داد که بیشترین هدر رفته انرژی در کشور در منازل مسکونی و کارخانجات صنعتی است که اگر از هدر رفت این دو قسمت عمده، جلوگیری و ممانعت شود؛ این مسئله را به درستی هدایت کرده و این ابر چالش به بزرگترین فرصت بدل خواهد شد و با وفاق ملی،اتحاد و انسجام ملی؛ این مسئله در دسترس و امکانپذیر خواهد شد.